Το υψηλό κόστος της υποτίμησης της Αφρικής

Project Syndicate

Το 2020, η πανδημία COVID-19 προκάλεσε την πρώτη ύφεση της Αφρικής σε 25 χρόνια. Η απότομη αλλαγή των παγκόσμιων χρηματοοικονομικών συνθηκών προκάλεσε ξαφνικό φρένο στις άμεσες ξένες επενδύσεις και τεράστιες εκροές κεφαλαίων. Η κρίση ενέτεινε τους περιορισμούς ρευστότητας της ηπείρου και επιδείνωσε τις υπάρχουσες προκλήσεις μακροοικονομικής διαχείρισης.

Σε μια μελέτη του 2015, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν υπολόγισαν ότι οι αφρικανικές χώρες πληρώνουν ασφάλιστρο επιτοκίου για τον εξωτερικό δανεισμό τους περίπου 2,9% ή 2,2 δισεκατομμύρια δολάρια επιπλέον μεταξύ του 2006 και του 2014. Το ποσό αυτό πιθανότατα έχει αυξηθεί από τότε, ειδικά εν όψει διεύρυνσης των περιθωρίων και των υποβαθμίσεων του αξιόχρεου.

Αυτό το ασφάλιστρο αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα και τη βιωσιμότητα χρέους της Αφρικής και τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση. Το συνολικό εξωτερικό χρέος της Αφρικής είναι σημαντικά χαμηλότερο τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και κατά κεφαλήν σε σύγκριση με τις προηγμένες οικονομίες. Ωστόσο, ο λόγος των εξωτερικών πληρωμών για χρέος ως προς τα έσοδα του προϋπολογισμού είναι σημαντικά υψηλότερος, αντικατοπτρίζοντας το απαγορευτικά υψηλό κόστος των επιτοκίων.

Η έκθεση της περιοχής σε επαναλαμβανόμενες διαταραχές του εμπορίου, οι οποίες τείνουν να αυξάνουν τα εμπορικά και δημοσιονομικά ελλείμματα και να επιδεινώνουν τη ρευστότητα, έχει επίσης ενισχύσει τα υψηλά ασφάλιστρα χρέους. Ο διαρθρωτικός μετασχηματισμός των αφρικανικών οικονομιών για τη διαφοροποίηση των πηγών ανάπτυξης και του εμπορίου και όχι από τις πρώτες ύλες θα μειώσει αυτόν τον κίνδυνο με την πάροδο του χρόνου.

Ομως, το υψηλό κόστος εξυπηρέτησης χρέους είναι, κατά πάσα πιθανότητα, το πιο σοβαρό εμπόδιο στην πορεία προς μια τέτοια δομική μεταμόρφωση. Η διεθνής κοινότητα ανταποκρίθηκε γρήγορα στην πανδημία και εισήγαγε διάφορες πρωτοβουλίες για να βοηθήσει τις χώρες χαμηλού εισοδήματος να αντιμετωπίσουν τους περιορισμούς ρευστότητας και τις αυξανόμενες πιέσεις στο ισοζύγιο πληρωμών. Βραχυπρόθεσμα, τα μέτρα αυτά πιθανότατα θα μειώσουν τις πληρωμές εξωτερικού χρέους των επιλέξιμων χωρών και θα ενισχύσουν την ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν τον COVID-19. Αλλά δεν αντιμετωπίζουν τις θεμελιώδεις αναπτυξιακές προκλήσεις της Αφρικής.

Μέχρι οι επενδυτές και οι μεγάλοι οργανισμοί αξιολόγησης να ενσωματώσουν με ακρίβεια τις πραγματικότητες και τις διαφορετικές περιστάσεις της Αφρικής στα μοντέλα τους, πολλές χώρες θα παραμείνουν με προβλήματα στην εξυπηρέτηση χρέους. Πρέπει να ελπίζουμε ότι θα υπάρξουν πρωτοβουλίες ώστε να υποχρεωθούν διεθνείς επενδυτές και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να δώσουν στην περιοχή ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην παγκόσμια χρηματοδότηση.

Ο Hippolyte Fofack είναι επικεφαλής οικονομολόγος της African Export-Import Bank (Afreximbank)