Σκληρό παζάρι στην ΕΕ: Ποιος θα πληρώσει για την «πράσινη μετάβαση»;

Όλα δείχνουν ότι η υπόθεση της Λευκορωσίας θα κυριαρχήσει στη σημερινή και αυριανή έκτακτη σύνοδος κορυφής της ΕΕ, μετά το πρωτόγνωρο περιστατικό «κρατικής αεροπειρατείας» που έλαβε χώρα την Κυριακή, στην πτήση από Αθήνα προς Βίλνιους. Η επιβολή νέων κυρώσεων σε βάρος του Αλεξάντερ Λουκασένκο και της «αυλής» του θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη, ενώ θα περισσέψουν οι «αιχμές» κατά της Μόσχας, που ουσιαστικά τον προστατεύει.

Προτού συμβεί ό,τι συνέβη, όμως, το θέμα που επρόκειτο να βρεθεί στο επίκεντρο της συνόδου των «27» ήταν άλλο: Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η μετάβαση στην «πράσινη οικονομία» και η επίτευξη των στόχων που έχουν ήδη τεθεί, στους οποίους συμφώνησε πριν από ένα περίπου μήνα και η Ευρωβουλή.

Στρίβειν δια του… Λουκασένκο;

Είναι δε γεγονός ότι ορισμένα από τα κράτη-μέλη βλέπουν στην κρίση με τη Λευκορωσία μια ευκαιρία για να καθυστερήσουν τη λήψη δύσκολων αποφάσεων που αφορούν στο παραπάνω ζήτημα. Για να αποφύγουν, με άλλα λόγια, μια ακόμη «καυτή πατάτα» που έχουν μπροστά τους.

Αιτία είναι το γεγονός ότι, όπως εύστοχα τιτλοφορείται το ρεπορτάζ του Reuters ενόψει της συνόδου, «οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν ποιος θα πληρώσει για την πράσινη μετάβαση». Σύμφωνα δε και με άλλο ρεπορτάζ, που δημοσιεύτηκε στους Financial Times το Σαββατοκύριακο, «οι ηγέτες της ΕΕ ετοιμάζονται για σύγκρουση αναφορικά με την υλοποίηση των στόχων για το κλίμα».

Θεωρητικά, η κατάσταση δεν θα έπρεπε να είναι αυτή. Άλλωστε, η ΕΕ έχει θέσει στόχο να γίνει η πρώτη παγκοσμίως που θα καταφέρει να καταστεί «ουδέτερη» ως το 2050 (έχοντας αρχικά περιορίσει ως το 2030 τις εκπομπές κατά 55% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990), εκπέμποντας μικρότερες ποσότητες άνθρακα σε σύγκριση με αυτές που θα απορροφά, είτε με φυσικό τρόπο (δάση, θάλασσες κ.λπ) είτε με τεχνητό.

Οι επιχειρήσεις πιέζουν

Αυτό είναι κάτι που, με τη σειρά του, σημαίνει πως δεν υπάρχουν περιθώρια για καθυστερήσεις. Ειδικά εάν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θέλουν να εκμεταλλευτούν προς όφελός τους τη στροφή προς την «πράσινη οικονομία», ενισχύοντας τον ρόλο τους και την ανταγωνιστικότητά τους διεθνώς, απέναντι στις αμερικανικές και τις κινεζικές που πατούν επίσης «γκάζι» – εξάλλου, σε μια «οικονομία της αγοράς» αυτό είναι ένα από τα καθοριστικά κριτήρια.

Τα παραπάνω, ωστόσο, δεν φαίνεται πως είναι αρκετά για να οδηγήσουν και σε μια πολιτική συμφωνία. Πολύ απλά διότι οι λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, κυρίως της ανατολικής και της νότιας Ευρώπης, θεωρούν ότι καθώς δεν έχουν αποκομίσει τα ίδια οφέλη με τις προηγμένες από την «οικονομία του άνθρακα», τώρα δεν μπορεί να καλούνται να πληρώσουν ισότιμα για τη μετάβαση στη νέα εποχή.

Ειδικά Πολωνία και Τσεχία – μέλη αμφότερες της «Ομάδας του Βίσεγκραντ», μαζί με Ουγγαρία και Σλοβακία – θεωρούν πως πρέπει να επέλθουν σοβαρές αλλαγές στο αρχικό σχέδιο και να δοθούν γενναία κίνητρα προκειμένου να πουν το «ναι» και να συμπράξουν στη γενική προσπάθεια. Και για να δεχτούν, ανάμεσα στα άλλα, να συμπεριληφθούν στο σύστημα εμπορίας ρύπων (ETS) κρίσιμοι τομείς, όπως είναι η παραγωγή ενέργειας και η αυτοκίνηση.

Κλειδί το ETS και το Ταμείο Εκσυγχρονισμού

Ένα από τα βασικά αιτήματα που προβάλλονται αφορά το αποκαλούμενο Ταμείο Εκσυγχρονισμού (Modernization Fund) που έχει στόχο να βοηθήσει τα 10 πιο φτωχά κράτη-μέλη της ΕΕ – Βουλγαρία, Κροατία, Τσεχία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία και Σλοβακία – να προσαρμόσουν πιο ομαλά τα ενεργειακά τους συστήματα και νέα ισοζύγια στις νέες απαιτήσεις.

Όπως ίσως γνωρίζουν ορισμένοι, το Ταμείο αυτό χρηματοδοτείται με δύο κυρίως τρόπους: Αφενός, το 2% από τα έσοδα που προκύπτουν μέσω του ETS και, αφετέρου, με επιπλέον όρια εκπομπών που ενδεχομένως προσφέρουν στο Ταμείο τα ωφελούμενα κράτη. Τα παραπάνω ποσά θεωρούνται όμως ανεπαρκή από τις φτωχότερες χώρες, οι οποίες ζητούν αυτά να αυξηθούν σημαντικά – με το κόστος, φυσικά, να μεταφέρεται στις πιο πλούσιες, του ευρωπαϊκού Βορρά.

Σε αυτό το φόντο, είναι βέβαιο ότι οι επόμενοι δύο μήνες θα είναι ιδιαιτέρως έντονοι σε διαπραγματεύσεις και παρασκήνιο. Πρόκειται για το διάστημα που μεσολαβεί μέχρι τα μέσα Ιουλίου, οπότε η Κομισιόν έχει δεσμευτεί να παρουσιάσει το αναλυτικό σχέδιο για τη μετάβαση στη νέα «πράσινη εποχή», που θα περιλαμβάνεις τις κρίσιμες λεπτομέρειες οι οποίες θα υλοποιούν τις πολιτικές αποφάσεις.

Μόνο που είναι γνωστό ότι συνήθως ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες – και οι «27» της ΕΕ το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά και από πρώτο χέρι.