Η κλιματική αλλαγή στο χρηματιστήριο – «Κλειδί» η τιμή του άνθρακα

Όπως είναι ήδη γνωστό, στην έκτακτη σύνοδο κορυφής οι «27» δεν κατέληξαν σε κοινή θέση αναφορικά με την υλοποίηση των στόχων που έχουν θέσει για την κλιματική αλλαγή. Ένας δε από τους λόγους διαφωνίας αφορούσε το αποκαλούμενο Ταμείο Εκσυγχρονισμού, το οποίο δημιουργήθηκε για να χρηματοδοτεί την «πράσινη μετάβαση» στην παραγωγή, διανομή και χρήση ενέργειας, καθώς και την απόκτηση των αναγκαίων δεξιοτήτων από τους εργαζόμενους στους κρίσιμους τομείς.

Το παραπάνω γεγονός θα αρκούσε για να αναδείξει τη σημασία του συστήματος εμπορίας ρύπων (ΕTS). Κι αυτό διότι το Ταμείο χρηματοδοτείται με το 2% των εσόδων από την αγοραπωλησία «μετοχών» στο συγκεκριμένο χρηματιστήριο – που ισοδυναμούν με δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα και άλλων «αερίων του θερμοκηπίου» (νιτρικών οξειδίων κ.λπ) από τις εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, άλλες βιομηχανικές μονάδες και την αεροπλοΐα.

Μικρό ποσό, μεγάλο δυναμικό

Η αλήθεια, βεβαίως, είναι ότι με την αξία των συναλλαγών να ανέρχεται σε περίπου 14 δισ. ευρώ το 2019 (εκ των οποίων το 78% κατευθύνθηκε σε «πράσινες» δράσεις, που δεν αφορούν μόνο το Ταμείο Εκσυγχρονισμού), το ποσό είναι ιδιαιτέρως μικρό εάν συγκριθεί με τις πραγματικές ανάγκες. Ωστόσο, οι ειδικοί θεωρούν ότι η λειτουργία του χρηματιστηρίου των αέριων ρύπων θα αποτελέσει «κλειδί» για την επίτευξη των στόχων.

Προκειμένου δε να συμβεί αυτό, θεωρούν πως η τιμή των μετοχών-δικαιωμάτων εκπομπής πρέπει να αυξηθεί σημαντικά σε σύγκριση με το επίπεδο που βρίσκεται σήμερα. Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα στην Ευρώπη η τιμή ανά τόνο εκπεμπόμενου διοξειδίου του άνθρακα είναι κοντά στα 50 ευρώ, έχοντας ήδη αυξηθεί κατά περίπου 30% στη διάρκεια του περασμένου έτους.

Πρωτοπόρος η Ευρώπη

Η κατάσταση στη Ευρώπη, όμως – το ETS της οποίας είναι το πρώτο που άρχισε να λειτουργεί παγκοσμίως, το 2005 – αποτελεί την καλύτερη περίπτωση. Σε όλες σχεδόν τις άλλες περιοχές και τα υπόλοιπα 63 ανάλογα συστήματα που λειτουργούν ανά τον πλανήτη, οι τιμές είναι αρκετά χαμηλότερες και δεν βρίσκονται μέσα στο περιθώριο των 40-80 δολαρίων ανά τόνο που έχουν ορίσει οι ειδικοί προκειμένου να περιοριστεί η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στην επιφάνεια της γης κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου σε σύγκριση με την προ-βιομηχανική περίοδο.

Αυτός είναι, άλλωστε, και ο λόγος για τον οποίο τα συνολικά έσοδα από τα 64 συστήματα εμπορίας ρύπων το 2020 διαμορφώθηκαν, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, στα 53 δισ. δολάρια. Κάτι που σημαίνει, πρακτικά, ότι το ένα τρίτο προέρχεται από τα κράτη-μέλη της ΕΕ και τρεις ακόμη χώρες της Ευρώπης που συμμετέχουν στο ίδιο ETS (Νορβηγία, Ισλανδία και Λίχτενσταϊν) και το Ηνωμένο Βασίλειο που από φέτος, μετά την ολοκλήρωση του Brexit, διαθέτει το δικό του σύστημα.

Έξω οι ΗΠΑ, μέσα η Κίνα

Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί είναι το γεγονός ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν υπάρχει ένα πανεθνικό σύστημα εμπορίας ρύπων και μόνο ορισμένες πολιτείες που ελέγχονται από τους Δημοκρατικούς (Νέα Υόρκη, Νέο Χάμσαϊρ, Μασαχουσέτη, Κονέκτικατ κ.λπ) έχουν δημιουργήσει κάτι ανάλογο.

Ενθαρρυντικό σημάδι, παρ’ όλα αυτά, είναι η φετινή πρεμιέρα του κινεζικού ETS, το οποίο για την ώρα καλύπτει κυρίως τον κλάδο της ενέργειας. Αυτός, εξάλλου, είναι και ο λόγος για τον οποίο αυξήθηκαν οι εκπομπές «αερίων του θερμοκηπίου» που καλύπτονται από τα συστήματα εμπορίας ρύπων.

Η «μάχη» με τις αυτοκινητοβιομηχανίες

Συνολικά, πάντως, το πρόβλημα παραμένει, καθώς υπολογίζεται ότι παρά τη μερική ένταξη της Κίνας, το 2021 καλύπτεται μόνο το 21% των εκπομπών, έναντι 15,1% το 2020. Είναι γνωστό δε ότι διεξάγεται μεγάλο «παζάρι» προκειμένου να καλυφθούν και άλλοι τομείς, με πρώτη και κύρια την αυτοκίνηση. Οι ενστάσεις των αυτοκινητοβιομηχανιών, όμως, είναι τόσο έντονες και οι όροι που θέτουν προς τις κυβερνήσεις τόσο δύσκολο να ικανοποιηθούν, ώστε το αδιέξοδο για την ώρα συνεχίζεται.

Αυτό το θέμα, άλλωστε, αποτέλεσε ένα ακόμη σημείο τριβής στην έκτακτη σύνοδο των «27», με αρκετούς να θεωρούν μάλιστα πως χώρες όπως Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία «βολεύτηκαν» από την απειλή βέτο Πολωνίας και Τσεχίας, καθώς έχουν ακόμη πολλά ζητήματα να λύσουν με τις δικές τους επιχειρήσεις.