Επιχειρηματικές δαπάνες: Οι προϋποθέσεις και ο χρόνος φορολογικής αναγνώρισης

Στο άρθρο 22 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος ορίζονται οι προϋποθέσεις σύμφωνα με τις οποίες οι επιχειρηματικές δαπάνες αναγνωρίζονται φορολογικά. Ειδικότερα, εκπίπτουν (αφαιρούνται) από τα ακαθάριστα έσοδα όλες οι επιχειρηματικές δαπάνες οι οποίες πληρούν σωρευτικά τα ακόλουθα κριτήρια :

α) Πραγματοποιούνται προς το συμφέρον της επιχείρησης ή κατά τις συνήθεις εμπορικές συναλλαγές της συμπεριλαμβανομένων και δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, και

β) Αντιστοιχούν σε πραγματική συναλλαγή και η αξία της δεν κρίνεται κατώτερη ή ανώτερη της αγοραίας, στη βάση των στοιχείων που διαθέτει η Φορολογική Διοίκηση, και

γ) Εγγράφονται στα τηρούμενα βιβλία απεικόνισης των συναλλαγών της περιόδου κατά την οποία πραγματοποιούνται και αποδεικνύονται με κατάλληλα δικαιολογητικά. Ειδικά οι δαπάνες για δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης εκπίπτουν υπό την προϋπόθεση η επιχείρηση να εμφανίζει λογιστικά κέρδη χρήσης κατά τον χρόνο πραγματοποίησής τους εκτός της περίπτωσης που η δράση εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, πραγματοποιείται κατόπιν αιτήματος του Δημοσίου.

Τα ανωτέρω (α’, β’ και γ’) πρέπει να εξετάζονται παράλληλα με τις μη εκπιπτόμενες δαπάνες, αφού έχει εισαχθεί ο κανόνας ο οποίος ορίζει ότι, όποια δαπάνη είναι σύμφωνη (πληροί) τα κριτήρια έκπτωσης και συγχρόνως δεν αναφέρεται στον περιοριστικό κατάλογο των μη εκπιπτομένων δαπανών του άρθρου 23 του Κ.Φ.Ε. εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα. Επισημαίνεται ότι τα προαναφερόμενα συνιστούν τον γενικό κανόνα έκπτωσης των δαπανών, καθόσον κάθε δαπάνη πρέπει να εξετάζεται ως ξεχωριστή περίπτωση, από την αρμόδια ελεγκτική αρχή, με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής.

Σε ό,τι αφορά τις δαπάνες για δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης εκπίπτουν υπό την προϋπόθεση η επιχείρηση να εμφανίζει λογιστικά κέρδη χρήσης κατά το χρόνο πραγματοποίησής τους εκτός από την περίπτωση που η δράση εταιρικής κοινωνικής ευθύνης πραγματοποιείται κατόπιν αιτήματος του Δημοσίου. Στα φορολογικά έτη που ξεκίνησαν από την 1.1.2020 και μετά, η έκπτωση των δαπανών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, συναρτάται άμεσα με την προϋπόθεση η επιχείρηση να εμφανίζει λογιστικά κέρδη χρήσης κατά τον χρόνο πραγματοποίησής τους, συνυπολογιζόμενων των δαπανών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Δηλαδή, οι δαπάνες αυτές μπορούν να εκπίπτουν για φορολογικούς σκοπούς μόνο στην περίπτωση που η επιχείρηση εμφανίζει λογιστικά κέρδη το φορολογικό έτος που αυτές πραγματοποιούνται.

Αν για παράδειγμα μια επιχείρηση είχε ακαθάριστα έσοδα 400.00,00 ευρώ, συνολικές δαπάνες 380.000,00 ευρώ στις οποίες συμπεριλαμβάνεται ποσό ύψους 50.000,00 ευρώ που αφορά δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, δικαιούται να εκπέσει το ποσό των 50.000,00 ευρώ διότι εμφανίζει λογιστικά κέρδη 20.000,00 ευρώ. Αντίθετα στην περίπτωση που οι συνολικές δαπάνες είναι 410.000,00 ευρώ δεν δικαιούται να εκπέσει το ποσό των 50.000,00 ευρώ διότι εμφανίζει λογιστική ζημιά 10.000,00 ευρώ.

Συνιστούν δράσεις για εταιρική κοινωνική ευθύνη, δράσεις που αφορούν την ευθύνη για το περιβάλλον (π.χ. την υιοθέτηση ενός συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης απορριμμάτων, τη χρήση βιοπαραγόμενων συσκευασιών, τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά την παραγωγική διαδικασία), την εφαρμογή καλύτερων εργασιακών πρακτικών (π.χ. την αναγνώριση της διαφορετικότητας και την παροχή ίσων ευκαιριών ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, εθνικότητα κ.λπ., τη μεταχείριση των εργαζομένων χωρίς διακρίσεις, καθώς και τη διασφάλιση και συνεχή βελτίωση των συνθηκών υγείας και ασφάλειας), τη φροντίδα για τις τοπικές κοινότητες (π.χ. τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά την παραγωγική διαδικασία, την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού μέσω της απασχόλησης ατόμων από μειονεκτούσες ομάδες, κ.λπ.) και γενικά, την αναγνώριση ότι η επιτυχία των επιχειρήσεων δεν εξαρτάται μόνο από την ποιότητα ή την τιμή των προϊόντων τους, αλλά και από το πώς συνολικά αλληλοεπιδρούν με τα ενδιαφερόμενα μέρη τους, λειτουργώντας με υπευθυνότητα και διαφάνεια, ενώ αντίθετα δεν συνιστούν δράσεις για εταιρική κοινωνική ευθύνη η φιλανθρωπία, η απλή δωρεά ή η χορηγία, όπως για παράδειγμα, οι φιλανθρωπικές δράσεις, οι εμπορικές χορηγίες μέσα από τις οποίες οι επιχειρήσεις προβάλλουν το σήμα ή τα προϊόντα τους και δράσεις οι οποίες αποσκοπούν στην επίτευξη δημόσιων σχέσεων.

Οι επιχειρηματικές δαπάνες εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα του φορολογικού έτους το οποίο αφορούν, με εξαίρεση τους φόρους και τα τέλη (εκτός των τελών κυκλοφορίας και των τελών διαφήμισης) και τις ασφαλιστικές εισφορές που εκπίπτουν κατά το χρόνο καταβολής. Οι δαπάνες των οποίων τα δικαιολογητικά εκδίδονται ή λαμβάνονται έως την ημερομηνία που οι επιχειρήσεις θα συντάξουν τις χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις και αφορούν την κλειόμενη χρήση, επίσης εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα του έτους που αφορούν, (συνεπώς απαιτείται χρονική τακτοποίηση).

Τέλος, οι δαπάνες οι οποίες έχουν προτιμολογηθεί σε επιχειρήσεις (φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες) και αφορούν γεγονότα τα οποία εξαιτίας των συνθηκών που δημιούργησε η πανδημία ματαιώθηκαν, (π.χ. αεροπορικά εισιτήρια, ενοικίαση χώρων συνεδρίων/ εκθέσεων κ.λπ.), εκπίπτουν στο φορολογικό έτος που αφορούν, χωρίς ωστόσο να λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι δεν παρασχέθηκε εν τέλει η σχετική υπηρεσία, λόγω των συνθηκών που δημιούργησε η πανδημία και των μέτρων που ελήφθησαν για την αντιμετώπισή της. Στην περίπτωση όμως που τα συγκεκριμένα γεγονότα αναβλήθηκαν, οι εν λόγω δαπάνες παρακολουθούνται διακεκριμένα προκειμένου να εκπέσουν σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του Κ.Φ.Ε. από τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης στο φορολογικό έτος στο οποίο θα παρασχεθούν οι σχετικές υπηρεσίες. Οι επιχειρήσεις αυτές θα πρέπει να αποδεικνύουν με κάθε πρόσφορο μέσο ότι η αναστολή της λειτουργίας τους ή η ματαίωση γεγονότων όπως συνέδρια, εκθέσεις κ.λπ. τα οποία είχαν προτιμολογηθεί, οφείλεται στις συνθήκες που δημιουργήθηκαν στην αγορά λόγω της πανδημίας.

Γιώργος Α. Κορομηλάς

Φορολογικός σύμβουλος – Συγγραφέας φορολογικών βιβλίων

Διευθυντής Φορολογικού τμήματος Tax Advisors I.K.E.

Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών