Έρευνα: Πόσο κοστίζει η πνευματική κόπωση των εργαζομένων

Πώς αντιδρά ο εργοδότης σας όταν παρατηρεί ότι ετοιμάζεστε για το διάλειμμά σας; Ιδίως στην ελληνική εργασιακή κουλτούρα, το πιο συνηθισμένο φαινόμενο είναι να αντιμετωπίζει τις στιγμές που σηκώνεστε από το γραφείο σας για να «ξεθολώσει» το μυαλό σας, ως χάσιμο χρόνου. Εσείς, φυσικά, ξέρετε πολύ καλά ότι όταν επιστρέφετε στη θέση σας μετά από πέντε λεπτά χαλάρωσης, αμέσως αισθάνεστε την παραγωγικότητά σας να επιστρέφει. Και μια νέα έρευνα επιβεβαιώνει ότι το δίκιο είναι με το μέρος σας.

Σε νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Royal Society Open Finance, με τίτλο «Quantifying the cost of decision fatigue: suboptimal risk decisions in finance», οι Τομπάιας Μπάερ και Σιμόν Σναλ εξέτασαν τις αποφάσεις πιστωτικής ικανότητας που λάμβαναν οι υπεύθυνοι για τη χορήγηση δανείων σε μια από τις μεγαλύτερες τράπεζες στη διάρκεια του ωραρίου τους.

Οι ακαδημαϊκοί ανέφεραν ότι η «εξάντληση λήψης αποφάσεων», «συνήθως καταλήγει στην τάση των υπαλλήλων να επιστρέφουν στην “κλασική” επιλογή, δηλαδή σε εκείνη που απαιτεί τη λιγότερη δυνατή πνευματική κόπωση». Με άλλα λόγια, όσο περισσότερο κουράζονταν, τόσο περισσότερο τεμπέλιαζαν.

Η μελέτη εξέτασε τις προτάσεις για αναδόμηση δανείων, ενώ καθένας από τους συμμετέχοντες ανέλυε περίπου 46 τέτοιες προτάσεις την ημέρα. Το ποσοστό έγκρισης κινούνταν περίπου στο 40%, με αποτέλεσμα η πιο συνηθισμένη απόκριση να είναι η απόρριψή τους. Οι υπάλληλοι έτειναν να ξεκινούν την εργασιακή τους ημέρα μεταξύ των 8 και των 10 το πρωί, έκαναν διάλειμμα για φαγητό κάποια στιγμή από τη 1 μέχρι τις 3 το μεσημέρι και συνήθως σχολούσαν περίπου στις 6 το απόγευμα.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το ποσοστό έγκρισης μειωνόταν σημαντικά από τις 11 το πρωί μέχρι τις 2 το μεσημέρι, καθώς πλησίαζε η ώρα για το μεσημεριανό φαγητό, αυξανόταν εκ νέου μετά τις 3 το μεσημέρι και μειωνόταν ξανά κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ωρών εργασίας.

Οι αιτήσεις μοιράζονταν στους υπαλλήλους μέσω του αυτοματοποιημένου συστήματος της τράπεζας, επομένως τυχαία. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι προτάσεις που εξετάζονταν κοντά στην ώρα του φαγητού ήταν χειρότερες από τις υπόλοιπες.

Όπως αναφέρει ο Economist, η συγκεκριμένη έρευνα είναι «ιδιοφυής», γιατί οι συγγραφείς ήταν σε θέση να εξετάσουν και κατά πόσον τα συγκεκριμένα δάνεια εντέλει αποπληρώθηκαν. Διαπίστωσαν ότι οι προτάσεις αναδόμησης που απορρίφθηκαν συνήθως μείωναν τις πιθανότητες αποπληρωμής. Έτσι, μπόρεσαν να υπολογίσουν την «κόπωση λήψης αποφάσεων» και από άποψη κόστους, εκτιμώντας ότι στοίχισε στην τράπεζα περίπου $500.000 μέσα σε έναν μόλις μήνα, εξαιτίας των δανείων που δεν αποπληρώθηκαν.

Αντίστοιχα μοτίβα έχουν παρατηρηθεί και σε άλλες έρευνες. Μια από τις πιο διάσημες εξέτασε Ισραηλινούς δικαστές, για να διαπιστώσει ότι χορηγούσαν λιγότερες αναστολές όσο πλησίαζε η ώρα του φαγητού τους, ενώ ήταν πιο επιεικείς όταν γέμιζαν και πάλι το στομάχι τους.

Άλλη έρευνα διαπίστωσε ότι οι γιατροί ήταν πιο πιθανό να χορηγήσουν αντιβιοτικά, ακόμη και όταν δεν ήταν απαραίτητα, όσο περνούσαν οι ώρες εργασίας τους. Σε ορισμένους κλάδους, τα διαλείμματα θεωρούνται ζωτικά για τη διασφάλιση ασφαλών συνθηκών εργασίας – για παράδειγμα, στην ΕΕ οι οδηγοί φορτηγών υποχρεούνται να κάνουν διάλειμμα 45 λεπτών μετά από κάθε τέσσερις ώρες και τριάντα λεπτά οδήγησης.

Η πνευματική δραστηριότητα μπορεί να οδηγήσει και σε σωματική κόπωση – όπως ξέρουμε όλοι όσοι έχουμε κάνει υπερωρίες καθισμένοι στο γραφείο μας. Εν μέσω ενός επαγγελματικού ταξιδιού, τίποτα δεν μοιάζει πιο δελεαστικό από την μοναξιά και την ηρεμία του δωματίου, όπου δεν είναι κανείς υποχρεωμένος να διασκεδάσει πελάτες ή να γίνει αρεστός σε συνεργάτες και διευθυντές. Πολλοί άνθρωποι χάνουν τη συγκέντρωσή τους εξαιτίας της σκληρής δουλειάς. Ο εγκέφαλός μας έχει ανάγκη από στιγμές χαλάρωσης.

Ο Κέβιν Κάσμαν του Korn Ferry, μιας συμβουλευτικής εταιρείας, και συγγραφέας του βιβλίου «The Pause Principle», αναφέρει ότι οι CEO του λένε συχνά πως οι καλύτερες ιδέες τους προκύπτουν την ώρα που κάνουν γυμναστική, κάνουν μπάνιο ή μετακινούνται προς τη δουλειά.

Ένα διάλειμμα στο πλαίσιο του οποίου εγκαταλείπουμε τον εργασιακό μας χώρο, ακόμη και αν πάμε απλώς μέχρι το καφέ της απέναντι γωνίας, μας βοηθά να γεμίσουμε τις μπαταρίες μας. Πολλοί άνθρωποι ασχολούνται με χόμπι που νικούν μεν την ανία, αλλά τους αφήνουν περιθώριο να σκεφτούν άλλα πράγματα, όπως τα παζλ ή το πλέξιμο.

Ωστόσο, αναφέρει ο Economist, τέτοιου είδους διαλείμματα θεωρούνται χάσιμο χρόνου από τους περισσότερους εργοδότες, παρά το γεγονός ότι ενισχύουν την παραγωγικότητα των εργαζομένων τους.

Η έρευνα, όμως, για την «κόπωση λήψης αποφάσεων» δείχνει πως οι εργοδότες όχι απλώς δεν θα έπρεπε να είναι καχύποπτοι απέναντι στα διαλείμματα των εργαζομένων τους, αλλά και να τους βοηθούν να τα βελτιώσουν.

Μια προσέγγιση θα ήταν, φυσικά, η αύξηση της συχνότητας των διαλειμμάτων. Μια άλλη λύση, όμως, θα ήταν ο έλεγχος των αποφάσεων που λαμβάνουν οι υπάλληλοι στη διάρκεια της ημέρας.

Η τράπεζα στην οποία πραγματοποιήθηκε η έρευνα θα μπορούσε, για παράδειγμα, ότι οι αποφάσεις που αφορούσαν δάνεια και λήφθηκαν αμέσως πριν το μεσημεριανό φαγητό ή λίγο πριν το σχόλασμα, θα παραμένουν ανοιχτές προς επανεξέταση, αναφέρει ο Economist.

Θα μπορούσε να χρησιμοποιείται ακόμη και software, το οποίο θα «αφυπνίζει» τους υπαλλήλους με μηνύματα όπως: «Οι αποφάσεις που λαμβάνετε φαίνεται πως έχουν αλλάξει. Ίσως θέλετε να κάνετε ένα διάλειμμα και να το ξανασκεφτείτε».

Φυσικά, σε άλλα επαγγέλματα που περιλαμβάνουν ψυχική κόπωση, οι στρατηγικές θα έπρεπε να προσαρμοστούν αντιστοίχως.