Η σωστή ανάλυση των αριθμών στην εποχή της ευημερίας

Iσως η πιο δύσκολη ώρα για να καταλάβει κανείς με ασφάλεια για το πού πάνε τα πράγματα, να είναι αυτή την περίοδο. Προβλέψεις και στοιχεία έρχονται σωρηδόν. Μεγέθη διψήφια υπόσχονται ευημερία και ανάπτυξη. Πριν από έναν χρόνο άλλα στοιχεία προσπαθούσαν να εκτιμήσουν το μέγεθος του προβλήματος και απειλούσαν με οικονομικές καταστροφές και μνημόνια. Λίγοι έπεσαν μέσα. Αλλοι ακόμα και καλοί οικονομολόγοι ή διεθνείς οργανισμοί την «πάτησαν».

Πριν από περίπου έναν χρόνο ο επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας Πειραιώς Ηλίας Λεκκός σε ένα σημείωμά του επισήμαινε ότι «το πρόβλημα με όλες αυτές τις εκτιμήσεις είναι ότι η μεταβλητότητα των μακροοικονομικών μεγεθών έχει αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό όπου οι συγκρίσεις με το παρελθόν αντιβαίνουν την κοινή λογική, καθίστανται παραπλανητικές και ως εκ τούτου μπορεί να οδηγήσουν σε σειρά εσφαλμένων συμπερασμάτων».

Ο ίδιος κατέθετε τρεις προτάσεις, που νομίζω είναι η κατάλληλη στιγμή για να τις θυμηθούμε. Ελεγε λοιπόν:

«Πρόταση 1η: Από τώρα και για τα επόμενα τουλάχιστον δύο χρόνια όλοι οι ρυθμοί μεταβολής θα είναι εντελώς παραπλανητικοί και πολύ εκτός του εύρους που όλοι εμείς έχουμε μάθει να θεωρούμε ως φυσιολογικό. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα θα είναι ο τουρισμός το 2021». Ο ίδιος είχε εκτιμήσει ότι ο πρώτος τουριστικός μήνας του 2021 θα καταγράψει αύξηση των τουριστικών εσόδων της τάξης του 3,600%». Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας Πειραιώς, υπονοώντας ότι αν συγκρίνουμε τα πολλά ευρώ που ήρθαν στη χώρα τον «ανοικτό» Μάιο του 2021 με τα λίγα τον «κλειστό» Μάιο του 2020, προφανώς ο φετινός μήνας σπάει όλα τα ρεκόρ. Για την ώρα ωστόσο αυτό τουλάχιστον το μέρος των παρατηρήσεων του κ. Λεκκού φαίνεται ότι έχει λυθεί. Οι σοβαροί αναλυτές συγκρίνουν μόνο με το «κανονικό» 2019, ώστε να βγει ασφαλές συμπέρασμα.

«Πρόταση 2η: Στο προσεχές διάστημα οποιαδήποτε σύγκριση οικονομικών μεγεθών θα πρέπει να αφορά σε σύγκριση επιπέδων οικονομικής δραστηριότητας και όχι ρυθμών μεταβολής». Μια λύση έλεγε ο αναλυτής της Τράπεζας Πειραιώς είναι να συγκρίνει κάποιος τις προβλέψεις του ΑΕΠ για τα επόμενα χρόνια, οι οποίες ήταν διαθέσιμες την εποχή πριν από τον Covid, με τις τωρινές. Μια επιφανειακή σύγκριση των δυο προβλέψεων μπορεί να οδηγήσει στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι το τρέχον σενάριο είναι – σε βάθος χρόνου – πολύ πιο αισιόδοξο και θετικό για την ελληνική οικονομία σε σχέση με το αρχικό. Το σφάλμα, επισήμαινε ο Λεκκός, γίνεται προφανές εάν συγκρίνουμε τα επίπεδα του ΑΕΠ (σε δισ. ευρώ) στις δυο αυτές εκδοχές της πραγματικότητας. Στο τρέχον σενάριο το σωρευτικό ΑΕΠ 2020-2027 ανέρχεται σε €1,657 δισ. έναντι €1,732 δισ. στην προ Covid πρόβλεψη. Συνεπώς η σωρευτική απώλεια πλούτου και εισοδήματος για όλους τους Ελληνες εξαιτίας της πανδημίας άνετα θα ξεπεράσει το ποσό των €75 δισ.!!!

«Πρόταση 3η: Η πραγματική ένταση της ύφεσης δεν θα εξαρτηθεί (μόνο) από την πτώση του ΑΕΠ το 2020 αλλά και από τη διάρκεια της ύφεσης. Η πρόταση αυτή έρχεται σε αντίθεση με την πρακτική των stress tests όπου χρησιμοποιούνται ακραίες παραδοχές οικονομικής συρρίκνωσης για την τρέχουσα περίοδο. Αντίθετα η πρότασή μας εδράζεται στην εμπειρία μας από την ελληνική οικονομία τη δεκαετία 2010-2019. Το συμπέρασμά μας από τη 10ετή περιπέτεια της ελληνικής οικονομίας είναι ότι αυτό που οδήγησε σε καταβαράθρωση την οικονομική δραστηριότητα δεν ήταν το μέγεθος της ύφεσης σε κάποιο συγκεκριμένο έτος, αλλά η παρατεταμένη διάρκειά της».

Θυμήθηκα τις προτάσεις του κ. Λεκκού, με αφορμή τα πρώτα εξαιρετικά στοιχεία που έρχονται από το άνοιγμα της οικονομικής δραστηριότητας και την αισιοδοξία που δημιουργούν για την ανάκαμψη της χώρας. Κυρίως με χαρακτηριστικά αυτοπειθαρχίας επέλεξα συνειδητά να συγκρατηθώ, ακόμα και αν το αισιόδοξο συναίσθημα έχει ήδη επικρατήσει μέσα μου.