Η Ακρόπολη, το Ζάππειο και η ένταξη στην ΕΟΚ

Η τελετή του Ζαππείου έχει γίνει – η χώρα είναι πλέον στην τελική ευθεία για την ΕΟΚ- όταν κυκλοφορεί στα περίπτερα ο Οικονομικός Ταχυδρόμος, που ακόμη προσδιορίζεται ως εβδομαδιαία οικονομική εφημερίς. Το Ζάππειο –  όπου φιλοξενήθηκε η επίσημη τελετή της υπογραφής της Συνθήκης Προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ- έγινε στις 28 Μαΐου 1979 και ο Οικονομικός Ταχυδρόμος κυκλοφόρησε στις 31 Μαΐου 1979. Η έκδοση φιλοξενεί ένα «επίκαιρο μίνι αφιέρωμα», για το οποίο οι αναγνώστες παίρνουν μια πρόγευση από το εξώφυλλο. Η Ελλάδα 10ο μέλος της ΕΟΚ, ο κεντρικός τίτλος και η εικονογράφηση συνδέει το πιο εμβληματικό μνημείο του πολιτισμού αυτής της χώρας με την συνάντηση μας – λίγα μόλις χρόνια μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας- με την προοπτική της «Ενωμένης Ευρώπης». Μάλιστα, όπως αναφέρει και ένα σημείωμα στη σελίδα 7 του Ο.Τ «το σκίτσο του εξωφύλλου είναι από την περιοδική έκδοση EUROFORUM της Κοινής Αγοράς».

«Οικονομικός Ταχυδρόμος», 31.5.1979, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Πάλι στη  σελίδα 7 του τεύχους της 31ης Μαϊου 1979 διαβάζω: «Ενώ τυπώνεται το τεύχος αυτό, το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας (28 Μαϊου) θα πρέπει να έλαβε χώρα στο Ζάππειο Μέγαρο, όπου με άκρα επισημότητα και σε πανηγυρική ατμόσφαιρα είχε προετοιμασθεί, η τελετή της υπογραφής της συμφωνίας εντάξεως της χώρας μας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες».

«Οικονομικός Ταχυδρόμος», 31.5.1979, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Στο διαδίκτυο βρήκα διαθέσιμο το τεκμήριο D1795 που προέρχεται από την ψηφιακή δεξαμενή του Εθνικού Οπτικοακουστικού Αρχείου. Το τεκμήριο αφορά ένα video διάρκειας 14 περίπου λεπτών για την Τελετή του Ζαππείου:

«Η περιγραφή που συνοδεύει το video  έχει ως εξής: «Οι σημαίες της Ελλάδας και των εννέα κρατών-μελών της ΕΟΚ στην πρόσοψη του κτηρίου της Βουλής των Ελλήνων και στους δρόμους της Αθήνας. Πανοραμική άποψη της Αθήνας. Πλήθος κόσμου στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας πανηγυρίζει για την επικείμενη υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Εξωτερική άποψη του Ζαππείου Μεγάρου, όπου έχουν τοποθετηθεί οι σημαίες της Ελλάδας και των εννέα κρατών-μελών της ΕΟΚ. Τα αυτοκίνητα που μεταφέρουν τους Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι πρόκειται να λάβουν μέρος στην επίσημη τελετή της υπογραφής της Συνθήκης Προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ, διασχίζουν κεντρικούς δρόμους της Αθήνας κάτω από τις επευφημίες του συγκεντρωμένου πλήθους. Στο Ζάππειο Μέγαρο καταφθάνουν διαδοχικά ο Υπουργός Εξωτερικών της Ολλανδίας Κριστόφ βαν ντερ Κλάου, ο Υπουργός Γεωργίας της Δανίας Ν. Κόφοντ, ο Υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας Λόρδος Κάρρινγκτον, o Αντικαγκελάριος και Υπουργός Εξωτερικών της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Χανς-Ντήτριχ Γκένσερ, ο Πρωθυπουργός της Ιρλανδίας Τζων Λυντς, ο Πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζούλιο Αντρεόττι, ο Πρωθυπουργός του Βελγίου Βίλφρεντ Μαρτένς, ο Πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Γκαστόν Τορν, ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Βαλερύ Ζισκάρ ντ’ Εσταίν και ο Υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ζαν Φρανσουά-Πονσέ, τους οποίους υποδέχονται από ελληνικής πλευράς ο Υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Ράλλης, ο Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου με αρμοδιότητα επί των σχέσεων με τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες Γεώργιος Κοντογεώργης και ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής.

»Οι Κ. Καραμανλής και Β. Ζισκάρ ντ’ Εσταίν εισέρχονται στο αίθριο του Ζαππείου, όπου τους υποδέχονται με ζωηρά χειροκροτήματα οι παριστάμενοι επίσημοι, μεταξύ των οποίων διακρίνονται ο Πρόεδρος της ΕΔΗΚ Ιωάννης Ζίγδης, ο Πρόεδρος της ΕΔΑ Ηλίας Ηλιού, οι βουλευτές Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Παναγής Παπαληγούρας και Γεώργιος Μαύρος, ο Πρόεδρος της Βουλής Δημήτριος Παπασπύρου, ο Αρχηγός του ΚΟΔΗΣΟ Ιωάννης Πεσμαζόγλου, ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, ο Υπουργός Συντονισμού Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας, ο Υπουργός Εσωτερικών Χριστόφορος Στράτος, ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, ο Υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, ο Υπουργός Βιομηχανίας και Ενέργειας Μιλτιάδης Έβερτ, οι Υφυπουργοί Προεδρίας της Κυβερνήσεως Αχιλλέας Καραμανλής και Αθανάσιος Τσαλδάρης, ο Υφυπουργός Εξωτερικών Ανδρέας Ανδριανόπουλος, ο Διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού Πέτρος Μολυβιάτης, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών Πρέσβη Βύρων Θεοδωρόπουλος, ο Πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΟΚ Ρόυ Τζένκινς και ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής της ΕΟΚ Λορέντζο Ναταλί. Ο Ζ. Φρανσουά-Πονσέ κηρύσσει την έναρξη της τελετής της υπογραφής και δίνει το λόγο στον Κ. Καραμανλή.

»Στην ομιλία του ο Κ. Καραμανλής τονίζει μεταξύ άλλων ότι με τη συμμετοχή της στη διαμορφούμενη Ευρώπη η Ελλάδα χαράσσει κατά τρόπο σταθερό τον εθνικό της προσανατολισμό και τη μελλοντική της πορεία. Τη Συνθήκη Προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ υπογράφουν διαδοχικά εκ μέρους της Γαλλίας ο Ζ. Φρανσουά-Πονσέ, εκ μέρους του Βελγίου ο Β. Μαρτένς, εκ μέρους της Δανίας ο Ν. Κόφοντ, εκ μέρους της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας ο Χ.-Ντ. Γκένσερ, εκ μέρους της Ιρλανδίας ο Τζ. Λυντς, εκ μέρους της Ιταλίας ο Τζ. Αντρεόττι, εκ μέρους του Λουξεμβούργου ο Γκ. Τορν, εκ μέρους της Ολλανδίας ο Κρ. Βαν ντερ Κλάου, εκ μέρους της Μεγάλης Βρετανίας ο Λόρδος Κάρρινγκτον και εκ μέρους της Ελλάδας οι Κ. Καραμανλής, Γ. Ράλλης και Γ. Κοντογεώργης. Ο Κ. Καραμανλής απευθύνεται και πάλι από το βήμα προς τους παρισταμένους επισήμους. Στη συνέχεια, ο Ζ. Φρανσουά-Πονσέ κηρύσσει τη λήξη της τελετής, τονίζοντας την υπερηφάνεια της ΕΟΚ για το γεγονός ότι η Ελλάδα κατέστη το δέκατο μέλος της. Οι Κ. Καραμανλής και Β. Ζισκάρ ντ’ Εσταίν αποχωρούν από το αίθριο του Ζαππείου».

Από την περιγραφή φαίνεται και ποιοι εκ των πολιτικών αρχηγών και εκπροσώπων των κομμάτων απουσιάζουν. Η πιο τρανταχτή απουσία είναι εκείνη του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Ανδρέα Παπανδρέου, επικεφαλής τότε της αξιωματικής αντιπολίτευσης και διεκδικητή της εξουσίας. Στη τελετή δεν προσήλθε ούτε αντιπροσωπεία του ΚΚΕ που ήταν εξ αρχής κατηγορηματικά αντίθετο στην ένταξη στην ΕΟΚ αλλά και το ΚΚΕ Εσωτερικού. Το τελευταίο παρά το γεγονός ότι είχε ταχθεί υπέρ της ένταξης στην ΕΟΚ και μάλιστα με σταθερό και συστηματικό τρόπο επιχειρηματολογούσε υπέρ αυτής της επιλογής.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1979. Πηγή: Ίδρυμα Ανδρέα Γ. Παπανδρέου, agp.archeio.gr

Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης γράφει στο μηνιαίο περιοδικό  Ο Πολίτης  (Επιτέλους η ΕΟΚ, Μάιος 1979) για το Ζάππειο και τις πολιτικές συμπεριφορές των κομμάτων της Αριστεράς: «Η ελληνική αριστερή αντιπολίτευση με εξαίρεση τον κ. Ηλία Ηλιού απουσίασε, δηλώνοντας ακόμη μια φορά την αντίθεση της στην ένταξη (ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ) ή στη μεθόδευση της (ΚΚΕ εσ.) Σαφής εικόνα σαφούς πολιτικής;  Όχι και τόσο. Πίσω από την «καθαρότητα» των πράξεων και παραλείψεων κρύβεται όλο και πιο άτεχνα η έλλειψη πρωτοβουλίας, η «διπλή γλώσσα» και ο απολίτικος δογματισμός. Το ΚΚΕ εσ. φερειπείν μας έδωσε ακόμη ένα δείγμα των ηρωϊκών προσπαθειών να μην αποκοπεί από τις πρωτοβουλίες του ΠΑΣΟΚ, δηλώνοντας πως δεν πήγε στη τελετή του Ζαππείου γιατί δεν του δόθηκε η δυνατότητα να δικαιολογήσει το «ναί» στην ένταξη μετά την υπογραφή των συμφωνιών (Αυγή 27/5/79), ενώ δεν μπορεί να υπήρξε καμία αμφιβολία για το ανέφικτο του αιτήματος».

Ο φεντεραλιστής Παπαγιαννάκης αναφερόμενος στο Ζάππειο της ένταξης θεωρεί ότι «η ευρωπαϊκή πολιτική του Έλληνα πρωθυπουργού (σ.σ Κων/νος Καραμανλής) γνώρισε την πρώτη της σημαντική επιτυχία», την ίδια στιγμή που όπως σημειώνει η επιχείρηση διεύρυνσης προς τον Ευρωπαϊκό Νότο (πρώτα η Ελλάδα για να ακολουθήσουν οι χώρες της Ιβηρικής Χερσονήσου δηλαδή η Ισπανία και η Πορτογαλία) που ακολουθεί η επίσημη Ευρωπαϊκή ηγεσία «άρχισε να περνά στη πράξη».

Στη σελίδα 17 του τεύχους βρίσκουμε «μια ιστορική διαδρομή και ανάλυση από τον δρα Π.Κ.Ιωακειμίδη» για το πως φτάσαμε από τη σύνδεση του 1961 στην ένταξη σαν πλήρες μέλος της Κοινής Αγοράς. Ο συγγραφέας -συνεργάτης του Ο.Τ δεν χρειάζεται επιπρόσθετες συστάσεις καθώς ήταν και συνεχίζει να είναι επί δεκαετίες μια φωνή ορθολογισμού και υπεράσπισης της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, τόσο ως ακαδημαϊκός δάσκαλος όσο και ως εμπειρογνώμων του υπουργείου Εξωτερικών σε αρκετές χρονικές περιόδους.

«Οικονομικός Ταχυδρόμος», 31.5.1979, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Χωρίς καμία διάθεση αξιολόγησης και με την απόσταση του χρόνου θα ξεχώριζα την αναδημοσίευση ενός άρθρου του Αθανασίου Κανελλόπουλου – υπουργού Οικονομικών μετά την διεύρυνση προς το Κέντρο το 1978 (το άρθρο με τίτλο Η ένταξη στην ΕΟΚ και το δημόσιο ήθος είχε πρωτοδημοσιευθεί στην εφημερίδα της Ελένης Βλάχου Η Καθημερινή),

«Οικονομικός Ταχυδρόμος», 31.5.1979, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

ένα θέμα που συγκροτεί ο Αθ. Παπανδρόπουλος με βάση τις απόψεις δύο ευρωκομμουνιστών ηγετών – του Τζιόρτζιο Αμέντολα από το Ιταλικό ΚΚ και του Μανουέλ Αθκάρατε από το Ισπανικό ΚΚ για την ΕΟΚ,

«Οικονομικός Ταχυδρόμος», 31.5.1979, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

κα ένα άρθρο του παλαίμαχου συνδικαλιστή ηγέτη της δημοκρατικής και ανανεωτικής αριστεράς και μετέπειτα προέδρου της ΓΣΕΕ Ορέστη Χατζηβασιλείου για τις εργασιακές σχέσεις

«Οικονομικός Ταχυδρόμος», 31.5.1979, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»