Κυκλική οικονομία: Πλαστικά μίας χρήσης και αλιευτικά εργαλεία στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Υλικό καθοδήγησης σχετικά με τους ενωσιακούς κανόνες για τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης δημοσίευσε χθες  η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εκδίδει εκτελεστική απόφαση για την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα αλιευτικά εργαλεία που διατίθενται στην αγορά και τα απόβλητα αλιευτικών εργαλείων που περισυλλέγονται.

Οι κανόνες αυτοί αποσκοπούν στη μείωση των θαλάσσιων απορριμμάτων από πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης και αλιευτικά εργαλεία και προωθούν τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία με καινοτόμα και βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα, προϊόντα και υλικά.

Ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, κ. Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε: «Ο περιορισμός της κατανάλωσης πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης συμβάλλει στην προστασία της υγείας του ανθρώπου και του πλανήτη. Οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελούν ορόσημο για την καταπολέμηση των θαλάσσιων απορριμμάτων, παρέχουν στήριξη σε βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα και μας φέρνουν πιο κοντά σε μια κυκλική οικονομία όπου τα επαναχρησιμοποιήσιμα είδη προτιμώνται έναντι των ειδών μίας χρήσης. Αυτός είναι ο σκοπός της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας — η προστασία και η αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος, με παράλληλη τόνωση της καινοτομίας από τις επιχειρήσεις».

Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους, δήλωσε: «Οι αρνητικές επιπτώσεις των πλαστικών αποβλήτων στο περιβάλλον, στους ωκεανούς, στη θαλάσσια ζωή αλλά και την υγεία μας είναι παγκόσμιες και δραματικές. Τα πλαστικά απόβλητα εξακολουθούν να συσσωρεύονται και 11 000 τόνοι αλιευτικών εργαλείων χάνονται ή απορρίπτονται στις θάλασσες της ΕΕ κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται το πρόβλημα της άδηλης αλιείας. Οι κανόνες για τη μείωση των πλαστικών ρύπων είναι φιλόδοξοι, ανταποκρίνονται στις εκκλήσεις των πολιτών για αποφασιστική δράση και καθιστούν την ΕΕ πρωτοπόρο στον παγκόσμιο αγώνα κατά των θαλάσσιων απορριμμάτων. Σήμερα [σ.σ. χθες] κάνουμε ένα ακόμα βήμα για την καταπολέμηση των σοβαρών επιπτώσεων των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης και των εγκαταλελειμμένων αλιευτικών εργαλείων, και για την προσέγγιση σε μια πιο κυκλική οικονομία».

Κανόνες

Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ από το 2019 για τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης, τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίσουν, έως τις 3 Ιουλίου του τρέχοντος έτους, ότι ορισμένα απ’ αυτά τα προϊόντα δεν διατίθενται πλέον στην αγορά της ΕΕ. Αυτά είναι επιλεγμένα προϊόντα για τα οποία υπάρχουν οικονομικά προσιτές εναλλακτικές λύσεις χωρίς πλαστικό: μπατονέτες, μαχαιροπήρουνα, πιάτα, καλαμάκια, αναδευτήρες, καλαμάκια στήριξης μπαλονιών και ορισμένα προϊόντα από διογκωμένο πολυστυρένιο (κύπελλα και δοχεία τροφίμων και ποτών), καθώς και όλα τα προϊόντα από οξοδιασπώμενα πλαστικά.

Για άλλα πλαστικά προϊόντα, όπως αλιευτικά εργαλεία, πλαστικές σακούλες μίας χρήσης, φιάλες, δοχεία τροφίμων και ποτών για άμεση κατανάλωση, συσκευασίες και περιτυλίγματα, φίλτρα καπνού, προϊόντα ατομικής υγιεινής και υγρά μαντηλάκια, ισχύουν διαφορετικά μέτρα όπως ο περιορισμός της χρήσης τους, η μείωση της κατανάλωσής τους και η αποφυγή της δημιουργίας απορριμμάτων μέσω απαιτήσεων επισήμανσης, προγραμμάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού (αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»), εκστρατειών ευαισθητοποίησης και απαιτήσεων ως προς τον σχεδιασμό των προϊόντων.

Στόχοι

Στόχος των κατευθυντήριων γραμμών είναι να διασφαλιστεί ότι οι νέοι κανόνες θα εφαρμόζονται ορθά και ομοιόμορφα σε ολόκληρη την ΕΕ.

Η εναρμονισμένη μεταφορά στην εθνική νομοθεσία είναι σημαντική για την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς όσον αφορά τα προϊόντα που καλύπτονται από τους κανόνες αυτούς.

Οι κατευθυντήριες γραμμές εξηγούν κάποιους βασικούς ορισμούς και όρους και καταρτίστηκαν κατόπιν εκτεταμένων διαβουλεύσεων με τα κράτη μέλη και σε συνεννόηση με ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών.

Η εκτελεστική απόφαση για την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα αλιευτικά εργαλεία που διατίθενται στην αγορά και τα απόβλητα αλιευτικών εργαλείων που περισυλλέγονται επιτρέπει στα κράτη μέλη να εκπληρώνουν την υποχρέωσή τους να αναφέρουν, από το 2022, τα αλιευτικά εργαλεία που περιέχουν πλαστική ύλη και τα οποία διατίθενται στην αγορά και τα αλιευτικά εργαλεία που περισυλλέγονται από τη θάλασσα.

Στόχος είναι η παροχή κινήτρων ώστε να μεταφέρονται στην ξηρά όλα τα αλιευτικά εργαλεία και να βελτιωθεί η μεταχείριση των αλιευτικών εργαλείων, μέσω της υλοποίησης προγραμμάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού.

Επιπλέον, με βάση τα στοιχεία, τα κράτη μέλη που διαθέτουν θαλάσσια ύδατα θα πρέπει να ορίσουν, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024, εθνικό ετήσιο ελάχιστο ποσοστό συλλογής προς ανακύκλωση των αποβλήτων αλιευτικών εργαλείων που περιέχουν πλαστική ύλη, με απώτερο σκοπό τον καθορισμό δεσμευτικών ποσοτικών στόχων συλλογής σε επίπεδο Ένωσης.

Τα εγκαταλελειμμένα, απολεσθέντα ή απορριφθέντα αλιευτικά εργαλεία αποτελούν το 27 % των απορριμμάτων στις παραλίες, όπως αναφέρεται στην εκτίμηση επιπτώσεων από το 2018, ενώ σημαντικό ποσοστό των αλιευτικών εργαλείων που διατίθενται στην αγορά δεν συλλέγεται για επεξεργασία.