Κλιματικά Stress Tests για τις Τράπεζες: Οι Νέες Προκλήσεις

Ο κόσμος της χρηματοοικονομικής πραγματοποιεί τακτικά stress test, που ονομάζονται επίσης τεστ αντοχής. Κατά τη διάρκεια ενός τεστ, ένα φανταστικό σενάριο (αλλά πιθανό, γιατί διαφορετικά ποιό είναι το νόημα της πραγματοποίησης αυτής της δοκιμής), εφαρμόζεται στο χαρτοφυλάκιο που διαθέτει η τράπεζα. Ειδικοί και αναλυτές εκτιμούν την εξέλιξη του χαρτοφυλακίου σε αυτό το φανταστικό σενάριο για να δουν τις βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειές του. Αυτά τα τεστ αντοχής επιτρέπουν στις τράπεζες να εντοπίζουν ορισμένα ευάλωτα σημεία και να προσαρμόζουν ανάλογα τα χαρτοφυλάκιά τους.

Κλιματικές προκλήσεις

Η σχεση μεταξύ οικονομίας, χρηματοοικονομικής και κλιματικής αλλαγής είναι πιο κοντά από ότι φαίνεται: ένας βαθμός Κελσίου περισσότερο από την υπερθέρμανση του πλανήτη ισοδυναμεί με απώλεια ανάπτυξης 8,5% παγκοσμίως. Ως φαίνεται, η χρηματοοικονομική έχει κάθε συμφέρον να συμμετάσχει στη διάσωση του κλίματος.

Έχουν εντοπιστεί δύο κατηγορίες κλιματικών κινδύνων οι οποίοι θα ληφθούν υπόψη στο τέστ αντοχής.

Φυσικοί κίνδυνοι που επηρεάζουν άμεσα άτομα ή/και αγαθά. Πιο συγκεκριμένα, αυτό περιλαμβάνει κλιματολογικά φαινόμενα (τυφώνες, ξηρασία, κλπ.) που απειλούν φυσικά ορισμένα sites των τραπεζών αλλά και φορείς που εμπλέκονται στην οικονομία. Αυτοί οι φορείς (επιχειρήσεις, νοικοκυριά, … ) δεν θα μπορούν πλέον να αποπληρώσουν το δάνειό τους ή θα τους επιστραφούν σημαντικά ποσά μέσω των ασφαλιστικών εταιρειών, για παράδειγμα.

Κίνδυνοι μετάβασης, αυτός ο όρος περιλαμβάνει όλους τους κινδύνους που σχετίζονται με τις αλλαγές που είναι απαραίτητες ώστε η υπερθέρμανση του πλανήτη να μην υπερβεί τους 2 βαθμούς C. Θεωρούνται εδώ οι πολιτικές για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν το χρηματοοικονομικό κόσμο ή ακόμη και τη συμπεριφορά των καταναλωτών.

Επιπτώσεις για τις επιχειρήσεις

Ο κόσμος των επιχειρήσεων ήταν πάντα στενά συνδεδεμένος με τις τράπεζες, ανεξάρτητα από το αν η βασική δραστηριότητα της επιχείρισης είναι μέρος του κόσμου της χρηματοοικονομικής ή όχι: μέσω δανείων ή απλώς με την οικονομία της κοινωνίας στην οποία δραστηριοποιείται η επιχείρηση. Οι τράπεζες έχουν ήδη ανακοινώσει ότι θα ευνοούν όλο και περισσότερο τις υπεύθυνες επιχειρήσεις και θα αποσύρουν τις επενδύσεις τους από τομείς που θεωρούνται ρυπογόνοι (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Πράσινη Χρηματοοικονομική: Προκλήσεις & προοπτική, Πολυτεχνείο Κρήτης, Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2021, Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Υπεύθυνη επιχείρηση με βάση τα κριτήρια ESG, Πολυτεχνείο Κρήτης, Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2020, Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Κοινωνικά υπεύθυνη επένδυση: Κριτήρια εκτίμησης, Οικονομικός Ταχυδρόμος 21/04/2021).

Εάν οι τράπεζες αποφασίουν να ευνοήσουν πιο υπεύθυνες επιχειρήσεις, μια επιχείρηση που είναι ήδη προετοιμασμένη με ESG πολιτικές, θα έχει σημαντικό πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών της. Σε κάθε περίπτωση, μια στρατηγική ΚΟΕ (Κοινωνική & Οικολογική Ευθύνη, βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Πολυτεχνείο Κρήτης, Παρασκευή 21 Μαίου 2021) που σχετίζεται με θέματα και αξίες μιας επιχείρησης αποτελεί μια σίγουρη προστιθέμενη αξία για τις επιχειρήσεις όλων των μεγεθών.

Συμπερασματικά, ο κλιματικός κίνδυνος είναι μια μεγάλη πρόκληση για τη χρηματοοικονομική επιστήμη. Μένει να καθοριστεί η έκταση της απειλής. Ο στόχος είναι να εκτιμηθεί η ανθεκτικότητα σε αυτό το νέο είδος κινδύνων. Ο ορίζοντας διαφόρων σεναρίων απλώνεται μέχρι τα έτη 2030, 2040 ή 2050. Ο κίνδυνος θεωρείται προς το παρόν μέτριος, με τους πιο ευαίσθητους τομείς όπως, χημικός, μεταλλουργία, εξόρυξη και λατομεία, να αντιπροσωπεύουν λίγο λιγότερο από το 10% του χαρτοφυλακίου των τραπεζών.

Οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες γνωρίζουν τους κινδύνους που διατρέχουν στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής. Σε μια δήλωση του Απριλίου 2019 από το Network for Greening the Financial System (NGFS), σημειώνεται ότι «πολύ ξεκάθαρα, οι κλιματικοί κίνδυνοι αποτελούν μέρος των χρηματοοικονομικών κινδύνων». Επομένως, είναι προς το συμφέρον του χρηματοοικονομικού κόσμου να πραγματοποιήσει αυτό το τεστ αντοχής και να εξάγει τα απαραίτητα συμπεράσματα.

* Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Καθηγητής, Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France