Η παγίδα της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης

Project Syndicate

Oσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη, η Ευρώπη υστερεί έναντι των άλλων μεγάλων οικονομικών δυνάμεων του κόσμου – των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας – εδώ και κάποιο διάστημα. Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν το γεγονός ότι το σχετικό ειδικό βάρος της ηπείρου στην παγκόσμια οικονομία μειώνεται γρήγορα. Πόσο ευάλωτη αφήνει αυτό την Ευρωπαϊκή Ενωση και τι πρέπει να κάνουν οι ηγέτες της ΕΕ για αυτό;

Συνολικά, οι ευρωπαϊκές εταιρείες επενδύουν πολύ περισσότερα στην Κίνα από όσο οι κινεζικές εταιρείες επενδύουν στην Ευρώπη, παρά τους αυστηρότερους κανονισμούς. Οι κύριες ανησυχίες, φαίνεται, σχετίζονται με τους τύπους επενδύσεων που πραγματοποιούν οι κινεζικές εταιρείες στην Ευρώπη. Εάν οι κινέζοι επενδυτές αγοράσουν μια ευρωπαϊκή εταιρεία λιμένων, έχουν εξαρτηθεί οι Ευρωπαίοι από την Κίνα; Οχι απαραίτητα. Αντίθετα, δεδομένης της ζωτικής σημασίας των λιμενικών εγκαταστάσεων, είναι σχετικά εύκολο για μια εθνική κυβέρνηση να τις θέσει υπό τον έλεγχό της ή ακόμη και να τις απαλλοτριώσει εάν οι φορείς εκμετάλλευσης θεωρηθεί ότι παραβιάζουν το καθήκον τους να τη λειτουργούν σωστά. Οι τεχνολογικές εξαρτήσεις εγείρουν περαιτέρω ερωτήματα. Για παράδειγμα, η συμμετοχή των κινεζικών εταιρειών στην κατασκευή τηλεπικοινωνιακών υποδομών, όπως δίκτυα 5G, δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για την ΕΕ; Και πάλι, οι απαντήσεις δεν είναι ξεκάθαρες, κυρίως επειδή μπορεί να εξαρτώνται από παράγοντες όπως η πολιτική επιρροή, που είναι αδιαφανείς και δύσκολο να ελεγχθούν.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η υπερβολική εξάρτηση μπορεί να φέρει κινδύνους. Επομένως, καταρχήν, η ΕΕ έχει δίκιο να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία. Ομως, αντί να βασίζεται σε απλοϊκές θεωρίες, θα πρέπει να πραγματοποιήσει μια ολοκληρωμένη ανάλυση των οικονομικών σχέσεων και των συναφών αμοιβαίων εξαρτήσεων για να προσδιορίσει ποιες πρέπει να αλλάξουν.

Η ΕΕ πρέπει επίσης να εξετάσει προσεκτικά τις επιλογές της για να το πράξει. Στην πραγματικότητα, η Ευρώπη μπορεί να ισορροπήσει τη ζυγαριά – ή ακόμη και να τη γείρει προς το μέρος της – ενισχύοντας τους δεσμούς. Για παράδειγμα, η προώθηση των κινεζικών επενδύσεων στην Ευρώπη θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των μειονεκτημάτων των ευρωπαίων επενδυτών στην Κίνα, δίνοντας περισσότερη μόχλευση στην ΕΕ. Το μερίδιο της Ευρώπης στην παγκόσμια οικονομία μπορεί να μειωθεί, αλλά η ΕΕ παραμένει μια σημαντική οικονομική δύναμη με ισχυρούς δεσμούς με τους υπόλοιπους. Εάν η επιδίωξη στρατηγικής αυτονομίας μετατραπεί σε ώθηση για προστατευτισμό ή ακόμα και αυτάρκεια, κινδυνεύει να χάσει αυτό το καθεστώς. Εάν συμβεί αυτό, η Ευρώπη θα ήταν πραγματικά ευάλωτη.

Ο Clemens Fuest είναι πρόεδρος του Ινστιτούτου Ifo και καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου