Παιδεία, o μεγάλος ασθενής!

To εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι ίσως πολύ μεγαλύτερος ασθενής από ότι η οικονομία ή η εξωτερική μας πολιτική. Πολλά είναι τα ανοιχτά του μέτωπα, που εύλογα δεν αναλύονται σε ένα άρθρο. Έτσι λοιπόν τα όσα παρουσιάζονται ακολούθως, επικεντρώνουν την προσοχή τους σε κάποια από αυτά, που θεωρούνται ως κύρια και αφορούν τόσο στην πρωτοβάθμια-δευτεροβάθμια εκπαίδευση όσο και στην τριτοβάθμια.

Καταρχάς εύκολα διαπιστώνεται ότι λείπει από τους μαθητές και τις μαθήτριες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης η γενική, ή άλλως η λεγόμενη εγκυκλοπαιδική μόρφωση. Επίσης, δεν χειρίζονται την Ελληνική γλώσσα με ικανοποιητικό τρόπο, κάτι έκδηλο ακόμη και στα γραπτά των φοιτητών/τριών των εξετάσεων των μαθημάτων κατά τις σπουδές τους στο πανεπιστήμιο. Έτσι έχουμε αποφοίτους πανεπιστημίων Ελληνικών και ξένων, όπως και μεταπτυχιακούς αποφοίτους χωρίς Παιδεία, αμόρφωτους και σε μεγάλο βαθμό ανορθόγραφους!

Ως προς το έλλειμμα της γενικής μόρφωσης, αυτό μπορεί να καλυφθεί, εκτός των άλλων, και με τη βοήθεια ενός νέου διδακτικού εγχειριδίου. Το τελευταίο θα περιέχει τις σημαντικότερες εξελίξεις της παγκόσμιας πολιτικής ιστορίας με τα κυριότερα γεγονότα που στιγμάτισαν τον πλανήτη πέραν της Αμερικανικής, Γαλλικής επανάστασης και της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Θα αφορά στους μαθητές/τριες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Τέτοια γεγονότα είναι λόγου χάριν ο Αμερικανικός εμφύλιος, η Σοβιετική επανάσταση, η Ευρώπη του Μεσοπολέμου, ο Ψυχρός Πόλεμος και η κρίση της Κούβας, η κρίση της Κορέας, το Βιετνάμ, η πολιτική ιστορία των Βαλκανίων, οι εξελίξεις στην Κίνα, Λατινική Αμερική, Μέση Ανατολή, Νότια Αφρική, κ.ά. Αν και μπορεί να θεωρηθεί από κάποιους υπερβολή, το εν λόγω βιβλίο θα μπορούσε να αποτελεί ύλη για τις εισαγωγικές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο σε όλες τις Σχολές.

Ως προς άλλα σημαντικά θέματα, από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού και ως το τέλος του Λυκείου καιρός είναι να διδάσκεται η αρχαία Ελληνική φιλοσοφία. Αρχίζοντας λοιπόν από τον Αίσωπο –με τα ανάλογα παιδαγωγικά βιβλία υπό μορφή παραμυθιού εικονογραφημένου στο δημοτικό= και συνεχίζοντας με τις βασικές θέσεις-αναλύσεις των Ελλήνων φιλοσόφων η όλη παρουσίαση θα κλείνει με τον «Επιτάφιο» του Περικλέους. Στις τάξεις του Λυκείου η διδαχή αυτή ενδείκνυται να γίνεται σε όλες τις κατευθύνσεις. Ακόμη, ειδικά θέματα που ενδυναμώνουν την κρίση των μαθητών (π.χ. μαζί με την Οδύσσεια που ήδη διδάσκεται, η στρατηγική του Μεγάλου Αλεξάνδρου), να αποτελούν μέρος της διδακτέας ύλης.

Tέλος, μαζί με τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας με επίκεντρο την αγάπη για το περιβάλλον, τον σεβασμό της δημόσιας περιουσίας –κάτι άγνωστο– και πάνω από

όλα τον άνθρωπο και την χωρίς διακρίσεις συμπεριφορά απέναντί του κ.ά., απομένει και ένα ακόμη θέμα που ηχεί πεζό: Η ενίσχυση των μαθημάτων με θέμα την Ελληνική γλώσσα-λογοτεχνία κρίνεται απαραίτητη, για να βελτιωθεί το επίπεδο του γραπτού λόγου των παιδιών, που βρίσκεται σε οικτρή κατάσταση, εξέλιξη που δείχνει, μαζί με τόσα άλλα, την επιτακτική αναγκαιότητα για την εκ βάθρων αναθεώρηση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

-Ως προς την Ανώτατη εκπαίδευση, θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια Σχολή της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας-Ιστορίας-Πολιτισμού, η οποία θα φιλοξένει μόνο αλλοδαπούς φοιτητές-/τριες λάτρεις της Ελλάδας και της ιστορίας της. Φυσικά θα λειτουργεί με δίδακτρα και θα φιλοξενεί ως και 300 άτομα από όλον τον κόσμο ανά έτος. Οι απόφοιτοι ενός τέτοιου πανεπιστημίου, άριστοι χρήστες της Ελληνικής γλώσσας, θα είναι οι «πρέσβεις» της Ελλάδας στο εξωτερικό.

Και ερχόμαστε στην καθημερινότητα της εξεταζόμενης εκπαιδευτικής βαθμίδας. Πολλοί νέοι και νέες θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους μετά το Λύκειο. Ο αριθμός των εισακτέων όμως στα πανεπιστήμια μας είναι περιορισμένος. Οι λύσεις είναι γνωστές για τους αποτυχόντες. Είτε στρέφονται στο εξωτερικό είτε στο εσωτερικό σε κάποιο Κολλέγιο τριετούς διάρκειας σπουδών πληρώνοντας αδρά για τις σπουδές τους.

Δεν πρέπει όμως να βλέπουμε τις όποιες επιλογές των νέων ατόμων εκτός δημοσίων πανεπιστημίων ως εχθρικές προς τη δημόσια εκπαίδευση, καθώς τα παιδιά μας δεν είναι εχθρός. Από την άλλη βέβαια δεν είναι δυνατόν να εξομοιώνονται τα κάθε λογής διπλώματα των Κολλεγίων με εκείνα των πανεπιστημίων, χωρίς να πληρούνται οι ίδιες προδιαγραφές-κριτήρια ως προς τις σπουδές και το διδακτικό προσωπικό.

Οι δύο Οδηγίες της ΕΕ περί αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων (οι 2005/36 και η τροποποίησή της η 2013/55) οδηγούν στην εξάλειψη των εμποδίων που αφορούν στην ελεύθερη διακίνηση των επιστημόνων.

Αν και οι συγκεκριμένες Οδηγίες αναγνωρίζουν τα πτυχία της τριετούς φοιτητής, καθ’ ουδένα τρόπο θέτουν κάποιο αυτόματο μηχανισμό αναγνώρισης όλων των διπλωμάτων! Στην αιτιολογική έκθεση των Οδηγιών, ιδίως του 2005, γράφεται ξεκάθαρα ότι το επίπεδο των σπουδών και ο τρόπος αναγνώρισης των επαγγελματιών προσόντων είναι υπόθεση κάθε κράτους-μέλους.

Οι ελάχιστες προϋποθέσεις, δηλαδή οι ζητούμενες υψηλές προδιαγραφές με σκοπό την επίμαχη αναγνώριση είναι λοιπόν εθνική υπόθεση.

Οι όποιες σκέψεις για μη εφαρμογή των δυο Οδηγιών θα μας εμπλέξουν σε δικαστικούς αγώνες στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο, με γνωστό εκ των προτέρων το αποτέλεσμα εις βάρος μας.

Έχοντας υπόψη τα ανωτέρω η λύση είναι μια: Η δημιουργία ενός μηχανισμού εποπτείας, ενός Νόμου-πλαίσιο λοιπόν, σύμφωνα με τον οποίο θα λειτουργούν τα Κολλέγια με σαφή και υψηλού επιπέδου κριτήρια. Μια τέτοια μορφή προδιαγραφών ισχύει στα Κολλέγια εκείνα τα συνδεδεμένα με ξένα αναγνωρισμένα πανεπιστήμια.

Τέλος, ως προς για την ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση, όσο χρονικό διάστημα αποφεύγεται μια εις βάθος συζήτηση επί του θέματος, τότε οι εξελίξεις που τρέχουν θα προκαλούν με άτακτο τρόπο την de facto εγκαθίδρυση τής χωρίς προδιαγραφές ιδιωτικής Ανώτατης Εκπαίδευσης στη χώρα.

Ο Δημήτρης Μάρδας είναι Καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ, πρώην Υπουργός Οικονομικών και πρώην Υφυπουργός Εξωτερικών