Τα νησιά και ο χαμένος χούμος…

Λένε πως ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Όχι, το θέμα μας σήμερα δεν είναι ο Διάβολος αλλά οι λεπτομέρειες. Και για την ακρίβεια μία λεπτομέρεια στην οποία σχεδόν κανείς ( εκτός από εκείνους που γνωρίζουν) δεν δίνει την παραμικρή σημασία…

ΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Την υπομονή σας για μισό λεπτό: οι περισσότεροι από μας, όταν ακούμε και διαβάζουμε για τα ελληνικά νησιά, οι πρώτες εικόνες που μας έρχονται στο μυαλό είναι ήλιος, θάλασσα, άπλετο φως, καθαρές παραλίες και μέρη γεμάτα ζωή.

Τα νησιά δεν μόνο οι καλοκαιρινές εικόνες που έχουμε στο μυαλό μας

Σωστά; Σωστά. Τα νησιά όμως δεν είναι μόνο αυτές οι εικόνες. Είναι και οι άνθρωποι που ζουν και εργάζονται σε αυτά όλο το χρόνο ( τους οποίους συνήθως το χειμώνα τους ξεχνάμε), είναι η γεωργία, είναι η κτηνοτροφία, είναι τα αμπέλια και ένα σωρό άλλα πράγματα.

Και όλα αυτά κινδυνεύουν εάν δεν δώσουμε σημασία σε μια λεπτομέρεια. Ποια είναι αυτή; Το χώμα (!).

Ναι, καλά διαβάσατε: το χώμα.

-«Το γόνιμο χώμα σε πολλά νησιά του Αιγαίου στερεύει με συνέπεια να πλήττονται το περιβάλλον, η γεωργία, η κτηνοτροφία, οι τοπικές κοινωνίες αλλά και ο τουρισμός», μου λέει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» Θοδωρής Τσιμπίδης.

-Δηλαδή;

-« Το γόνιμο χώμα ή αλλιώς ο χούμος, αυτοί οι λίγοι πόντοι του επιφανειακού μαύρου χώματος είναι ο,τι πολύτιμο έχουν τα νησιά. Χωρίς το γόνιμο χώμα δεν υπάρχει γεωργία με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις τοπικές και όχι μόνο οικονομίες ενώ δημιουργείται πρόβλημα και στον υδροφόρο ορίζοντα με την ποιότητα και την ποσότητα του νερού», εξηγεί ο διευθυντής του Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας.

Σήμερα, σύμφωνα με στοιχεία από το Ινστιτούτο, το μεγαλύτερο πρόβλημα το αντιμετωπίζουν οι Κυκλάδες, ενώ σοβαρό πρόβλημα έχουν η Ικαρία και η Κρήτη – τόσο στον ορεινό όγκο αλλά και στις νότιες περιοχές, όπως για παράδειγμα τα Σφακιά.

Ο χούμος, αυτό το πολύτιμο θρεπτικό στρώμα, δημιουργείται από τα φύλλα και την οργανική ύλη που πέφτει κάθε χρόνο, τα υπολείμματα κλαδιών και ριζών καθώς και από απορρίμματα και υπολείμματα ζωικών οργανισμών.

Η διάβρωση του εδάφους επιδρά στο θαλάσσιο περιβάλλον

Κατά τους ειδικούς, στεριά και θάλασσα είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Κι αυτός είναι ο λόγος που η διάβρωση του εδάφους επιδρά και στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Πάμε τώρα να δούμε μερικές λεπτομέρειες: όταν αυτό το θρεπτικό στρώμα χώματος διαβρωθεί και καταλήξει στη θάλασσα συνήθως απομένει ο άργιλος. Δηλαδή ένα φτωχό στρώμα χώματος όπου λόγω έλλειψης θρεπτικών συστατικών δεν φυτρώνει βλάστηση.

Το νερό της βροχής θα παρασέρνει ό,τι βρεθεί μπροστά του…

Παράλληλα, έχει και χαμηλότερο ρυθμό απορρόφησης του βρόχινου νερού, με αποτέλεσμα να μην εμπλουτίζεται επαρκώς ο υδροφόρος ορίζοντας. Έτσι, όταν δεν υπάρχουν πλέον τα δένδρα ή οι θάμνοι, αλλά ούτε ο χούμος, το νερό της βροχής παρασέρνει το χώμα και ό,τι άλλο βρεθεί στην πορεία του…

Όπως μού επισημαίνουν , από το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας, οι θάλασσες έχουν ανάγκη την οργανική ύλη της στεριάς η οποία στηρίζει την παραγωγικότητα. Όμως με τη μη αναστρέψιμη διάβρωση εμπλουτίζουμε το θαλάσσιο περιβάλλον με μπάζα (δηλαδή μη γόνιμο έδαφος) και φυσικά τα λύματα και τα σκουπίδια.

Δυστυχώς, σύμφωνα με τους ειδικούς , όταν το χώμα χάνεται στα νησιά η καταστροφή είναι μη αναστρέψιμη. Κι αυτό συμβαίνει επειδή δεν υπάρχουν οι ορεινοί όγκοι που θα το εμπλούτιζαν με νέα γόνιμη ύλη.

Η διάβρωση του εδάφους

-« Η διάβρωση του εδάφους είναι ένα από τα πιο σημαντικά – και ταυτόχρονα μη αναστρέψιμα φαινόμενα που στον ελλαδικό χώρο λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερη έκταση, με προοδευτικά σημαντικές επιπτώσεις σε πολλούς τομείς της οικονομίας αλλά και στο περιβάλλον», συμπληρώνει ο Θοδωρής Τσιμπίδης.

Δυστυχώς τις τελευταίες δεκαετίες, πολλές περιοχές και οικότοποι της Μεσογείου απειλούνται ή υποβαθμίζονται από τη διάβρωση, την υπερβόσκηση αλλά και τις πυρκαγιές. Το κλειδί σύμφωνα με τους ειδικούς, που θα μπορούσε να δώσει λύση στο πρόβλημα είναι η ανάπτυξη της γεωργίας στα νησιά και ο περιορισμός της κτηνοτροφίας. Δεν είναι τυχαίο που η Πάρος και η Νάξος αντιμετωπίζουν τα λιγότερα προβλήματα σε ό,τι αφορά τη διάβρωση του εδάφους. «Στα νησιά αυτά οι κάτοικοι καλλιεργούν ακόμη τη γη», λένε.

Συμπέρασμα: Προσοχή στις λεπτομέρειες. Αυτές κάνουν τη διαφορά…