«Πόλεμος» Ινδίας και Πακιστάν για το εμπορικό σήμα του μπασμάτι στην ΕΕ

Από το biryani έως το pulao, το κοινό μαγειρικό «τοπίο» του Πακιστάν και της Ινδίας ορίζεται από το μπασμάτι, ένα ξεχωριστό ρύζι με μεγάλη περιεκτικότητα σε κόκκους που βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο της τελευταίας αναμέτρησης μεταξύ των δύο ιστορικών αντιπάλων.

Η Ινδία έχει υποβάλει αίτηση για να λάβει το αποκλειστικό εμπορικό σήμα που θα της εκχωρούσε αποκλειστικά τον τίτλο basmati στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως αυτό υπήρξε αιτία πολέμου για το Πακιστάν καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα αποτελούσε μεγάλο πλήγμα στη θέση της χώρας σε μια ζωτική εξαγωγική αγορά, όπως η ΕΕ.

«Είναι σαν να μας ρίχνουν ατομική βόμβα», δήλωσε ο Γκουλάμ Μουρτάζα, συνιδιοκτήτης της Al-Barkat Rice Mills, που εδρεύει νότια της Λαχόρη, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης του Πακιστάν.
Το Πακιστάν αντιτάχθηκε αμέσως στην κίνηση της Ινδίας να αποκτήσει προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη (ΠΓΕ) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ινδία ο μεγαλύτερος εξαγωγές ρυζιού

Η Ινδία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ρυζιού στον κόσμο, συγκεντρώνοντας ετήσια κέρδη 6,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με το Πακιστάν να βρίσκεται στην τέταρτη θέση με 2,2 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών.

Οι δύο χώρες είναι οι μοναδικοί παγκόσμιοι εξαγωγείς μπασμάτι.

«(Η Ινδία) προκάλεσε όλη αυτή τη φασαρία, ώστε να καταλάβει μια από τις αγορές-στόχους μας», δήλωσε ο Μουρτάζα, του οποίου η εταιρεία διαθέτει ορυζώνες που απέχουν μόλις πέντε χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Ινδία.

«Ολόκληρη η βιομηχανία ρυζιού μας, επηρεάζεται», πρόσθεσε.

Από το Καράτσι έως την Καλκούτα, το μπασμάτι αποτελεί βασικό στοιχείο για καθημερινές δίαιτες σε όλη τη νότια Ασία.

Ταραγμένες σχέσεις

Συνοδεύει το πικάντικο κρέας και τα λαχανικά με κάρι, και είναι το «αστέρι» πλήθους πιάτων biryani που παρουσιάζονται σε γάμους και γιορτές και στις δύο χώρες, οι οποίες χωρίστηκαν μόνο μετά την κατάκτηση της ανεξαρτησίας τους από τη βρετανική αποικιακή κυριαρχία το 1947.

Από τότε έχουν διεξαγάγει τρεις πολέμους μεγάλης κλίμακας, με την τελευταία στρατιωτική αψιμαχία το 2019 να περιλαμβάνει τις πρώτες διασυνοριακές αεροπορικές επιθέσεις σε σχεδόν 50 χρόνια.

Οι διπλωματικές σχέσεις είναι τεταμένες εδώ και δεκαετίες και οι δύο χώρες επιτίθενται η μία στην άλλη αρκετές φορές στη διεθνή σκηνή.

«Πολύ σημαντική αγορά»

Το Πακιστάν έχει επεκτείνει τις εξαγωγές μπασμάτι προς την ΕΕ τα τελευταία τρία χρόνια, εκμεταλλευόμενο τις δυσκολίες της Ινδίας να καλύψει τα αυστηρότερα ευρωπαϊκά πρότυπα φυτοφαρμάκων.

Το Πακιστάν καλύπτει πλέον τα δύο τρίτα της ετήσιας ζήτησης περίπου 300.000 τόνων της ΕΕ, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

«Για εμάς, αυτή είναι μια πολύ, πολύ σημαντική αγορά», λέει ο Μαλίκ Τζαχανγκίρ, αντιπρόεδρος της Ένωσης Εξαγωγέων Ρυζιού του Πακιστάν, ο οποίος ισχυρίζεται ότι το πακιστανικό μπασμάτι είναι πιο οργανικό και «καλύτερο στην ποιότητα».

Το καθεστώς PGI

Το καθεστώς PGI παρέχει δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για προϊόντα που συνδέονται με μια γεωγραφική περιοχή όπου πραγματοποιείται τουλάχιστον ένα στάδιο παραγωγής, επεξεργασίας ή προετοιμασίας.

Το ινδικό τσάι Darjeeling, ο καφές από την Κολομβία και πολλά γαλλικά ζαμπόν είναι από τα δημοφιλή προϊόντα με ένδειξη PGI.
Διαφέρει από την Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης, η οποία απαιτεί και τα τρία στάδια να πραγματοποιηθούν στην εν λόγω περιοχή, όπως στην περίπτωση των τυριών π.χ. του γαλλικού brie ή του ιταλικού gorgonzola.

Τέτοια προϊόντα προστατεύονται νομικά από απομίμηση και κατάχρηση σε χώρες που δεσμεύονται από τη συμφωνία προστασίας και μια σφραγίδα αναγνώρισης ποιότητας τους επιτρέπει να πωλούνται σε υψηλότερες τιμές.

Η Ινδία επισημαίνει ότι δεν ισχυρίστηκε στην αίτησή της ότι είναι ο μόνος παραγωγός του ιδιαίτερου αυτού ρυζιού που καλλιεργείται στους πρόποδες των Ιμαλαΐων, αλλά η απόκτηση του καθεστώτος ΠΓΕ παρόλα αυτά θα πιστοποιήσει τα χαρακτηριστικά του προϊόντος που παράγει στο έδαφός της.

Στόχος μια «κοινή αίτηση»

Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, οι δύο χώρες πρέπει να προσπαθήσουν να διαπραγματευτούν ένα συναινετικό ψήφισμα έως τον Σεπτέμβριο, αφού η Ινδία ζήτησε παράταση τριών μηνών, δήλωσε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο AFP.

«Ιστορικά, τόσο η φήμη όσο και η γεωγραφική περιοχή (για μπασμάτι) είναι κοινά για την Ινδία και το Πακιστάν», λέει η νομική ερευνητής Ντελφιν Μαρί-Βιβιέν.

«Υπήρξαν ήδη αρκετές περιπτώσεις αντίθεσης σε εφαρμογές γεωγραφικών ενδείξεων στην Ευρώπη και κάθε φορά έχει βρεθεί συμβιβασμός».

Το Πακιστάν ελπίζει να πείσει την Ινδία να υποβάλει «κοινή αίτηση» στο όνομα της κοινής κληρονομιάς που αντιπροσωπεύει το μπασμάτι, δήλωσε ο Τζαχανγκίρ.

«Είμαι βέβαιος ότι θα καταλήξουμε σε ένα (θετικό) συμπέρασμα πολύ σύντομα… ο κόσμος ξέρει ότι το μπασμάτι προέρχεται και από τις δύο χώρες», πρόσθεσε.

Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία και η ΕΕ θεσπίσει το καθεστώς PGI υπέρ της Ινδίας, το Πακιστάν θα μπορούσε να προσφύγει στα ευρωπαϊκά δικαστήρια, αλλά η μακροχρόνια διαδικασία εκδίκασης της υπόθεσης θα μπορούσε να οδηγήσει τη βιομηχανία ρυζιού στην… κόλαση.