Εκστρατεία για τη διάσωση ιστορικών κτιρίων στο Άργος

Τα ίχνη της αρχιτεκτονικής και ιστορικής διαδρομής εμβληματικών για την πορεία του νεοελληνικού κράτους κτιρίων κινδυνεύουν να χαθούν, αυτή τη φορά, στη πόλη του Άργους. Η διάσωσή τους, για έναν τόπο που έχει χάσει το μεγαλύτερο μέρος από το πλούσιο πολεοδομικό παρελθόν του, αποτελεί επιτακτική ανάγκη.

Γι΄ αυτό  πολίτες του Άργους και υποστηρικτές τους, με επιστολή τους προς την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και τον υφυπουργό Περιβάλλοντος Νίκο Ταγαρά, ζητούν τη διάσωση τεσσάρων ιστορικών διατηρητέων κτιρίων. «Τούτο, νομίζουμε, επιβάλλεται ιδιαιτέρως στο φετινό σημαδιακό έτος της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση και την περίοδο ανασυγκρότησης του κράτους που ακολούθησε επί εποχής Ι. Καποδίστρια», αναφέρουν στην επιστολή, την οποία μεταξύ άλλων υπογράφουν ο αντιπρύτανης και αναπληρωτής καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Βασίλης Βλασταράς, η διευθύντρια της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών Véronique Chankowski, ο ακαδημαϊκός Μανώλης Κορρές, η ομότιμη καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη κ.ά.

Το Άργος, όπως αναφέρουν, είναι από τις σημαντικές κοιτίδες αρχιτεκτονικής της εποχής του τέλους της Επανάστασης και τηςκαποδιστριακής διοίκησης. Όμως, τέσσερις σημαντικές ιστορικές οικίες, προστατευόμενες από κηρύξεις και χαρακτηρισμούς των υπουργείων Πολιτισμού και Περιβάλλοντος, οι οποίες μάλιστα εικονίζονται στο τελικό καποδιστριακό σχέδιο πόλης του Άργους (1831) από τον Ρούντολφ Ντε Μποροτσύν, βρίσκονται σήμερα σε άθλια κατάσταση. Συγκεκριμένα πρόκειται για τα εξής κτίρια:

Οικία Στρατηγού Δημ. Τσώκρη (επί της οδού Καρατζά 6). Το διώροφο πετρόκτιστο κτίριο οικοδομήθηκε το 1828 με αρχιτέκτονα τον Θ. Βαλλιάνο, στενό συνεργάτη του Ιωάννη Καποδίστρια. Σε αυτό εξακολουθούν να βρίσκονται εντοιχισμένα σημαντικά αρχαία, όπως μια μεγάλη λίθινη επιτύμβια στήλη με ανάγλυφη παράσταση γυναικείας μορφής και μικρού αγοριού, γνωστή ως «Τελέσιλλα». Το κτίριο, στο οποίο σωζόταν και το γραφείο του Καποδίστρια, ο οποίος φιλοξενείτο εκεί κάθε φορά που μετέβαινε στο Άργος,  χαρακτηρίσθηκε διατηρητέο με το Προεδρικό Διάταγμα  του 1982 (ΦΕΚ 401, Δ’, 20.8.1982),  αλλά ήδη από 1965 ήταν διατηρητέο μνημείο με απόφαση του τότε αρμοδίου Υπουργείου Παιδείας (307/9.9.1965 – ΦΕΚ 605, Β’, 16.9.1965). Προ της κηρύξεώς του, τμήματα του κήπου (εμπρός από την πρόσοψη και πίσω από το οπίσθιο τμήμα του κτίσματος) πωλήθηκαν από τους τότε ιδιοκτήτες. Καθώςστην κήρυξη δεν συμπεριελήφθη ο περιβάλλον χώρος, σε αυτόν οικοδομήθηκαν κτίρια «εγκλωβίζοντας» την οικία Τσώκρη. Σήμερα ανήκει στον Δήμο Άργους, ο οποίος την αγόρασε το 2013, με χορηγία του Υπουργείου Περιβάλλοντος.

Οικία Σπυρίδωνος Τρικούπη (πατέρα του Χαρίλαου Τρικούπη), επί της οδού Δαναού 33. Κτίστηκε το 1830, βάσει σχεδίων του αυστριακού αρχιτέκτονα Gropius. Μεταπωλήθηκε τρείς φορές και κατέληξε ιδιοκτησία της Αγροτικής Τράπεζας η οποία το αγόρασε το 1985 έναντι 49,5 εκατομμυρίων δραχμών. Εσωτερικοί τοίχοι είναι διακοσμημένοι με τοιχογραφίες όπως και οι οροφές.   Σήμερα έχει περάσει στα «χέρια» της Τράπεζας Πειραιώς. Έχει χαρακτηριστεί δύο φορές διατηρητέο, την πρώτη με το ΠΔ του 1982 και τη   δεύτερη  ως διατηρητέο  μνημείο  από το Υπουργείο Πολιτισμού (ΦΕΚ 229, Β’, 28.4.1983). Κατά του δεύτερου χαρακτηρισμού ασκήθηκε προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), η οποία απορρίφθηκε.

Οικία οικογένειας Βλάσση (πρώτος δήμαρχος της πόλης), επί της ομώνυμης πλατείας του Άργους. Στοιχεία για την προεπαναστατική οικογένεια Βλάσση έχει δημοσιεύσει ο Δ. Βαρδουνιώτης στο παράρτημα του έργου του «Η καταστροφή του Δράμαλη». Το διώροφο κτίριο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής.

Το σπίτι του στρατηγού Μακρυγιάννη στο Άργος βρίσκεται απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη (επί της οδού Γούναρη 15). Ο Μακρυγιάννης έκτισε την οικία του περί το 1830. Για το συγκεκριμένο κτίριο  ο ιδιοκτήτης προσέβαλε το ΠΔ του 1982 στο ΣτΕ το οποίο απεφάνθη ότι καλώς έγινε η κήρυξή του ως διατηρητέου.

Η χώρα μας έχει κυρώσει το 1992 τη Σύμβαση της Γρανάδας, αναλαμβάνοντας διεθνή υποχρέωση για την προστασία και ανάδειξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Αλλά και η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει τη δυνατότητα επέμβασης του κράτους για τη διάσωση, αναστήλωση και ανάδειξη διατηρητέων μνημείων και κτιρίων, στην περίπτωση που οι ιδιοκτήτες τους είτε αδιαφορούν είτε αδυνατούν να προβούν στην συντήρηση και ανακαίνισή τους.  Έτσι, επειδή, τα κτίρια Τσώκρη, Τρικούπη και Βλάσση βρίσκονται σε κακή κατάσταση και το σπίτι του Μακρυγιάννη έχει ερειπωθεί, οι πολίτες του Άργους και οι υποστηρικτές τους ζητούν από τους δύο υπουργούς να αναλάβουνπρωτοβουλία ώστε να διασωθούν, να αναστηλωθούν και να αξιοποιηθούν κατάλληλα. Όπως υπογραμμίζουν, «σε εφαρμογή της νομοθεσίας το Κράτος και η Διοίκησή σας μπορούν να καταλογίσουν ολόκληρες τις απαιτούμενες δαπάνες για τα κτίρια Τσώκρη και Τρικούπη στα νομικά πρόσωπα του Δήμου Άργους και της Τράπεζας Πειραιώς. Για τα άλλα δε δύο κτίρια, μέρος μόνο των δαπανών στους σημερινούς ιδιώτες ιδιοκτήτες τους».

Αξίζει να αναφερθεί ότι για την οικία Μακρυγιάννη, όπως αναφέρεται στην επιστολή που εστάλη στους δύο υπουργούς, «λίγο πριν συζητηθεί η υπόθεση στο ΣτΕ καισύμφωνα με μαρτυρίες γειτόνων πριονίστηκαν τα υποστυλώματα του χαγιατιού του, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει η στέγη και να παρουσιαστεί ως ερείπιο στο δικαστήριο». Αργότερα, από το Υπουργείο Περιβάλλοντος διατέθηκε επαρκές κονδύλι και ανατέθηκε η σχετική μελέτη αναστήλωσης του κτιρίου σε μηχανικό της Αργολίδας με βάση την προαναφερθείσα νομοθεσία, ωστόσο έγινε ανάκληση του κονδυλίου.

Την επιστολή υπογράφουν:

Βασίλης Βλασταράς, Αντιπρύτανης και Αναπληρωτής Καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών,

Δημήτρης Γεωργόπουλος, Ιστορικός, Αρχειονόμος, πρώην προϊστάμενος των Γενικών Αρχείων του Κράτους νομού Αργολίδας ,

Γιώργος Γιαννούσης, πρόεδρος Αργολικής Αρχειακής Βιβλιοθήκης Ιστορίας και Πολιτισμού,

Βασίλης Δωροβίνης, Δικηγόρος, Πολιτικός Επιστήμονας και Ιστορικός, μελετητής της κτιριοδομίας και πολεοδομίας της Καποδιστριακής εποχής,

Δημήτρης Κεραμίδας, Ομότιμος Καθηγητής Παιδοχειρουργικής του Πανεπιστημίου Πατρών,

Λίλα Κονομάρα, Λογοτέχνης,

Κώστας Μακρής, Αρχιτέκτων ΕΜΠ,

Γιώργος Νικολόπουλος, εκδότης της ηλεκτρονικής εφημερίδας «Αργολικά»

Πέτρος Ξηνταρόπουλος, Αρχιτέκτων

Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης, Ιστορικός, Ομότιμος Διευθυντής του Τμήματος Ιστορίας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών,

Δήμητρα Σιατερλή, χαράκτρια, πρόεδρος του Κέντρου Χαρακτικής Αθηνών

ChankowskiVéronique, Αρχαιολόγος, Διευθύντρια Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών

Γρατσία Ειρήνη, Αρχαιολόγος και συντονίστρια  της Οργάνωσης «MONUMENTA»

Γυπαράκη Μαρία, σκηνοθέτιδα

DubinMarc, δημοσιογράφος,

Ζάχος Κώστας, επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων,

Ζήρας Αλέξης, κριτικός, γραμματολόγος,

Θέμελης Πέτρος, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης,

Καρδαμίτση-ΑδάμηΜάρω, Ομότιμη Καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ

Πάνος Σιατερλής, Αρχιτέκτων,

Μαρία Ταλαρούγκα, Ψυχαναλύτρια,

Θάνος Τζώτζος, Οδοντίατρος

Τάσος Τσάγκος, Γεν. Γραμματέας της Αργολικής Αρχειακής Βιβλιοθήκης Ιστορίας και Πολιτισμού,

Κορρές Μανώλης, Ομότιμος Καθηγητής Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ- Ακαδημαϊκός,

Κριτζάς Χαράλαμπος, Επίτιμος Διευθυντής Επιγραφικού Μουσείου Αθηνών,

Λαμπρινουδάκης Βασίλειος, Ομότιμος Καθηγητής Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ

Μενουδάκος Κώστας, επίτιμος Πρόεδρος Συμβουλίου Επικρατείας, Πρόεδρος Ανεξάρτητης Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων,

Μιχαήλοβα Ζντράβκα,  μεταφράστρια,

Μπίρης Μάνος, Ομότιμος Καθηγητής  Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ

Νομίδου Ευαγγελία, Αν. Καθηγήτρια Τμήματος Εικαστικών Τεχνών, ΑΠΘ,

Ντούμας Χρήστος, Ομότιμος Καθηγητής Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ,

Παπαντωνίου Ιωάννα, Ιδρύτρια και Πρόεδρος του Πελοποννησιακού Λαογραφικού  Ιδρύματος «Β. Παπαντωνίου», Σκηνογράφος

Παπαστεφανάκη Λήδα, Αν. Καθηγήτρια Ιστορίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων,

Σακελλίου Λιάνα, Καθηγήτρια Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΕΚΠΑ,

Σαρηγιάννης Γιώργος, Ομότιμος Καθηγητής Πολεοδομίας ΕΜΠ,

Τριποδάκης Αλέκος, Πρόεδρος Ελληνικής Αρχιτεκτονικής Εταιρείας, πρώην Καθηγητής Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων Πολυτεχνείου Κρήτης,

Χουζούρη Έλενα, συγγραφέας, δημοσιογράφος