Κλιματική δράση και καθαρή ενέργεια μετά την πανδημία: Τι πιστεύουν οι Έλληνες πολίτες;

Χθες παρουσιάστηκε η πανελλαδική δημοσκόπηση για την κλιματική αλλαγή, την πανδημία, την ανάκαμψη και τις επιλογές που έχουμε μπροστά μας.

Η έρευνα διεξήχθη από την Opinion Poll, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων και Διοίκησης του ΕΜΠ, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος PARIS REINFORCE  με την υποστήριξη της πρωτοβουλίας BUILD BACK BETTER GREECE .

Το χρονικό διάστημα ήταν από 11 μέχρι 17 Μαΐου 2021, είχε πανελλαδική κάλυψη και το μέγεθος του δείγματος αφορούσε σε 1.000 νοικοκυριά. Τα σημαντικότερα αποτελέσματά της ακολουθούν στις παρακάτω παραγράφους.

Όσον αφορά στην κρισιμότητα του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής, το 98% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα. Από τις κατανομές σε περιοχή, ηλικία, φύλο και μορφωτικό επίπεδο δεν προκύπτουν παρά μόνο πολύ μικρές αποκλίσεις. Μάλιστα, το 92% συμφωνεί ότι οι φυσικές καταστροφές εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής έχουν αυξηθεί τα τελευταία έτη στη χώρα μας. Τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται σε περιοχές με πρόσφατες καταστροφές. Επίσης, όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία τόσο μεγαλύτερη συμφωνία συναντάται. Αντίθετα, το ποσοστό συμφωνίας είναι χαμηλότερο στις ηλικίες 18-24, που αποτελεί ίσως ένδειξη ότι στις νέες ηλικίες τα ακραία φαινόμενα λόγω κλιματικής αλλαγής είναι η νέα πραγματικότητα που ζουν.

Σημειώνεται επίσης ότι 2 στους 3 (66,6%) έχουν θετική και πολύ θετική γνώμη για τους ακτιβιστές για την κλιματική αλλαγή (π.χ. Γκρέτα Τούνμπεργκ), ενώ 19% αρνητική/ πολύ αρνητική γνώμη. Υψηλότερα ποσοστά θετικής γνώμης παρατηρούνται στη νεολαία και στις γυναίκες. Οι δύο αυτές ομάδες παρουσίασαν συνολικά υψηλότερη θετική στάση σε όλη την έρευνα ως προς την κρισιμότητα της κλιματικής αλλαγής και τα επιμέρους περιβαλλοντικά ζητήματα.

Σχετικά με τις ενεργειακές επιλογές που πρέπει να επενδύσει η χώρα μας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, κυριαρχεί η ηλιακή ενέργεια. Ακολουθούν η αιολική ενέργεια και τα υδροηλεκτρικά. Στη συνέχεια έρχεται το φυσικό αέριο, η γεωθερμία και η βιομάζα. Το φυσικό αέριο προσπέρασε τις άλλες δύο πιθανώς εξαιτίας της άγνοιας / στρεβλής εικόνας που αποτυπώθηκε (και σε άλλες ερωτήσεις) σχετικά με τη γεωθερμία και τη βιομάζα. Πυρηνική ενέργεια, άνθρακας/λιγνίτης, πετρέλαιο παραμένουν πολύ χαμηλά σε όλες τις σχετιζόμενες ερωτήσεις.

Ειδικότερα για τις διαθέσιμες ενεργειακές επιλογές στη θάλασσα, το 68% δεν συμφωνεί με την ενοικίαση θαλάσσιων οικοπέδων σε πετρελαϊκές εταιρείες για εξορύξεις υδρογονανθράκων, ενώ 1 στους 4 (25%) συμφωνεί. Τα νησιά, σε μεγάλο ποσοστό, δεν συμφωνούν με τις ενοικιάσεις, μάλλον διότι δεν διαβλέπουν κάποια ευκαιρία από αυτές τις επιλογές. Διπλάσιο ποσοστό συμφωνίας με τις εξορύξεις παρατηρείται στους άντρες από τις γυναίκες. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το ποσοστό συμφωνίας (περίπου 40%) στη Θεσσαλονίκη και στην υπόλοιπη Κεντρική Μακεδονία. Αυτό μάλλον δεν είναι άσχετο με τις έντονες περιφερειακές ανισότητες στην Ελλάδα και την αναζήτηση νέων τρόπων δημιουργίας εισοδημάτων πολλών περιοχών.

Με τη δημιουργία θαλάσσιων αιολικών πάρκων, το 65% συμφωνεί. Η συγκεκριμένη επιλογή συγκεντρώσει υψηλά ποσοστά και στα νησιά, υποδηλώνοντας προτίμηση έναντι των χερσαίων αιολικών. Εξαίρεση τα Ιόνια με 58%, που βρίσκονται πιο πίσω. Παρατηρείται επίσης μία αύξηση της συμφωνίας με την αύξηση του μορφωτικού επιπέδου.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι 2 στους 3 (66,6%) δεν γνωρίζουν για τον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας και το ποσοστό παραμένει χαμηλό ακόμα και στις ηλικιακές ομάδες των 25-34 που ανήκουν σε ένα δυναμικό ηλικιακό γκρουπ. Είναι επίσης εντυπωσιακό το γεγονός πως κοντά στο 40% δεν γνωρίζει για το υδρογόνο, δηλώνοντας άγνοια για τους τομείς που θα έβλεπε τη χρήση του στο μέλλον στη χώρα μας. Είναι σαφές πως η διαβούλευση που έχει γίνει καθώς και ο εν εξελίξει δημόσιος διάλογος δεν έχει πετύχει το στόχο να μπορέσει η μετάβαση να γίνει κτήμα όσο το δυνατόν περισσότερων πολιτών.

Για την επόμενη μέρα, το 58% πιστεύει πως η ανάκαμψη από την πανδημία πρέπει να πραγματοποιηθεί με όρους πράσινης ανάπτυξης σε πολύ μεγάλο ή / και αποκλειστικό βαθμό. Το 30% τοποθετείται στο λίγο/ καθόλου. Ειδικά στις μικρές ηλικίες 18-24, υπάρχει μεγαλύτερη τάση στροφής προς την αποκλειστικότητα στην πράσινη ανάπτυξη σε σχέση με τις άλλες ομάδες.

Ακόμα και στην αμεσότητα της δράσης, η κλιματική αλλαγή είναι ψηλά στις προτεραιότητες των πολιτών και πολύ κοντά στα «παραδοσιακά» θέματα που απασχολούν την ελληνική κοινωνία, δηλαδή στην ανεργία και στην οικονομία. Με δυο λόγια λοιπόν, η δημοσκόπηση αποτυπώνει πως η κλιματική αλλαγή απασχολεί σε σημαντικό βαθμό τους Έλληνες, οι οποίοι θέλουν να δουν γρήγορα πράξεις για την αντιμετώπισή της. Το πώς όμως θα γίνει αυτό χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά για να επεξηγηθεί και να καταστεί αποδεκτό από τον κόσμο, ειδικά στην περιφέρεια, όπου και σχεδιάζεται να λάβει χώρα μεγάλο μέρος των κλιματικών δράσεων. Για αυτό όμως το θέμα θα επανέλθουμε σύντομα.

Χάρης Δούκας, Αν. Καθηγητής ΕΜΠ