Ιράν: Γιατί διακόπηκαν οι συνομιλίες της Βιέννης δύο μέρες μετά τις προεδρικές εκλογές

«Είμαστε πιο κοντά από ποτέ στην επίτευξη συμφωνίας, όμως η απόσταση που υπάρχει μεταξύ μας παραμένει και το να γεφυρωθεί δεν είναι εύκολη υπόθεση» σχολίασε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής διαπραγματευτής του Ιράν, Αμπάς Αραγκτσί, αναγγέλλοντας τη διακοπή των συνομιλιών της Βιέννης πριν καλά-καλά ξεκινήσει ο έβδομος γύρος.

Την ίδια ακριβώς στάση υιοθέτησαν και οι υπόλοιποι συνάδελφοι του με τον Ευρωπαίο απεσταλμένο, Ενρίκε Μόρα να επιμένει επίσης πως έχει επέλθει πρόοδος, αλλά πως για την ώρα οι συνομιλίες θα διακοπούν και όλοι θα επιστρέψουν στις πρωτεύουσες τους για… διαβουλεύσεις.

«Συνεχίσουμε να καταγράφουμε πρόοδο, αλλά πρέπει ακόμη να επιλύσουμε τα πιο δύσκολα από τα ζητήματα. Και βέβαια οι συνομιλίες αυτές δεν μπορούν να συνεχιστούν εσαεί» σχολίασε ανώνυμα στο Reuters, ένας από τους απεσταλμένους των κρατών του Ε3 (ήτοι της Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας).

Τι ακριβώς σημαίνει αυτό για τις συνομιλίες και τις ελπίδες που είχαν καλλιεργηθεί για την αναζωπύρωση της ιστορικής συμφωνίας του 2015 μεταξύ της Δύσης και του Ιράν είναι για την ώρα δύσκολο να προσδιοριστεί. Είναι πρόωρο να εξάγει κανείς ασφαλή συμπεράσματα. Ωστόσο, το γεγονός πως το σύνολο των απεσταλμένων αρνήθηκε να προσδιορίσει το πότε (και αν) οι συνομιλίες θα ξεκινήσουν και πάλι, σαφώς δεν είναι θετικό σημάδι.

Εξάλλου, το timing δεν μπορεί να είναι τυχαίο. Μόλις δύο μέρες πριν έχουν προηγηθεί οι προεδρικές εκλογές στο Ιράν, που έβγαλαν καθαρό νικητή τον υπερσυντηρητικό Εμπραχίμ Ραϊσί. Και μπορεί στο τιμόνι της χώρας να παραμένει για την ώρα και μέχρι τον Αύγουστο ο μετριοπαθής Χασάν Ροχανί, ωστόσο η νίκη Ραϊσί σαφώς περιπλέκει το τοπίο.

Διεθνείς αναλυτές εκτιμούν πως ο Ραϊσί δεν θα θελήσει, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, να παρέμβει ευθέως και να εκτροχιάσει τις διαπραγματεύσεις, όμως δεν είναι βέβαιο αν θα πιέσει για τροποποίηση των ιρανικών θέσεων πίσω από τις κλειστές πόρτες. Εξάλλου, ο ίδιος προσωπικά αποτελεί από μόνος του ένα ακανθώδες σημείο δεδομένου πως υπόκειται στη λίστα των προσώπων που έχουν βρεθεί στο στόχαστρο των αμερικανικών κυρώσεων, ήτοι των κυρώσεων που επέβαλε το 2019 ο Ντόναλντ Τραμπ, με αφορμή το ρόλο του στην αιματηρή καταστολή των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων του 2009. Και είναι εύλογο πως η Τεχεράνη θα επιμείνει για την άρση των κυρώσεων κατά του εκλεγμένου προέδρου της, πριν οποιαδήποτε συμφωνία φτάσει να υπογραφεί και να υλοποιηθεί.

Δεν είναι τυχαίο πως ο Ροχανί, που ήταν ο άνθρωπος που έβαλε την υπογραφή του στη συμφωνία του 2015 ρισκάροντας μια ευθεία κόντρα με τους σκληροπυρηνικούς, επέμενε στην επίτευξη συμφωνίας πριν τις προεδρικές εκλογές. Όπως φυσικά γνωρίζει, όπως και όλοι οι υπόλοιποι στο τραπέζι, πως θα βρίσκεται στα… πράγματα μόνο μέχρι τον Αύγουστο, κάτι που σημαίνει πως η πίεση για να μην μείνει ανεκμετάλλευτο το «παράθυρο» του επόμενου διμήνου θα είναι σημαντική.

Ένα έτερο πρόβλημα, στο οποίο πιθανότατα να βρίσκεται και η απάντηση για τη σημερινή αιφνιδιαστική εμπλοκή, έχει να κάνει με την ανανέωση της συμφωνίας για την παρακολούθηση των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν από τη Διεθνή Επιτροπή Ενέργειας (ΙΕΑ). Η συμφωνία λήγει την ερχόμενη εβδομάδα και συγκεκριμένα στις 24 Ιουνίου.

Η Τεχεράνη είχε συμφωνήσει εύκολα σε παράταση της συμφωνίας για την επόπτευση των εγκαταστάσεων της θεωρώντας πως μέχρι τα τέλη Ιουνίου θα υπήρχε συμφωνία, όμως βλέποντας πως τα πράγματα στη Βιέννη καθυστερούν, είναι πιθανόν πλέον να απαιτεί… απτή πρόοδο στις συνομιλίες πριν δεχτεί και πάλι στο έδαφος της τους ελεγκτές/παρατηρητές του ΙΕΑ.

«Περιμένουμε να δούμε αν οι Ιρανοί διαπραγματευτές θα προσέλθουν στον επόμενο γύρο των συνομιλιών έτοιμοι να κάνουν τις δύσκολες επιλογές που θα πρέπει» σχολίασε σε δηλώσεις του σήμερα ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν. Ο κ. Σάλιβαν, σε συνέντευξη του στο δίκτυο ABC, επεσήμανε επίσης πως υπάρχει ακόμη απόσταση που θα πρέπει να καλυφθεί για την επίτευξη συμφωνίας, ειδικά στα πιο ακανθώδη θέματα που έχουν να κάνουν με τις κυρώσεις και τις δεσμεύσεις του Ιράν αναφορικά με το πυρηνικό της πρόγραμμα.

Το όλο σκηνικό προφανώς έχει επηρεάσει άμεσα τις διεθνείς τιμές του πετρελαίου. Το πρώτο διάστημα των συνομιλιών, η προοπτική ταχείας επίτευξης συμφωνίας είχε πυροδοτήσει πιέσεις στις τιμές, δεδομένου πως θα σήμαινε την άρση των διεθνών κυρώσεων και την πλήρη επανέναρξη των ιρανικών εξαγωγών αργού προς το εξωτερικό. Όμως, όταν η επίτευξη συμφωνίας άρχισε να καθυστερεί, οι τιμές πήραν και πάλι την ανιούσα και σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στο μέτωπο της αμερικανικής νομισματικής πολιτικής τόσο το αργό όσο και το Brent άρχισαν να συσσωρεύουν σημαντικά κέρδη. Μια πορεία που αναμένεται να συνεχιστεί, με φόντο και την εκλογή του Ραϊσί στο τιμόνι της Τεχεράνης, με το σύνολο των αναλυτών να συμφωνεί πως το ράλι του μαύρου χρυσού θα συνεχιστεί φτάνοντας ίσως και στα 80 δολάρια το βαρέλι.

Άλλωστε, ο Εμπραχίμ Ραϊσί δεν είναι απλά ο νέος πρόεδρος του Ιράν, αλλά θεωρείται και ως φαβορί για τη διαδοχή του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη της χώρας, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ, ο οποίος έχει και τον τελευταίο λόγο… στα πάντα!