Η εποχή του φιλελεύθερου διεθνισμού έχει ανοίξει τον δρόμο για την επιστροφή της μεγάλης αντιπαλότητας. Τα γεγονότα της παγκόσμιας αλληλεξάρτησης παραμένουν τα ίδια, μαρτυρούν την περιφρόνηση που δείχνει ο κορωνοϊός στα σύνορα των κρατών και την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, η ανακατανομή των διεθνών δυνάμεων έχει αλλάξει το γεωπολιτικό πεδίο. H αδυναμία σε εθνικό επίπεδο δεν αποδεικνύεται ικανή να φρενάρει τον εθνικισμό.

Προς το παρόν, ο κόσμος κινείται σε περίεργο έδαφος, στο οποίο ο άνθρωπος δεν αποτελεί σημαντικότερο παράγοντα. Αντιθέτως, ο κόσμος, πλέον, είναι προσκολλημένος σε πολυμερείς θεσμούς, με τις μεγάλες δυνάμεις να βρίσκονται σε αντιπαλότητα για τη διαμόρφωση του νέου γεωπολιτικού πεδίου. Οι μη μεγάλες δυνάμεις θα αντιμετωπίσουν αυξανόμενη πίεση για να επιλέξουν στρατόπεδο. Θα πάνε με την πλευρά των ΗΠΑ ή της Κίνας; Περίεργο γεγονός αποτέλεσε, σύμφωνα με τους ιστορικούς, η απόφαση μιας μεσαίας δύναμης, όπως η Βρετανία να εγκαταλείψει την ΕΕ.

Στην ουσία, μία δυναμική, ανερχόμενη Κίνα και μία πικραμένη, φθίνουσα Ρωσία δεν επιθυμούν να συναινέσουν σε μία τάξη πραγμάτων, όπου η Δύση είναι ηγεμονική δύναμη. Ο Σι Τζινπίνγκ θέλει η Κίνα να είναι στο επίκεντρο της διεθνούς σκηνής. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν θέλει η Ρωσία να δημιουργήσει μία σφαίρα επιρροής στα σύνορα της παλιάς Σοβιετικής Ένωσης.

Το συνολικό αποτέλεσμα θα είναι να θυσιαστούν οι παλιές αντιπαλότητες στο βωμό των πολυμερών κανόνων. Μερικά κράτη δεν είναι ακόμη σίγουρα για την αλλαγή αυτή, άλλα θα προσπαθήσουν να διατηρήσουν μία προνομιούχα οικονομική σχέση με την Κίνα, ενώ θα κρύβονται πίσω από την ασπίδα της Ουάσινγκτον. Άλλα κράτη έχουν ήδη κάνει τις επιλογές τους.

Η μόδα αυτές τις ημέρες είναι να λέμε ότι οι αυτοκράτες έχουν το προβάδισμα. Και, για να είμαστε ειλικρινείς, η απουσία εσωτερικών αντιδράσεων σημαίνει ότι η Κίνα και η Ρωσία μπορούν να δρουν χωρίς κίνδυνο να τιμωρηθούν. Όταν, όμως, πρόκειται για συνασπισμούς, το συγκριτικό πλεονέκτημα το έχει η δύση.

O Τζο Μπάιντεν έχει κάνει αισθητή την παρουσία του εδώ και καιρό. Φλερτάρει με την παλιά τάξη πραγμάτων και δικαιολογημένα. Την περίοδο από το 1945 μέχρι το 2000, τα ιδιοτελή συμφέροντα της Αμερικής ανταποκρίνονταν πλήρως στη διεθνή της ηγεσία. Αυτό συνέβαινε πριν η Κίνα γίνει μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, οι ΗΠΑ πολέμησαν στη Μέση Ανατολή και το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα κατέρρευσε στη Δύση.

Η παρουσία του Μπάιντεν την εβδομάδα της διεθνούς συνόδου κορυφής, συμπεριλαμβανομένης της κατ’ ιδίαν συνάντησης με τον Πούτιν, είχε έναν και μόνο σκοπό: να επανενώσει τον παλιό συνασπισμό για μια πιθανή επικείμενη σύγκρουση με την Κίνα. Η Ρωσία είναι σημαντικός μπελάς. Η Κίνα αποτελεί συστημική απειλή. Έτσι, οι σύμμαχοι της Αμερικής είναι το πιο σημαντικό της προσόν.

Οι εντάσεις στις διατλαντικές συμμαχίες δεν πρόκειται να εκλείψουν. Οι Γάλλοι θα βλέπουν πάντα με καχυποψία τους σκοπούς της Αμερικής. Η Μέρκελ δεν θα επιτρέψει τη δέσμευσή της στους φιλελεύθερους δημοκρατικούς κανόνες να αποτελέσει εμπόδιο στα οικονομικά συμφέροντα της Γερμανίας. Και οι Ευρωπαίοι έχουν σχηματίσει τους δικούς τους συνασπισμούς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ίσως να μην έχει γεωστρατηγική παρουσία, αλλά είναι μαζί με τις ΗΠΑ και την Κίνα στη δημιουργία διεθνών οικονομικών κανόνων.

Παρόλα αυτά, η επιθετική στρατηγική του Σι Γιπίνγκ για τα συμφέροντα της Κίνας έχει διευκολύνει το έργο του Μπάιντεν. Η σημασία της συμφωνίας που θα λήξει τη διαφωνία της ΕΕ-ΗΠΑ για τις χρηματοδοτήσεις των Boeing και των Airbus έγκειται στην αναγνώριση ότι η πραγματική απειλή θα προέλθει, σύντομα, από την Κίνα. Ο Μακρόν είναι τόσο Γκωλλικός όσο κάθε άλλος Γάλλος Πρόεδρος. Είναι, επίσης, τόσο επιμελής όσο κάθε άλλος Ευρωπαίος ηγέτης, σιγουρεύοντας ότι οι κάμερες καταγράφουν τις στενές του επαφές με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ. Η Μέρκελ διανύει τη τελευταία της θητεία ως Καγκελάριος. ‘Όταν, τον επόμενο μήνα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ την υποδεχθεί στον Λευκό Οίκο, θα γίνει με την ελπίδα ότι ο διάδοχός της θα φροντίσει η ρητορική του να ανταποκρίνεται στις δράσεις του.

Εν ολίγοις, οι Ευρωπαίοι αρχίζουν να έρχονται αντιμέτωποι με μία άβολη στρατηγική πραγματικότητα. Δεν θα ήταν απερίσκεπτο από τους Αμερικανούς να ισχυριστούν ότι ορθά έπραξε ο Μπάιντεν την προηγούμενη εβδομάδα.

Το περίεργο κράτος εκεί έξω είναι το Ηνωμένο Βασίλειο. Ως οικοδεσπότης της Συνόδου Κορυφής των G7 στον Κόλπο Carbis, στην Κορνουάλη, ο Μπόρις Τζόνσον μπορεί να ήλπιζε ότι θα θέσει τη μετά-Brexit Βρετανία στο επίκεντρο των γεγονότων. Αντιθέτως, η προσπάθειά του να αθετήσει την εμπορική συμφωνία για τη Βόρεια Ιρλανδία με την ΕΕ τον απομόνωσε από τους ομότιμούς του.

Ο εκνευρισμός του Μακρόν με την ύπουλη Γηραιά Αλβιόνα αποτέλεσε είδηση, αλλά ο Μπάιντεν κράτησε σε ήρεμους τόνους τις συζητήσεις του με τον Τζόνσον. Ίσως, να επεσήμανε, όμως, ότι δεν γίνεται να συμπεριφέρεσαι ως «πρωταθλητής» σε μία τάξη πραγμάτων που βασίζεται σε κανόνες, όταν αθετείς μία συμφωνία που μόλις υπέγραψες με τους συμμάχους σου. Ο Τζόνσον, όπως θα αναφέρουν Ευρωπαίοι και Αμερικανοί διπλωμάτες, δεν είναι έμπιστος. Εάν αυτό δεν αλλάξει, η ξακουστή του «Παγκόσμια Βρετανία», θα μοιάζει περισσότερο με σκέτη «Βρετανία».

Πρόσφατα Άρθρα