Μετρό: Οι μεγάλες προκλήσεις της Γραμμής 4

Η μεγάλη ώρα για το δημόσιο έργο της δεκαετίας έφτασε. Η σύμβαση για την κατασκευή της πρώτης φάσης της νέας Γραμμής 4 του μετρό της Αθήνας, που θα ενώσει το Άλσος Βεΐκου στο Γαλάτσι με το Γουδή, υπογράφεται απόψε, παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Το τεράστιο έργο, προϋπολογισμού 1,8 δισ. ευρώ, με μια ιστορία που ξεκινά στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και φτάνει πια στο 2021, μέσα από μια σειρά νέων θεωρήσεων, σχεδιασμών, εξαγγελιών και εμποδίων, και μετά το «φρένο» της δεκαετούς οικονομικής κρίσης, μπαίνει πια σε ράγες.

Η επιστροφή του μετροπόντικα στο κέντρο της Αθήνας θα έρθει αντιμέτωπη με νέα στοιχήματα και προκλήσεις. Από τη μια πλευρά, η κατασκευή της νέας γραμμής, μήκους 12,8 χλμ. με 15 νέους σταθμούς, θα φέρει εύλογη αναστάτωση στην καθημερινότητα των πολιτών, κυρίως δε των οδηγών, που θα πρέπει να προσαρμοστούν μετά από περισσότερα από 10 χρόνια στην παρουσία εργοταξίων στην πόλη. Από την άλλη όμως, θα δώσει νέα πνοή στον κατασκευαστικό κλάδο, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας.

Όπως ανέφερε ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κ. Κώστας Καραμανλής, παρουσιάζοντας το έργο στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, αυτό θα έχει θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα καθώς η μέση εξοικονομούμενη ημερήσια ενέργεια υπολογίζεται σε 1.216 MWhκαι η μέση ημερήσια μείωση του CO2 υπολογίζεται σε 318 τόνους. Mε τη Γραμμή 4 θα μετακινούνται συνολικά περίπου 340.000 επιβάτες ημερησίως, ενώ οι μετακινήσεις με ΙΧ αναμένεται να μειωθούν κατά 60.000.

Το πρώτο τμήμα της γραμμής, στο οποίο θα «τρέχουν» 18 αυτόματοι συρμοί χωρίς οδηγό (ένα σύστημα που θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά στη χώρα μας στο μετρό Θεσσαλονίκης), θα καλύπτει κατά την ώρα αιχμής την ανάγκη μετακίνησης 8.000 επιβατών το 2030, στο τμήμα με τον μεγαλύτερο φόρτο «Ευαγγελισμός-Κολωνάκι».

Νέος συγκοινωνιακός χάρτης για την πρωτεύουσα

Η αναγκαιότητα να φτάσει το μετρό σε πυκνοκατοικημένες περιοχές του κέντρου, όπως η Κυψέλη, το Κολωνάκι, το Γουδή, αλλά και σε συνοικίες όπως το Γαλάτσι, η Καισαριανή, του Ζωγράφου, αποτυπώθηκε αρχικά με τη μορφή των επεκτάσεων των υφιστάμενων σήμερα Γραμμών 2 και 3 στη Μελέτη Ανάπτυξης Μετρό 1996-2000. Προϊουσών των μελετών έλαβε τελικά τη μορφή μιας νέας, αυτόνομης γραμμής σε σχήμα «U», καθώς διαπιστώθηκε ότι η λογική των επεκτάσεων θα απαιτούσε διακοπή λειτουργίας της γραμμής, μείωση συχνότητας των δρομολογίων και υψηλότερο κόστος.

Ο άξονας «Αλσος Βεΐκου – Γουδή», θα ενώσει σημαντικά σημεία της πόλης, όπως την Αθηναϊκή Τριλογία με τα μεγαλύτερα ακαδημαϊκά ιδρύματα (Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πολυτεχνείο, Πολυτεχνειούπολη, Πανεπιστημιούπολη, Ιατρική), τα Δικαστήρια της πρώην Σχολής Ευελπίδων, τα νοσοκομεία Ευαγγελισμός, Παίδων και Λαϊκό, καθώς και πολλά δημόσια κτίρια και υπουργεία.

Το κέντρο της πόλης θα εξυπηρετείται με 4 νέους σταθμούς σε Εξάρχεια, Κολωνάκι, Ακαδημία και Ευαγγελισμό, όπου οι δύο τελευταίοι θα είναι σταθμοί ανταπόκρισης με τις υπάρχουσες Γραμμές. Οι πολίτες που θα εξυπηρετούνται ως προς την κατοικία τους σε ακτίνα 500 μ. από τους σταθμούς ανέρχονται σε 295.000, ενώ οι εξυπηρετούμενες θέσεις εργασίας προσεγγίζουν τις 120.000.

Με πολλές προκλήσεις η κατασκευή

Η κύρια σήραγγα στο σύνολο του έργου θα είναι διπλής τροχιάς και θα κατασκευαστεί με μηχανήματα διάνοιξης σηράγγων ολομέτωπης κοπής (TBM), σχεδιασμένα και εξοπλισμένα σύμφωνα με την πλέον σύγχρονη τεχνολογία και λαμβάνοντας υπόψη τις αναμενόμενες γεωλογικές, υδρογεωλογικές και γεωτεχνικές συνθήκες στις περιοχές του έργου, πλην των τμημάτων σηράγγων και υπόγειων σταθμών όπου η υπόγεια διάνοιξη θα υλοποιηθεί με συμβατικά μηχανικά μέσα.

Μάλιστα, η κατασκευή της α’ φάσης της Γραμμής 4 θα είναι το πρώτο έργο στη χώρα στο οποίο θα εφαρμοστεί το Building Information Modeling (BIM). Βάσει της προκήρυξης της Αττικό Μετρό, οι μελέτες θα περιλαμβάνουν όλες τις απαιτούμενες διαδικασίες για την ολοκληρωμένη ψηφιακή αναπαράσταση των φυσικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών των έργων σε 3 ή περισσότερες διαστάσεις, ώστε τα χαρακτηριστικά αυτά να είναι συνδεδεμένα με όλες τις πληροφορίες του έργου (μελέτες, δίκτυα, εξοπλισμό, προδιαγραφές, υλικά, προμηθευτές, αναφορές δοκιμών κλπ.) μέσα από οργανωμένες και αλληλοεξαρτώμενες βάσεις δεδομένων. Ο τελικός φάκελος του έργου θα είναι στη μορφή BIM.

Οι προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν δεν είναι λίγες, καθώς το έργο τέμνει τον Ιλισό ποταμό και τους παραποτάμους του αλλά και τους χειμάρρους που διέρχονται από τα Τουρκοβούνια σε Γαλάτσι, Κυψέλη και Αλεξάνδρας. Ιδιαίτερη σημασία έχει, για την κατασκευή του σταθμού «Γουδή», η διατήρηση και μη διαταραχή του υφιστάμενου αγωγού ομβρίων ενός ρέματος του Ιλισού ποταμού, το οποίο έχει εγκιβωτιστεί.

Η Γραμμή 4, το βάθος των σταθμών της οποίας κυμαίνεται από 20 μ. έως 35 μ., τέμνει ακόμη παλαιά υδραυλικά έργα, όπως το Πεισιστράτειο Υδραγωγείο. Ακόμη, στον σταθμό «Γαλάτσι», όπου έχει ληφθεί υπόψη πιθανή μελλοντική υπογειοποίηση της ομώνυμης λεωφόρου, απαιτείται προσεκτική διαχείριση των αγωγών Υψηλής Τάσης της ΔΕΗ και του δικτύου Φυσικού Αερίου.

Αντίστοιχα ζητήματα εντοπίζονται και στο Κολωνάκι, όπου ο σταθμός χωροθετείται επάνω στην πλατεία, ενώ ο σταθμός «Ακαδημία» θα βρίσκεται ανάμεσα στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου.

Το τμήμα της σήραγγας ανάμεσα στον σταθμό «Κολωνάκι» και τον νέο «Ευαγγελισμό», που χωροθετείται εντός του πάρκου και δίπλα στον υπάρχοντα σταθμό, θα διέρχεται κάτω από την υφιστάμενη Γραμμή 3. Εκεί θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα όχι μόνο για την ομαλή λειτουργία του υπάρχοντος συστήματος, αλλά και για την ασφάλεια της κατασκευής.

Φυσικά, όταν σκάβονται γειτονιές της Αττικής θα πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη το ενδεχόμενο σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων, καθώς και πιθανές δυσχέρειες στις απαλλοτριώσεις, που δεν μπορούν εξαρχής να προβλεφθούν.Σύμφωνα δε με τον σχεδιασμό της Αττικό Μετρό, κατά την κατασκευή της α’ φάσης, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ένας νέος κλάδος της Γραμμής 4 που θα ενώνεται με ανισόπεδες σιδηροδρομικές συνδέσεις με τον κύριο κλάδο θα μπορεί να κατευθυνθεί από τον σταθμό «Ευαγγελισμός» προς Παγκράτι, Βύρωνα και Ανω Ηλιούπολη. Ουσιαστικά θα είναι τμήμα μιας μελλοντικής Γραμμής 5. Οι τρεις κεντρικοί σταθμοί, δηλαδή «Ακαδημία», «Κολωνάκι» και «Ευαγγελισμός», πιθανώς αποτελέσουν κοινούς σταθμούς, με την κατασκευή σηράγγων διασταύρωσης.