Με ελλείψεις προσωπικού και επισκεπτών ο ελληνικός τουρισμός

Επειτα από μια δεκαετία εργασίας στο εξωτερικό, ο σεφ Νικόλας Τσιμιδάκης επέστρεψε σπίτι πέρυσι από το Ντουμπάι με την ελπίδα ότι η ανάκαμψη από την πανδημία και η έξαρση του Μεσογειακού τουρισμού θα του προσφέρουν μια καλή δουλειά στην Ελλάδα. Όπως πολλοί άλλοι, απογοητεύτηκε. Καθώς τα νέα lockdowns καθυστέρησαν την επανεκκίνηση της Ελλάδας και την έναρξη της τουριστικής σεζόν, ο Τσιμιδάκης δυσκολεύτηκε να βρει εργασία που να προσφέρει ασφάλεια και αξιοπρεπείς απολαβές. Απρόθυμα, αποφάσισε να επιστρέψει στον Κόλπο αφού βρήκε μια καλοπληρωμένη δουλειά στο Αμπου Ντάμπι. «Είχα δύο προσφορές…όμως κανείς δεν μπορούσε να μου πει πότε θα άνοιγε το ξενοδοχείο και για πόσο διάστημα», είπε ο Τσιμιδάκης.

Αποφάσεις σαν αυτές εξηγούν γιατί η Ελλάδα αντιμετωπίζει έλλειψη εργατικού δυναμικού στον τουρισμό. Ο τομέας τυπικά αντιστοιχεί στο 1/5 της οικονομικής παραγωγής, όμως δυσκολεύεται στην προετοιμασία για την ζωτική καλοκαιρινή περίοδο καθώς οι υποψήφιοι εργαζόμενοι για εστιατόρια και μπαρ αποθαρρύνονται από τον κίνδυνο πιθανών νέων περιορισμών Covid-19 που θα κλείσουν ξανά τις επιχειρήσεις.

Το πρόβλημα απειλεί την ανάκαμψη της χώρας από την πανδημία, δεδομένης της σημασίας που έχει ο τουρισμός για την οικονομία. «Είναι η πρώτη φορά που αντιμετωπίζουμε τέτοια έλλειψη στη βιομηχανία,» δήλωσε ο Γιώργος Καββαθάς, πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ. Πολλές άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, επίσης έχουν αντιμετωπίσει δυσκολίες στην πρόσληψη προσωπικού για μπαρ και εστιατόρια καθώς η πανδημία υποχωρεί. Η διαφορά με την Ελλάδα είναι το μέγεθος του τομέα και το οικονομικό βάρος του. Ο τομέας φιλοξενίας απασχολεί περισσότερους από 432.000 ανθρώπους, ή 10% του εργατικού δυναμικού της χώρας, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο απ΄ όσο στην Ισπανία. Γιαυτό και τα όποια προβλήματα μπορούν να έχουν μακρο-οικονομικές επιπτώσεις. Η HSBC προβλέπει ότι η επιστροφή του τουρισμού συνολικά θα τονώσει την ελληνική ανάπτυξη κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες φέτος, έχοντας καλύψει τα 2/3 της περυσινής πτώσης του εγχώριου προϊόντος κατά 8%. Ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, προβλέπει ότι τα τουριστικά έσοδα θα ανέλθουν σε 8 δις ευρώ το 2021 –λιγότερα από τα μισά των 18 δισ. ευρώ του 2019, όμως διπλάσια σε σχέση με τα 4 δισ. ευρώ του 2020. Όμως, οικονομολόγοι τώρα προειδοποιούν ότι η έλλειψη εργατών, παρά το ότι ο δείκτης ανεργίας βρίσκεται στο 16,5% -ο υψηλότερος στην Ε.Ε.- μπορεί να συγκρατήσει την οικονομική ανάπτυξη και να ψαλιδίσει τις προβλέψεις για την οικονομία και τα έσοδα.

«Οι βασικοί τομείς δημιουργίας θέσεων εργασίας…όπως ο τουρισμός, το λιανεμπόριο και η διασκέδαση πλήττονται από αβεβαιότητα», δήλωσε ο Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ.

«Είναι ασαφές πόσο γρήγορα θα επιστρέψουμε στα προ-πανδημίας επίπεδα», δήλωσε ο Ηρακλής Ζησιμόπουλος, ιδιοκτήτης μπαρ, ξενοδοχείου και εστιατορίου, ο οποίος είναι και επικεφαλής της τουριστικής ένωσης στη Μύκονο. Ο Ζησιμόπουλος αποδίδει την απροθυμία των εργαζομένων να επιστρέψουν στον τομέα στα επανειλημμένα lockdowns. «Το συνεχές άνοιγμα και κλείσιμο εστιατορίων και μπαρ πέρυσι δημιούργησε μεγάλη αβεβαιότητα και οι εργαζόμενοι φοβούνται ότι ίσως υποχρεωθούμε να κλείσουμε ξανά,» δήλωσε, για να προσθέσει ότι εναλλακτικά αναζητούν άλλου τύπου δουλειές όπως οδηγοί delivery. Το πρόβλημα διογκώνεται από την υπερπροσφορά μέτριων καφέ, μπαρ και εστιατορίων που δεν προσφέρουν ελκυστικές προοπτικές απασχόλησης. Μετά την οικονομική κρίση, ο τομέας φιλοξενίας λειτούργησε σαν μαξιλάρι για πολλούς που δεν είχαν δουλειά ή είχαν λίγες δεξιότητες.

Το 92% των νέων επιχειρήσεων που άνοιξαν στο διάστημα 2010-2020 ήταν στον τομέα τροφίμων και ποτών, σύμφωνα με υπολογισμούς του Καββαθά, δημιουργώντας μια κρίση υπερπροσφοράς που κορυφώθηκε στη διάρκεια της πανδημίας. «Ο κόσμος νομίζει ότι είναι ένα εύκολο επάγγελμα, ότι ο καθένας μπορεί να ανοίξει ένα καφέ, όμως αυτό δεν είναι αλήθεια,» δήλωσε ο Καββαθάς για να προσθέσει: «Η υπερπροσφορά πλήττει όλους καθώς η ποιότητα υποχωρεί και τα περιορισμένα κέρδη μοιράζονται σε περισσότερους…Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι η κορυφή του παγόβουνου».

Ορισμένοι εστιάτορες υποστηρίζουν ότι οι κυβερνητικές πολιτικές για την μείωση του οικονομικού αντίκτυπου του κορωνοϊού χειροτέρεψε το πρόβλημα. Οι επιδοτήσεις που δόθηκαν σε υπαλλήλους που εργάζονταν σε εστιατόρια και μπαρ που έκλεισαν παραμένουν σε ισχύ καθώς οι εσωτερικοί χώροι των καταστημάτων αυτών ακόμη δεν λειτουργούν. Πολλοί εργαζόμενοι προτιμούν να ζούν με τα 534 ευρώ το μήνα που δίνει το κράτος παρά να εργαστούν σε εστιατόριο όπου οι μισθοί ξεκινούν από 850 ευρώ, αναφέρουν εστιάτορες. Το πρόγραμμα επιδότησης κόστισε στην κυβέρνηση περίπου 1 δις ευρώ από την έναρξη της πανδημίας. «Πολλοί έχουν εφησυχάσει λόγω των επιδομάτων που παίρνουν και δεν ψάχνουν για δουλειά», δήλωσε ο Νεκτάριος Νικολόπουλος, ιδιοκτήτης εστιατορίου και μπαρ στην Αθήνα και την Σέριφο. Αλλοι θεωρούν την έλλειψη προσωπικού ως σύμπτωμα των ευρύτερων προβλημάτων στην αγορά εργασίας της χώρας. Η δεκαετής οικονομική κρίση οδήγησε σε χαμηλότερους μισθούς που δεν έχουν ακόμη ανακάμψει, η ανεργία των νέων είναι ανάμεσα στις υψηλότερες στην Ευρώπη και η μετανάστευση πολλών εξειδικευμένων εργατών κάνει τα πράγματα χειρότερα.

«Οι ελλείψεις προσωπικού είναι ένα σημάδι δυσλειτουργίας της αγοράς εργασίας,» δήλωσε ο Βέττας, που ρίχνει το φταίξιμο «στον υπερβολικό αριθμό κανονισμών» που καθιστούν την απασχόληση στην Ελλάδα «ανελαστική». Εν τω μεταξύ, ακόμη και τα πιο φημισμένα μέρη της Ελλάδας ανησυχούν.

Ο Λευτέρης Λαζάρου, σεφ με αστέρια Μισελέν, δυσκολεύεται να καλύψει τις θέσεις εργασίας στο Βαρούλκο, το εστιατόριό του στον Πειραιά. Ο Λαζάρου δήλωσε ότι η φετινή καλοκαιρινή περίοδος είναι η πρώτη στα 35 χρόνια του φημισμένου εστιατορίου του που δυσκολεύτηκε να καλύψει τις 76 θέσεις προσωπικού που συνήθως καλύπτονται σε δευτερόλεπτα.

«Κάθε χρόνο, το in-box μου ήταν τόσο γεμάτο με βιογραφικά από ανθρώπους που ήθελαν να εργαστούν εδώ που δεν μπορούσα να ανταποκριθώ,» δήλωσε. «Σήμερα δεν έχω ούτε ένα.»