Έκδοση Συντάξεων: Μητέρα των θεσμικών μεταρρυθμίσεων

Επί δεκαετίες, η έκδοση της κύριας και επικουρικής σύνταξης έχει πλέον λάβει σοβαρές αρνητικές διαστάσεις. Αποτέλεσμα, δεκάδες ή ακόμη και εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας να βρίσκονται σε δεινή οικονομική θέση, αναγκαζόμενοι σε ορισμένες περιπτώσεις να δανείζονται προκειμένου να επιβιώσουν. Η συμπεριφορά όλων των κυβερνήσεων και οργανισμών μπορεί να χαρακτηρισθεί και ως ανάλγητη καθώς αφορά τους απόμαχους πλέον αδύναμους πλέον συμπολίτες ή κατά παλαιότερη ατάκα «τα τιμημένα γηρατειά». Ταυτόχρονα, η συσσώρευση επιβαρύνει τους υπάλληλους καθώς ο όγκος των αιτήσεων προς εκκαθάριση διογκώνεται με αποτέλεσμα την τεράστια καθυστέρηση στην εκκαθάριση.

Η πρόταση του Υπουργείου Εργασίας για την ανάθεση της εκκαθάρισης σε πιστοποιημένους δικηγόρους και λογιστές αφενός μεν φαίνεται να προσκρούει σε νομικά ζητήματα, αφετέρου ενδέχεται να προκαλέσει ανασφάλεια στους υπαλλήλους του ΕΦΚΑ και ειδικά στους προϊστάμενους υπηρεσιών, οι οποίοι είναι και υπόλογοι απέναντι στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Τέλος, η μέθοδος αυτή είναι πεπαλαιωμένη για την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και των μεγάλων δεδομένων. Το ερώτημα λοιπόν είναι πως θα μπορούσε να λυθεί το πρόβλημα διευκολύνοντας τους προς συνταξιοδότηση πολίτες. Η απάντηση στο ερώτημα είναι πολύ απλή, σκεπτόμενοι έξω από τα καθιερωμένα (για το ασφαλιστικό) και ξεκινώντας από το μηδέν. Η πρόταση που περιγράφεται δεν αποτελεί λύση στο πλαίσιο του υφιστάμενου συστήματος αλλά δημιουργία ενός νέου που βασίζεται στην πλήρη ψηφιοποίηση της διαδικασίας. Εξηγούμαι.

Η λογική της πρότασης βασίζεται στο taxisnet. Δημιουργείται, λοιπόν, ειδική ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ μέσω του taxisnet, κατά αντιστοιχία με αυτή της φορολογικής δήλωσης. Τα ηλεκτρονικοποιημένα «ένσημα» (μετά το 2001) φορτώνονται αυτόματα στην σύστημα μέσω της διασύνδεσης με το υπολογιστικό σύστημα του ΕΦΚΑ, του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους και των λοιπών ταμείων, όπως γίνεται και με τις μισθοδοσίες και τα λοιπά στοιχεία της φορολογικής δήλωσης. Στοιχεία που δεν έχουν συμπληρωθεί αυτόματα, όπως τα παλαιότερα ένσημα στην φυσική μορφή, συμπληρώνονται από τον πολίτη και η τελική υποβολή επέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης, με τις όποιες συνέπειες για ψευδή δήλωση σύμφωνα με την νομοθεσία. Το Ελληνικό κράτος στην περίπτωση αυτή δείχνει εμπιστοσύνη στο πολίτη. Ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να χρησιμοποιήσει την βοήθεια ειδικών (δικηγόρων ή λογιστών), όπως με την φορολογική δήλωση, αλλά η τελική δήλωση θα είναι με δική του ευθύνη. Με αυτόν τον τρόπο ξεπερνούνται τα προβλήματα που ανέφερα παραπάνω. Επίσης το σύστημα μπορεί να έχει σειρά alert που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για έλεγχο από την υπηρεσία.

Με την ολοκλήρωση της ΔΗΛΩΣΗΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ υπολογίζεται και εκδίδεται αυτόματα η κύρια σύνταξη (όπως ακριβώς γίνεται με την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης) και εκδίδεται το εκκαθαριστικό. Ενημερώνεται ο ΕΦΚΑ ή το ταμείο του συνταξιούχου ή το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, για τους δημόσιους υπαλλήλους, για την πληρωμή της σύνταξης. Ο χρόνο υποβολής της δήλωσής μπορεί να είναι τρεις μήνυες πριν από την ημέρα συνταξιοδότησης ώστε να δίδεται ο κατάλληλος χρόνος για την ταμειακή διαχείριση εκ μέρους των ταμείων. Επομένως από τη πρώτη ημέρα της συνταξιοδότησης, ο συνταξιούχος θα λαμβάνει την σύνταξή του.

Οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ ή των ταμείων θα προβαίνουν στην συνέχεια είτε σε δειγματοληπτικό έλεγχο των δηλώσεων, όπως η ΑΑΔΕ, είτε στο σύνολο των δηλώσεων. Σε περίπτωση ασυμφωνίας είτε θα παραπέμπεται η διαφορά σε δικαστική κρίση είτε εάν συμφωνήσει και ο συνταξιούχος ότι το ποσό που ελάμβανε ήταν μεγαλύτερο από το ελεγχθέν, μπορεί να γίνεται παρακράτηση του ποσού από την υπηρεσία μέχρι την τελική εξόφληση του. Το έργο των υπαλλήλων αλλάζει και γίνεται όμοιο με αυτό των υπαλλήλων της ΑΑΔΕ. Με αυτό τον τρόπο πλέον περιορίζεται η σπατάλη ανθρωπίνων πόρων στην υπηρεσία καθώς εκατοντάδες υπάλληλοι ασχολούνται με την μέτρησή ενσήμων! Ο περιορισμός της σπατάλης θα βοηθήσει επίσης στην αναδιοργάνωση της υπηρεσίας για την καταπολέμηση της εισφοροαποφυγής.

Ταυτόχρονα με την έκδοση της κύριας σύνταξης θα εκδίδεται και η εντολή πληρωμής του εφάπαξ στις περιπτώσεις που αυτό προβλέπεται. Με την ολοκλήρωση της δήλωσης για την κύρια σύνταξη, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να εισέρχεται σε άλλη εφαρμογή της πλατφόρμας και θα υποβάλει τα στοιχεία για την επικουρική σύνταξη ή αλλά βοηθητικά ταμεία.

Η διαδικασία που προτείνεται, λόγω της τεχνογνωσίας και εμπειρίας που έχει αποκτηθεί από το taxisnet και από το gov.gr, με τις κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις, μπορεί να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος της χρονιάς και να τεθεί σε εφαρμογή. Ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ο αλγόριθμος για τον υπολογισμό της σύνταξης επειδή υπάρχουν πολλές διαφορετικές διατάξεις λόγω των διαδοχικών νόμων. Όμως, μια ομάδα έμπειρων ειδικών μπορεί να διαμορφώσει σε σύντομο χρονικό διάστημα τον αλγόριθμό υπολογισμού της σύνταξης, ανάλογα με τις πληροφορίες που θα εισέρχονται στο σύστημα, όπως, έξαλλου, συμβαίνει με την φορολογική δήλωση και τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ.

Πιερρακάκη – Χατζηδάκη βγάλτε το κρητικό μαχαίρι από το θηκάρι και κόψτε τον γόρδιο δεσμό!

* Νίκος Βαρσακέλης, Καθηγητής Βιομηχανικής Πολιτικής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης