Τα μαθήματα από την πανδημία

Η Κίνα έχει πραγματοποιήσει ένα δισεκατομμύριο εμβολιασμούς, η Ευρώπη ανοίγει ξανά αφήνοντας πίσω της τα lockdowns, ενώ η Βραζιλία ανακοινώνει ένα μακάβριο ρεκόρ: ξεπέρασε τους 500.000 θανάτους από κορωνοϊό.

Όλα δείχνουν ότι το τέλος της πανδημίας βρίσκεται κοντά. Όμως, η ουρά του Covid-19 είναι μεγάλη και –με τη βοήθεια των μυωπικών παγκόσμιων και εθνικών πολιτικών- αυτή η φάση δείχνει να είναι εξ ίσου προβληματική με την έναρξη της πανδημίας. Μπορεί κάποιος να ρίξει το φταίξιμο στην άνιση πρόσβαση στους εμβολιασμούς και στο φαινόμενο της εθνικοποίησης των εμβολίων καθώς οι πλούσιες κυβερνήσεις εστιάζουν στις εγχώριες ανάγκες. Η ανεπαρκής κρατική ικανότητα, ανεπαρκή συστήματα logistics, δυσπιστία και κακή πληροφόρηση –συχνά αποτέλεσμα λαϊκιστών πολιτικών- άφησαν εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς πρόσβαση σε εμβόλια και περίθαλψη διευρύνοντας το υπάρχον χάσμα στην παγκόσμια οικονομία. Υπήρξαν και οι πολιτικές απομόνωσης σε περιοχές όπως η Αυστραλία ή το Χονγκ Κονγκ που εστιάζουν στα μηδενικά κρούσματα, κάνοντας τις περιοχές αυτές επιφυλακτικές στο άνοιγμα, αποθαρρύνοντας τον εμβολιασμό και παρατείνοντας το τέλος της πανδημίας.

Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Bloomberg, οι προηγούμενες πανδημίες έδειξαν ότι το τέλος δεν πρόκειται να είναι γρήγορο ή καθαρό. Είναι εύκολο να διακρίνεις την έναρξη της πανδημίας της ισπανικής γρίπης το 1918, όμως πολύ λιγότερο απλό να μιλήσει κανείς για το τέλος της, που πιθανότατα προσδιορίζεται μετά το τέλος του χειμώνα του 1920. Άλλες προσπάθειες μαζικού εμβολιασμού για την καταπολέμηση μεταδοτικών ασθενειών, όπως πολυομελίτιδα, χρειάστηκαν χρόνια και δεν έχουν τελειώσει ακόμη. Ο κόσμος έχει προχωρήσει. Η καταπολέμηση του κορονοϊού δεν είναι πλέον μια θολή πιθανότητα, είναι ορατή σε κάποια απόσταση. Οι ερευνητές έσπασαν το γρίφο του εμβολίου νωρίτερα από τις εκτιμήσεις και τα εμβόλια άρχισαν να διανέμονται σε χρόνο-ρεκόρ, ενώ αποδεικνύονται αποτελεσματικά έναντι των νέων στελεχών του ιού. Επιδημιολόγοι μάλιστα, άρχισαν να εξετάζουν τη χρήση της εισαγωγής σε νοσοκομεία, όχι τον αριθμό των κρουσμάτων, ως βασικό μέτρο για τον κίνδυνο του ιού.

Ωστόσο, 18 μήνες μετά, ο Covid-19 συνεχίζει το καταστροφικό του έργο. Ο αναπτυσσόμενος κόσμος δεν έχει αρκετά εμβόλια, υπερβολικά πολλές ανισότητες διευρύνθηκαν και υπάρχει υπερβάλλουσα γραφειοκρατία. Δεν είναι απλά ένα πρόβλημα για τους φτωχότερους. Η Ιαπωνία υποφέρει κυρίως λόγω της συντηρητικής νομοθεσίας για νέα φάρμακα που επιβράδυναν τον εμβολιασμό, ενώ περιορισμοί για το ποιος θα εμβολιάσει οδήγησε σε χρόνια έλλειψη προσωπικού. Με γερασμένο πληθυσμό και τους Ολυμπιακούς Αγώνες να αρχίζουν σε λίγες εβδομάδες, η χώρα έχει εμβολιάσει μόλις το 7% των κατοίκων της.

Για κάποια έθνη, τα εμβόλια δημιούργησαν μια ευκαιρία να κερδίσουν το αναγκαίο πολιτικό κεφάλαιο που έχασαν στη διάρκεια της πανδημίας. Η Βρετανία τα κατάφερε, όπως και οι Ηνωμένες Πολιτείες, πιο αξιοσημείωτα το Ισραήλ, να εξασφαλίσουν προμήθειες εμβολίων. Αυτό βέβαια δεν ήταν αρκετό για τον Μπέντζαμιν Νετανιάου να διατηρήσει την πρωθυπουργία, όμως η πολιτική του κατάφερε να εμβολιάσει πλήρως το 57% του πληθυσμού. Αλλοι, έχοντας χειριστεί σωστά την πανδημία με αποτελεσματικούς ελέγχους, τρέχουν τώρα να προλάβουν καθώς βλέπουν τα νέα στελέχη του κορονοϊού να καλπάζουν. Η Σινγκαπούρη έγινε η πρώτη χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας που έκανε τουλάχιστον μια δόση σε περισσότερους από τους μισούς κατοίκους της, ενώ η Κίνα έχει εμβολιάσει πλήρως το 80% των ενηλίκων στο Πεκίνο και διένειμε περισσότερες από ένα δις δόσεις συνολικά, αριθμός μεγαλύτερος από το ένα-τρίτο του συνόλου παγκοσμίως, θέλοντας να γιορτάσει τα 100 χρόνια του Κομμουνιστικού Κόμματος την 1^η Ιουλίου.

Το τέλος μιας σχέσης

Το πρόβλημα είναι ότι η κρατική ικανότητα, ο επείγον χαρακτήρας και τα έτοιμα χρήματα δεν είναι η κανονικότητα. Η ικανότητα να εφαρμόσει αποτελεσματικές πολιτικές, να διορθώσει πορεία και να διατηρήσει την εμπιστοσύνη του πληθυσμού ήταν δείκτης μέτρησης της επιτυχούς διαχείρισης της πανδημίας, περισσότερο από τη δημοκρατία, τον αυταρχισμό και άλλα μέτρα, όπως επισημαίνει ο Ντέιβιντ Σκίλινγκ της εταιρείας συμβούλων Landfall Strategy Group. Ισχυροί ηγέτες ήταν ανάμεσα σ΄ αυτούς που τα πήγαν χειρότερα, υπερβολικά ανελαστικοί να υποκύψουν στην επιστήμη και τα γεγονότα. Η Ρωσία είναι μια τέτοια περίπτωση. Παρά την πρωτοπορία στη δημιουργία εμβολίου, η βαθιά ριζωμένη επιφυλακτικότητα στον εμβολιασμό χειροτέρεψε στη διάρκεια του χρόνου, δεν βελτιώθηκε. Αντί να θέσουν προτεραιότητα στον εμβολιασμό, αξιωματούχοι, περιλαμβανομένου του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν φόρεσαν μάσκα δημοσίως, δίνοντας το σήμα ότι όλα πάνε καλά. Αυτή η πολιτική άφησε τη χώρα ευάλωτη στο στέλεχος Δέλτα και πυροδότησε ένα τρίτο κύμα που τώρα πλήττει την Μόσχα, αναγκάζοντας τις ρωσικές αρχές να δώσουν εντολή για εμβολιασμό των εργαζομένων στον τομέα υπηρεσιών. Η Ινδία πληρώνει ακόμη μεγαλύτερο τίμημα, έχοντας δείξει εφησυχασμό μετά το ήπιο πρώτο κύμα της πανδημίας.

Η πραγματικότητα του τελευταίου σταδίου της πανδημίας είναι, ότι δεν υπάρχει τέλος στον κύκλο των εξάρσεων και των lockdowns χωρίς εμβολιασμούς. Πρέπει να υπάρξει συνδυασμένη προσπάθεια για την προώθηση των εμβολίων στον αναπτυσσόμενο κόσμο σύντομα –και όχι μέσω των δωρεών- όπως αποφάσισαν τα κράτη-μέλη του G7 στις αρχές του μήνα. Επίσης, περιοχές της Δύσης που εμφανίζονται επιφυλακτικές στον εμβολιασμό θα πρέπει να προχωρήσουν και οι επενδύσεις σε δομές logistics και υγειονομικής περίθαλψης θα πρέπει να συνεχίζουν να παρακολουθούνται ακόμη και μετά το τέλος της πανδημίας.

Τότε, εν μέσω του ενθουσιασμού για την επανεκκίνηση, πρέπει να υπάρξει αναγνώριση σε εγχώρια και παγκόσμια κλίμακα, ότι η πανδημία άφησε τους πιο ευάλωτους ακόμη πιο πίσω. Ο κορονοϊός επιτάχυνε μερικές τάσεις κατά της παγκοσμιοποίησης, υπονομεύοντας την ανθρώπινη κινητικότητα που είναι κρίσιμη για μερικές χώρες και με τα κλεισίματα των σχολείων έπληξε το ανθρώπινο κεφάλαιο. Δημιουργεί μια παγκόσμια οικονομία πολλών ταχυτήτων και δυσκολεύει την προσπάθεια για τη γεφύρωση αυτού του χάσματος.

Επειτα από μια πανδημία που άγγιξε όλες τις γωνιές του κόσμου και προκάλεσε τον θάνατο περίπου 4 εκατομμυρίων ανθρώπων, η επένδυση στους εμβολιασμούς, τις μελλοντικές γενιές και το δυναμικό υγειονομικής περίθαλψης, ώστε να διασφαλιστεί ότι θα τα πάμε καλύτερα την επόμενη φορά, αξίζουν να γίνουν σημεία αναφοράς.