Η μεγάλη ευκαιρία και o κίνδυνος από τη μετάλλαξη Δέλτα

Να κερδίσει τα στοιχήματα για την επόμενη πενταετία επιδιώκει το οικονομικό επιτελείο και το Μέγαρο Μαξίμου που εργάζονται όμως, τουλάχιστον για φέτος, σε συνθήκες αβεβαιότητας και σε έναν δρόμο με πολλές ενδεχόμενες λακκούβες. Αυτό που αναμφισβήτητα θα κρίνει την επόμενη μέρα στην οικονομία είναι το πώς και αν η κυβέρνηση θα επιβεβαιώσει τις υψηλές προσδοκίες για την ισχυρή ανάκαμψη και την ορθή αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων (Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ). Είναι εμφανές πως η ελληνική οικονομία μπαίνει σε ένα νέο μονοπάτι και στο τραπέζι της συζήτησης θα υπερισχύει για αρκετά χρόνια το κατά πόσο οι στόχοι θα έχουν επιτευχθεί εν μέσω αβεβαιότητας και κινδύνων. Τα στοιχήματα αφορούν κυρίως τον ισχυρό μέσο ρυθμό ανάπτυξης 4%, ώστε να αυξηθεί το ΑΕΠ στα 217 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2025 (από τα 165,8 δισ. το 2020). Παράλληλα, να αυξηθούν οι επενδύσεις με διψήφια ποσοστά κάθε χρόνο (30% το 2022), αλλά και να εξαλειφθεί το παραγωγικό κενό της ελληνικής οικονομίας, το οποίο έφτασε στο 12,3% το 2020 (7,5% το 2021 και 0 έως το 2025). Μεταξύ των στόχων είναι να καλυφθούν τα δημοσιονομικά ελλείμματα από το 2022, ενώ βασική πρόκληση είναι η βελτίωση της αγοράς εργασίας, δηλαδή να δημιουργούνται συνεχώς νέες θέσεις εργασίας ώστε το ποσοστό της ανεργίας να υποχωρήσει (από 16,3% το 2021 σε 11,1% το 2025).

Διόλου τυχαίο το μπαράζ εκτιμήσεων από διεθνείς αναλυτές και οικονομολόγους που έχουν ανεβάσει εκ νέου τον πήχη για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, ειδικά το 2022, με κύρια πηγή αισιοδοξίας το σχέδιο της Ελλάδας για την ανάκαμψη και την υλοποίηση δεκάδων μεταρρυθμίσεων. Υπό αυτό το πρίσμα θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το προσεχές διήμερο συνέδριο του Economist, το οποίο εστιάζει στην εποχή μετά την πανδημία και στο μεταβατικό στάδιο. Στην 25η Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης με την Ελληνική Κυβέρνηση (που θα διεξαχθεί στις 8 και 9 Ιουλίου στο ξενοδοχείο Grand Resort Lagonissi και διαδικτυακά μέσω του www.hazliseconomist.com υπό την προεδρία του executive editor του περιοδικού «The Economist» Daniel Franklin και της διευθύντριας Ευρώπης του «Economist Intelligence Unit» Joan Hoey), με θέμα «Από την κοινωνική αποστασιοποίηση στην κοινωνική αλληλεγγύη», ομιλητές από όλο τον κόσμο θα ανοίξουν τα χαρτιά τους για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, τις προκλήσεις και τους κινδύνους. Εν ολίγοις, στο επίκεντρο μπαίνει αυτή η νέα φάση που διανύει η οικονομία, δηλαδή προς τις επενδύσεις και την ανάκαμψη, έπειτα από εκείνη της διαχείρισης της κρίσης και των lockdown. Επιστρατεύονται έλληνες και ξένοι αξιωματούχοι, ξένοι ηγέτες, επιχειρηματίες, ακαδημαϊκοί και διανοούμενοι, με στόχο να σκιαγραφήσουν τον οδικό χάρτη για τη μετάβαση στη μετά την πανδημία εποχή. Με τη συμμετοχή του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και της πλειονότητας των υπουργών της κυβέρνησης, οι εργασίες του συνεδρίου θα εστιάσουν στο «στοίχημα» του Ταμείου Ανάκαμψης, στις προκλήσεις για τις τράπεζες, τη δυναμική στις αγορές, τις προοπτικές στα ταξίδια και στον τουρισμό, στον τομέα της ασφάλειας, στις γεωπολιτικές προκλήσεις και τις εξελίξεις στην τεχνολογία και την καινοτομία.

Οι δημοσιονομικοί κανόνες

Την ίδια ώρα έχει ξεκινήσει στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ενωσης η συζήτηση για τους δημοσιονομικούς κανόνες για τη ζωή μετά την πανδημία, με τους προβολείς να πέφτουν ήδη στην τοποθέτηση του «σκληρού» Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Βορράς και Νότος έχουν μπει σε θέση μάχης για έλλειμμα, χρέος, ευρωομόλογα, ενώ ταυτόχρονα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προειδοποιεί πως οι κίνδυνοι δεν έχουν παρέλθει. Σε αυτό το κλίμα, σημασία θα έχουν φυσικά και τα μηνύματα που θα στείλουν ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης Κλάους Ρέγκλινγκ, ο Ντέκλαν Κοστέλο, αναπληρωτής γενικός διευθυντής οικονομικών υποθέσεων στην Κομισιόν, ο πρόεδρος του Euro Working Group Τόμας Σαρανχέιμο, αλλά και άλλα στελέχη από ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Μεγάλο κεφάλαιο για τη μετά Covid εποχή είναι οι κίνδυνοι για τις προοπτικές, που περιλαμβάνουν κατ’ αρχάς τη μεγαλύτερη επιμονή της πανδημίας, η οποία θα ανέβαλλε την ανάκαμψη προς το 2022. Μεταξύ των εξωτερικών κινδύνων, σύμφωνα με όσα αποτυπώνει η κυβέρνηση στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής, συνεχίζουν να είναι τυχόν διαταραχές της γεωπολιτικής σταθερότητας, του Προσφυγικού και Μεταναστευτικού και της υλοποίησης του Brexit. Νούμερο ένα σημασία έχει η υλοποίηση του σχεδιασμού του Ταμείου Ανάκαμψης. Οι ενδογενείς προκλήσεις συνοψίζονται στη στήριξη της ρευστότητας και της αγοράς εργασίας και στο να αποσοβηθούν οι μόνιμες επιπτώσεις στον παραγωγικό ιστό, ενώ παράλληλα θα επιδιώκεται βιώσιμη δημοσιονομική πολιτική προς ρεαλιστικά πρωτογενή πλεονάσματα (+2% από το 2023). Σημειώνεται πως ο λογαριασμός στήριξης για το δεύτερο εξάμηνο θα φτάσει στα 4,5 δισ. ευρώ – πέραν των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης (7,8 δισ. ευρώ το 2021) για την τροφοδότηση επενδύσεων. Από την κυβέρνηση επιδιώκεται η ανάκαμψη των κλάδων, η ανάσχεση της διόγκωσης του ιδιωτικού χρέους, των μη εξυπηρετούμενων δανείων και της μακροχρόνιας ανεργίας. Σύμφωνα με την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική 2020-2021, η κύρια πρόκληση βραχυπρόθεσμα σχετίζεται με τον έλεγχο της πανδημίας και την επάνοδο σε σταθερή αναπτυξιακή τροχιά. Σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα οι κίνδυνοι είναι: η επιστροφή σε δίδυμα ελλείμματα σε συνδυασμό με τη διόγκωση ιδιωτικού και δημόσιου χρέους, η λήξη του έκτακτου προγράμματος της ΕΚΤ, τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών, η χαμηλή διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα, η υψηλή ανεργία, το υψηλό επενδυτικό κενό.

Το στοίχημα του τουρισμού

Μία από τις προκλήσεις της φετινής χρονιάς είναι, φυσικά, η ανάκαμψη του τουρισμού. Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, έχει προσυπολογιστεί ένας σχετικά συντηρητικός αριθμός για τα φετινά έσοδα που φτάνουν στο 40%-45% του 2019 – και έτσι το σενάριο για ανάκαμψη το 2021 κοντά στο 4% εμφανίζεται προς το παρόν ρεαλιστικό. Οι μεταλλάξεις προκαλούν αβεβαιότητα για τους στόχους των τουριστικών εσόδων και η έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος επισημαίνει ότι υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία. Οι εισπράξεις από τον εισερχόμενο τουρισμό εκτιμάται να αυξηθούν κατά 65% σε σχέση με το 2020. Βάσει των σεναρίων της κυβέρνησης, το πρώτο και αισιόδοξο για το 2021 είναι η κατά μία μονάδα μεγαλύτερη ανάπτυξη σε σχέση με το βασικό, δηλαδή 4,6% αντί για 3,6%. Τα άλλα δύο σενάρια είναι πιο απαισιόδοξα και δείχνουν έως μία μονάδα κάτω – 2,6% για φέτος -, ενώ το δεύτερο κόβει τουλάχιστον 0,19%. Παραμένουν σταθερές οι εκτιμήσεις για τη μείωση της ανεργίας (από 14,6% φέτος σε 9,6% το 2025) και για την αύξηση των επενδύσεων (έως 30%).