ΕΚΤ: Ο 12λογος για τη νέα στρατηγική νομισματικής πολιτικής

Τα δώδεκα σημεία πάνω στα οποία κινείται η η νέα στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζα κωδικοποιεί η ΕΚΤ, η οποία προχώρησε στην πρώτη αναθέωρηση μετά από περίπου 20 χρόνια.

Ειδικότερα αναφέρει:

1. Από την προηγούμενη επανεξέταση της στρατηγικής νομισματικής πολιτικής το 2003, έχουν σημειωθεί βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία της ζώνης του ευρώ και στην παγκόσμια οικονομία. Η υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης, σύμφωνα με την τάση, η οποία μπορεί να συνδεθεί με την επιβράδυνση της παραγωγικότητας και δημογραφικούς παράγοντες, καθώς και τα ζητήματα που κληροδότησε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση έχουν ωθήσει προς τα κάτω τα πραγματικά επιτόκια ισορροπίας. Αυτό περιορίζει τα περιθώρια που διαθέτουν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και άλλες κεντρικές τράπεζες για εκπλήρωση των στόχων τους αποκλειστικά με τις μεταβολές των επιτοκίων πολιτικής. Επιπλέον, η παγκοσμιοποίηση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η απειλή για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και αλλαγές στο χρηματοπιστωτικό σύστημα θέτουν προκλήσεις για την άσκηση της νομισματικής πολιτικής.
2. Η στρατηγική νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ καθοδηγείται και δεσμεύεται από την εντολή που έχει ανατεθεί στην ΕΚΤ με τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο πρωταρχικός στόχος της ΕΚΤ είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στη ζώνη του ευρώ. Με την επιφύλαξη του στόχου της σταθερότητας των τιμών, το Ευρωσύστημα στηρίζει τις γενικές οικονομικές πολιτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), προκειμένου να συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της Ένωσης, όπως ορίζονται στο άρθρο 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτοί οι στόχοι αφορούν, μεταξύ άλλων, την ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική οικονομία της αγοράς με υψηλό βαθμό ανταγωνιστικότητας, με στόχο την πλήρη απασχόληση και την κοινωνική πρόοδο, και το υψηλό επίπεδο προστασίας και βελτίωσης της ποιότητας του περιβάλλοντος. Το Ευρωσύστημα συμβάλλει επίσης στην εκ μέρους των αρμόδιων αρχών ομαλή άσκηση πολιτικών που αφορούν την προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων και τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
3. Το Διοικητικό Συμβούλιο επιβεβαιώνει ότι ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) παραμένει ο ενδεδειγμένος δείκτης μέτρησης των τιμών για την αξιολόγηση της επίτευξης του στόχου της σταθερότητας των τιμών. Ωστόσο, το Διοικητικό Συμβούλιο αναγνωρίζει ότι η συμπερίληψη στον ΕνΔΤΚ του κόστους που σχετίζεται με την ιδιοκατοίκηση θα απεικόνιζε καλύτερα τον ρυθμό πληθωρισμού που αφορά τα νοικοκυριά. Αναγνωρίζοντας ότι η πλήρης συμπερίληψη της ιδιοκατοίκησης στον ΕνΔΤΚ είναι ένα πολυετές σχέδιο, το Διοικητικό Συμβούλιο, στο πλαίσιο των αξιολογήσεών του για τη νομισματική πολιτική, στο ενδιάμεσο θα λαμβάνει υπόψη δείκτες μέτρησης του πληθωρισμού που περιλαμβάνουν αρχικές εκτιμήσεις του κόστους ιδιοκατοίκησης για να συμπληρώσει τη δέσμη ευρύτερων δεικτών πληθωρισμού που έχει στη διάθεσή του.
4. Ένα περιθώριο πληθωρισμού με ρυθμό πάνω από το 0% παρέχει στη νομισματική πολιτική χώρο για μειώσεις επιτοκίων σε περίπτωση δυσμενών εξελίξεων και ένα δίχτυ ασφαλείας ενάντια στον κίνδυνο αποπληθωρισμού μέσω της θετικής επίδρασης που ασκεί στο επίπεδο, σύμφωνα με την τάση, των ονομαστικών επιτοκίων. Τα διδάγματα που αποκομίσθηκαν από το 2003 ενίσχυσαν τη μακροοικονομική σημασία του περιθωρίου πληθωρισμού. Πιο συγκεκριμένα, η έντονη μείωση – σύμφωνα με την τάση – του πραγματικού επιτοκίου ασφαλείας, εφόσον συνεχίζεται, υποδηλώνει ότι το κατώτατο δυνατό επίπεδο (effective lower bound) των ονομαστικών επιτοκίων θα περιορίζει συχνότερα την άσκηση της νομισματικής πολιτικής. Η διευκόλυνση της μακροοικονομικής προσαρμογής μεταξύ χωρών εντός της ζώνης του ευρώ, οι δυσκαμψίες στην προς τα κάτω προσαρμογή των ονομαστικών μισθών κα η μεροληψία στον τρόπο μέτρησης καθιστούν επίσης σκόπιμο τον καθορισμό περιθωρίου πληθωρισμού.
5. Το Διοικητικό Συμβούλιο θεωρεί ότι η σταθερότητα των τιμών διατηρείται καλύτερα με την επιδίωξη ρυθμού πληθωρισμού 2% μεσοπρόθεσμα. Η δέσμευση του Διοικητικού Συμβουλίου σε αυτόν τον στόχο είναι συμμετρική. Συμμετρία σημαίνει ότι το Διοικητικό Συμβούλιο θεωρεί ότι οι αρνητικές και οι θετικές αποκλίσεις από αυτόν τον στόχο είναι εξίσου ανεπιθύμητες. Ο στόχος για ρυθμό πληθωρισμού 2% παρέχει ένα σαφές σημείο αναφοράς για τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό, το οποίο είναι ουσιώδες για τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών.
6. Για να διατηρήσει τη συμμετρία του στόχου του για τον πληθωρισμό, το Διοικητικό Συμβούλιο αναγνωρίζει πόσο σημαντικό είναι να λαμβάνονται υπόψη οι συνέπειες του κατώτατου δυνατού επιπέδου. Πιο συγκεκριμένα, όταν η οικονομία λειτουργεί κοντά στο κατώτατο επίπεδο, απαιτούνται ιδιαίτερα σθεναρά ή επίμονα μέτρα από την πλευρά της νομισματικής πολιτικής για να αποτραπεί η παγίωση των αρνητικών αποκλίσεων από τον στόχο για τον πληθωρισμό. Αυτό ενδέχεται να συνεπάγεται επίσης μια μεταβατική περίοδο κατά την οποία ο πληθωρισμός διαμορφώνεται μετρίως πάνω από τον στόχο.
7. Το Διοικητικό Συμβούλιο επιβεβαιώνει τον μεσοπρόθεσμο προσανατολισμό της στρατηγικής νομισματικής πολιτικής του. Αυτό αφήνει περιθώρια για αναπόφευκτες βραχυπρόθεσμες αποκλίσεις του πληθωρισμού από τον στόχο καθώς και χρονική υστέρηση και αβεβαιότητα όσον αφορά τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής στην οικονομία και τον πληθωρισμό. Η ευελιξία του μεσοπρόθεσμου προσανατολισμού λαμβάνει υπόψη ότι η ενδεδειγμένη αντίδραση της νομισματικής πολιτικής σε μια απόκλιση του πληθωρισμού από τον στόχο εξαρτάται από το περιβάλλον καθώς και από την προέλευση, το μέγεθος και τον επίμονο χαρακτήρα της απόκλισης. Επιτρέπει επίσης στο Διοικητικό Συμβούλιο να λαμβάνει υπόψη, κατά τη λήψη των αποφάσεών του για τη νομισματική πολιτική, και άλλες παραμέτρους που αφορούν την επιδίωξη της σταθερότητας των τιμών.
8. Η ΕΚΤ δεσμεύεται να καθορίζει τη νομισματική πολιτική της για να διασφαλίζει ότι ο πληθωρισμός σταθεροποιείται στον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα. Το πρωταρχικό μέσο νομισματικής πολιτικής είναι ο καθορισμός των επιτοκίων πολιτικής της ΕΚΤ. Σε αναγνώριση του κατώτατου δυνατού επιπέδου για τα επιτόκια πολιτικής, το Διοικητικό Συμβούλιο θα χρησιμοποιεί επίσης, πιο συγκεκριμένα, την παροχή ενδείξεων σχετικά με τη μελλοντική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής («forward guidance»), τις αγορές στοιχείων ενεργητικού και τις πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης, κατά περίπτωση. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να αντιδρά με ευέλικτο τρόπο σε νέες προκλήσεις καθώς αυτές θα εκδηλώνονται και θα εξετάζει, όταν κρίνεται απαραίτητο, νέα μέσα πολιτικής κατά την επιδίωξη του στόχου του για σταθερότητα των τιμών.
9. Το Διοικητικό Συμβούλιο στηρίζει τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής του, συμπεριλαμβανομένης της εκτίμησης του αναλογικού χαρακτήρα των αποφάσεών του και των ενδεχόμενων παρενεργειών τους, σε μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση όλων των σχετικών παραγόντων. Αυτή η αξιολόγηση αξιοποιεί δύο αλληλεξαρτώμενες αναλύσεις: την οικονομική ανάλυση και τη νομισματική και χρηματοπιστωτική ανάλυση. Σε αυτό το πλαίσιο, η οικονομική ανάλυση επικεντρώνεται στις πραγματικές και τις ονομαστικές οικονομικές εξελίξεις, ενώ η νομισματική και χρηματοπιστωτική ανάλυση εξετάζει νομισματικούς και χρηματοπιστωτικούς δείκτες, με έμφαση στη λειτουργία του μηχανισμού μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής και τους ενδεχόμενους κινδύνους για τη σταθερότητα των τιμών μεσοπρόθεσμα από χρηματοοικονομικές ανισορροπίες και νομισματικούς παράγοντες. Ο εκτεταμένος ρόλος των μακροπιστωτικών διασυνδέσεων στις οικονομικές, νομισματικές και χρηματοπιστωτικές εξελίξεις απαιτεί την πλήρη ενσωμάτωση των διασυνδέσεων των δύο αναλύσεων. Το παρόν πλαίσιο αντανακλά τις μεταβολές που σημειώθηκαν από το 2003 και μετά στην οικονομική ανάλυση και στη νομισματική ανάλυση που διενεργεί η ΕΚΤ, τη σημασία της παρακολούθησης του μηχανισμού μετάδοσης κατά τη ρύθμιση των μέσων νομισματικής πολιτικής και την αναγνώριση ότι η χρηματοπιστωτική σταθερότητα αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη σταθερότητα των τιμών.
10. Η κλιματική αλλαγή έχει σημαντικές συνέπειες για τη σταθερότητα των τιμών μέσω του αντίκτυπου που ασκεί στη δομή και στις κυκλικές παραμέτρους της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί παγκόσμια πρόκληση και προτεραιότητα πολιτικής για την ΕΕ. Στο πλαίσιο της εντολής του, το Διοικητικό Συμβούλιο έχει δεσμευτεί να διασφαλίζει ότι το Ευρωσύστημα λαμβάνει πλήρως υπόψη, σύμφωνα με τους σκοπούς και τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα, τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλότερων εκπομπών άνθρακα για τη νομισματική πολιτική και τις δραστηριότητες των κεντρικών τραπεζών. Αντίστοιχα, το Διοικητικό Συμβούλιο έχει δεσμευτεί να υλοποιήσει ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης που σχετίζεται με το κλίμα. Πέραν της συνολικής ενσωμάτωσης παραγόντων που σχετίζονται με το κλίμα στις αξιολογήσεις του για τη νομισματική πολιτική, το Διοικητικό Συμβούλιο θα προσαρμόσει τη σχεδίαση του λειτουργικού πλαισίου της άσκησης νομισματικής πολιτικής σε σχέση με τη δημοσιοποίηση στοιχείων, την αξιολόγηση κινδύνων, τις αγορές στοιχείων ενεργητικού του επιχειρηματικού τομέα και το πλαίσιο για τις εξασφαλίσεις.
11. Η ανακοίνωση των αποφάσεων νομισματικής πολιτικής, η οποία θα πραγματοποιείται μέσω της δήλωσης νομισματικής πολιτικής, της συνέντευξης Τύπου, του Οικονομικού Δελτίου και των αναφορών νομισματικής πολιτικής, θα τροποποιηθεί για να αποτυπώνει την αναθεωρημένη στρατηγική νομισματικής πολιτικής. Σε αυτά τα επικοινωνιακά μέσα θα προστεθούν και άλλες πολυεπίπεδες και οπτικοποιημένες μορφές επικοινωνίας για τη νομισματική πολιτική που θα απευθύνονται στο ευρύτερο κοινό, κάτι το οποίο είναι ουσιώδες για να διασφαλίζεται ότι οι πολίτες κατανοούν και εμπιστεύονται τις ενέργειες της ΕΚΤ. Αξιοποιώντας τα διδάγματα που αποκόμισε από τις επιτυχημένες εκδηλώσεις συγκέντρωσης απόψεων στη διάρκεια της επανεξέτασης της στρατηγικής, το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να καθιερώσει τέτοιου είδους επικοινωνιακές δραστηριότητες ως διαρθρωτικό χαρακτηριστικό όσον αφορά την αλληλεπίδραση του Ευρωσυστήματος με το κοινό.
12. Το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να αξιολογεί περιοδικά την καταλληλότητα της στρατηγικής νομισματικής πολιτικής του, και η επόμενη αξιολόγηση αναμένεται να πραγματοποιηθεί το 2025.