Χρέη έναντι κλιματικών στόχων: Το μεγάλο παζάρι ανεπτυγμένου και τρίτου κόσμου

Η πρόταση των επονομαζόμενων «green debt swap» που συζητήθηκε και στο τραπέζι του G20 κερδίζοντας συνεχώς έδαφος, βασίζεται στην ιδέα πως με… ένα σμπάρο μπορεί κανείς να πετύχει δύο τρυγόνια: αυτό της αντιμετώπισης των μη βιώσιμων χρεών πολλών κρατών και συνάμα του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής.

Η πρόταση είναι απλή. Οι φτωχότερες και υπερχρεωμένες χώρες του πλανήτη καλούνται να ανταλλάξουν τα χρέη τους με την υιοθέτηση πρασινότερων στόχων, με τα πλούσια κράτη και τους διεθνείς πιστωτές να υπόσχονται πως θα τους διαγράψουν τα χρέη, εφόσον αυτές τους… διευκολύνουν με το ζήτημα της δραστικής μείωσης των παγκόσμιων ρύπων που για πολιτικούς και επικοινωνιακούς λόγους οφείλουν να πετύχουν.

Βέβαια, θεωρητικά το όλο αλισβερίσι γίνεται για το… καλό του πλανήτη. Και στην τελική, πράγματι ο πλανήτης θα ωφεληθεί εφόσον οι ρύποι μειωθούν, όμως το πόσο θεμιτός είναι ο τρόπος σηκώνει… μεγάλη κουβέντα.

Στο τραπέζι του G20

Σε κάθε περίπτωση η όλη συζήτηση έχει «ζεσταθεί» για τα καλά έχοντας περάσει και από το τραπέζι της διήμερης συνόδου των υπουργών Οικονομικών των κρατών μελών του G20, που ολοκληρώθηκε σήμερα στη Βενετία.

Παγκόσμια Τράπεζα και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο που έχουν αναλάβει το τεχνικό κομμάτι έχουν συμφωνήσει να βάλουν την ιδέα σε… χαρτί, παρουσιάζοντας μια συνολική πρόταση μέχρι το Νοέμβριο, ήτοι δηλαδή πριν από τη σύνοδο κορυφής του COP26 για την κλιματική αλλαγή στην Σκοτία.

Όπως τόνισε και σε πρόσφατες δηλώσεις της η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, η πρόταση έχει λογική δεδομένου πως «βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια διπλή κρίση, την πίεση των αυξανόμενων χρεών πολλών κρατών και την κλιματική κρίση, απέναντι στην οποία οι φτωχότερες χώρες είναι πιο ευάλωτες». Και προφανώς η πανδημία επιδείνωσε την κατάσταση αυξάνοντας ακόμη περισσότερο τα χρέη, τόσο των πλούσιων όσο κυρίως των ήδη φτωχότερων κρατών. Σε έκθεση του ο ΟΗΕ έχει υπολογίσει πως το 54% από τις φτωχότερες χώρες βρίσκεται αντιμέτωπο με χρεοκοπία.

Το G20 ασχολήθηκε ήδη με το θέμα από πέρυσι και παρά το γεγονός πως δέχτηκε ισχυρές εκκλήσεις να δεχτεί διαγραφή χρεών, πρόσφερε εναλλακτικά διευκολύνσεις και πάγωμα των πληρωμών. Η συμφωνία αφορούσε την αναβολή στην αποπληρωμή χρεών ύψους 12,5 δισ. δολαρίων που προέκυπταν κυρίως από διμερείς συμφωνίες. Μάλιστα, την άνοιξη συμφώνησε να παρατείνει το μορατόριουμ μέχρι τα τέλη του έτους, παρά το γεγονός πως ο απολογισμός έδειξε πως αρκετές χώρες του αναδυόμενου κόσμου απέφυγαν να κάνουν χρήση της… προσφοράς θεωρώντας πως κάτι τέτοιο θα επιβάρυνε την εικόνα τους προς τους ξένους επενδυτές και τους οίκους αξιολόγησης.

Τους βρίσκουν στην… ανάγκη 

Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση ήταν και παραμένει μια προσωρινή λύση που δεν λύνει το πρόβλημα. Ο ΟΗΕ έχει υπολογίσει πως μόνο για τη διετία 2020-2021 το κόστος της αποπληρωμής εξωτερικών χρεών των αναπτυσσόμενων κρατών ανέρχεται σε 2,6 με 3,4 τρισ. δολάρια. Κάτι που αιτιολογεί το γιατί έγκριτοι διεθνείς αναλυτές εκτιμούν πως το 40% των αναπτυσσόμενων κρατών θα βρεθεί σε δυσκολία να μπορέσει να αποπληρώσει τα χρέη του. Και κάπως έτσι η ιδέα της ανταλλαγής χρέους με πράσινους στόχους άρχισε να κερδίζει έδαφος.

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως για να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί από τη Συνθήκη του Παρισιού για το Κλίμα, οι ρύποι άνθρακα πρέπει να μειωθούν κατά περίπου 45% μέχρι το 2030 και κατά 100% μέχρι το 2050. To G20 στο ανακοινωθέν του ανανέωσε τη δέσμευση του για την πάταξη της κλιματικής αλλαγής και τη μείωση των ρύπων, όμως απέφυγε να γίνει τόσο… τολμηρό αναφορικά με τις δράσεις και τα βήματα που θα κάνει, όσο κάποιοι ακτιβιστές περίμεναν και ήθελαν.

Μήπως άραγε διότι ποντάρει από τώρα στο ότι ο Τρίτος Κόσμος θα επωμιστεί μεγάλο βάρος της όλης προσπάθειας, προφανώς βέβαια με το… αζημίωτο!