Μαθαίνοντας (;) από την Ιστορία – Η ΕΚΤ αλλάζει στρατηγική για να αποφύγει πρόωρες αυξήσεις επιτοκίων

Την προηγούμενη φορά που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αύξησε τα επιτόκια ήταν όταν άρχιζε η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη το 2011 -μια κίνηση την οποία σήμερα αξιωματούχοι αναγνωρίζουν πως ήταν μεγάλο λάθος. Η πρώτη νέα στρατηγική για περίπου δύο δεκαετίες είναι σχεδιασμένη για να αποφευχθεί ο κίνδυνος μιας πρόωρης αυστηρότερης πολιτικής στο μέλλον. Η κίνηση αυτή στρέφει την ΕΚΤ προς τον στόχο πληθωρισμού 2% και δεσμεύεται ότι θα ανεχθεί οποιαδήποτε μικρή υπέρβαση.

«Εχουμε μάθει από την ιστορία και έχουμε παρατηρήσει τι λειτούργησε και τι όχι», δήλωσε η Κριστίν Λαγκάρντ. «Τώρα χρειάζεται να δείξουμε ότι εννοούμε ό,τι λέμε».

Η ΕΚΤ επανειλημμένως απέτυχε να ανεβάσει τον πληθωρισμό στον προηγούμενο στόχο «κάτω, ή κοντά στο 2%» στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας.

Αναλυτές υποστηρίζουν ότι η νέα στρατηγική θα καθιστά πιο εύκολη να διατηρούντα τα επιτόκια σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα για μεγαλύτερο διάστημα ώστε να επιτυγχάνεται η νομική εντολή για σταθερότητα τιμών.

Η Ανναλίζα Πιάτσα, αναλύτρια στην MFS Investment Management, υποστηρίζει ότι η Λαγκάρντ αφήνει την πόρτα ανοιχτή για περαιτέρω δυναμική δράση. Ο Κάρστεν Μπρζέσκι, επικεφαλής μακρο ερευνών της ING δήλωσε ότι η κίνηση αυτή “σαφέστατα σηματοδοτεί μια σταδιακή τάση προς μια περισσότερο, αν και ήπια, επιθετικότητα”. Απορρίπτοντας τον προηγούμενο στόχο πληθωρισμού, η ΕΚΤ στοχεύει στο να εξαφανίσει αυτό που η Λαγκάρντ αποκάλεσε “κακόβουλη κερδοσκοπία” που προτιμά τον πληθωρισμό να κινείται κάτω από το στόχο και όχι επάνω.

Ενώ η Λαγκάρντ είπε ότι ο νέος στόχος ήταν συμμετρικός, που σημαίνει ότι οι αρνητικές και θετικές αποκλίσεις του πληθωρισμού από τον στόχο είναι ισότιμα ανεπιθύμητες, πρόσθεσε ότι θα ήταν λιγότερο ανήσυχη για ένα πληθωρισμό πάνω από τον στόχο σε ορισμένες περιπτώσεις. Η πρόεδρος της ΕΚΤ τόνισε ότι η κεντρική τράπεζα θα κάνει χρήση «ειδικά ισχυρών ή επίμονων δράσεων νομισματικής πολιτικής», όταν τα επιτόκια βρίσκονται κοντά στα χαμηλά τους όρια και ο πληθωρισμός παραμένει κάτω από τον στόχο -κάτι που συνέβαινε για αρκετά χρόνια.

Η αλλαγή μπορεί να σημαίνει επίσης μια παροδική περίοδο στην οποία ο πληθωρισμός κινείται μετρίως πάνω από τον στόχο. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ΕΚΤ θα επιδιώξει ενεργά να οδηγήσει τον πληθωρισμό πάνω από τον στόχο, ακολουθώντας το παράδειγμα της αμερικανικής Federal Reserve. Η Λαγκάρντ είπε ότι η νέα στρατηγική της ΕΚΤ δεν μοιάζει με την πολιτική του μέσου πληθωρισμού της Fed. Ο Γιένς Βάιντμαν, επικεφαλής της γερμανικής Μπούντεσμπανκ και ένα από τα πιο συντηρητικά μέλη του διοικητικού συμβουλίου της τράπεζας, τόνισε: «Δεν κάνουμε τη νομισματική πολιτική μας εξαρτώμενη από τα λάθη του παρελθόντος. Η στρατηγική μας παραμείνει εμπροσθοβαρής και λαμβάνει υπόψιν του τη νέα πρόκληση του ισχύοντος χαμηλού ορίου των επιτοκίων».

Αυτό αφήνει την Fed με μια πιο κατάλληλη νομισματική στάση απ΄ ό,τι η ΕΚΤ. Ωστόσο, ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος στις ΗΠΑ και η Fed αναμένεται να αρχίσει την αλλαγή της πολιτικής νωρίτερα. Η νέα στρατηγική της ΕΚΤ καθιστά πιο πιθανό να διατηρηθούν τα επιτόκια χαμηλά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, κάτι το οποίο πιθανότατα θα κρατήσει το ευρώ χαμηλότερα έναντι του δολαρίου ΗΠΑ και μαζί της αποδόσεις των ομολόγων της Ευρωζώνης.

«Ιστορικά, η νομισματική πολιτική απόκλιση μεταξύ των μεγάλων κεντρικών τραπεζών έχει προκαλέσει αύξηση μεταβλητότητας στην αγορά συναλλάγματος και ανατίμηση του νομίσματος που έχει πιο αυστηρή πολιτική», δήλωσαν αναλυτές της Citigroup, προβλέποντας ότι το ευρώ θα πέσει από τα 1,18 έναντι του δολαρίου, στο 1,16. Αλλα μέλη της ΕΚΤ, ωστόσο, τόνισαν ότι η νέα στρατηγική την τοποθετεί στην ίδια θέση με την Fed.

«Η ερμηνεία μου… είναι ότι, αν παρόμοια σοκ πλήξουν τις ΗΠΑ και την Ευρωζώνη, η αντίδραση της νομισματικής πολιτικής και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού δεν θα έχει μεγάλη διαφορά», δήλωσε ο Ολι Ρεν, διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Φινλανδίας.

Το μεγαλύτερο ερώτημα που άφησε η ανακοίνωση της ΕΚΤ ήταν τι θα σήμαινε για τη νομισματική πολιτική καθώς η οικονομία της Ευρωζώνης ανακάμπτει από την κρίση της πανδημίας. «Κάναμε έναν πολύ σαφή διαχωρισμό ανάμεσα στην εργασία για την αναθεώρηση της στρατηγικής και την τακτική εργασία για τη λειτουργία της νομισματικής πολιτικής», δήλωσε ο Γκάμπριελ Μακλούφ, διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ιρλανδίας. «Πρόκειται να συζητήσουν τις πιθανές επιπτώσεις για τη νομισματική πολιτική στην τακτική μας συνεδρίαση, σε δύο εβδομάδες», τόνισε ο Μακλούφ. «Φυσικά, το ζήτημα που κυριαρχεί στις τρέχουσες συζητήσεις είναι ο αντίκτυπος της πανδημίας και περιμένω αυτό να συνεχιστεί βραχυπρόθεσμα», πρόσθεσε.

Μερικοί αναλυτές επισήμαναν ότι η αλλαγή στο στόχο πληθωρισμού αντισταθμίστηκε εν μέρει από την υπόσχεση της ΕΚΤ να δώσει περισσότερο βάρος στο κόστος της ιδιοκατοίκησης στην υπολογισμό του επίσημου δείκτη τιμαρίθμου. Ο Φρεντερίκ Ντουκροζέτ, της Pictet Wealth Management, δήλωσε ότι αυτό θα προσθέσει περίπου 15 μονάδες βάσης στον βασικό πληθωρισμό, που ήδη εκτιμάται ότι θα υπερβεί το 2% φέτος. Αλλοι υποστηρίζουν ότι μακροπρόθεσμα, ο μεγαλύτερος αντίκτυπος της νέας στρατηγικής θα έλθει από τα μέτρα που στοχεύουν στην κλιματική αλλαγή, παρότι πολλοί πιστεύουν ότι αυτά δεν πρόκειται να γίνουν πλήρως αισθητά μέχρι το 2024.

Η κεντρική τράπεζα είχε δηλώσει ότι θα αναπτύξει νέα μοντέλα για τον οικονομικό αντίκτυπο, τεστ αντοχής για την έκθεσή της στην υπερθέρμανση του πλανήτη, απαίτηση για καλύτερη ενημέρωση των κλιματικών κινδύνων από εταιρείες και προσαρμογή των αγορών ενεργητικού και της πολιτικής εγγυήσεων που θα λαμβάνουν υπόψιν την ασφάλεια του εκδότη χρέους σε εκπομπές καυσαερίων.

«Εκεί που η αναθεώρηση καινοτομεί είναι οι πτυχές της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε ο Πολ Ντίγκλ, οικονομολόγος στην Aberdeen Standard Investments. “Αλλες κεντρικές τράπεζες θα το διαβάσουν και θα σκεφτούν πώς θα μπορέσουν να δείξουν παρόμοια δέσμευση σε μια πιο πράσινη νομισματική πολιτική,” τόνισε ο Ντίγκλ.

Στη διάρκεια της τακτικής συνεδρίασης του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ την Πέμπτη, τα περισσότερα από τα 25 μέλη του, περιλαμβανομένης της Λαγκάρντ, διέκοψαν τις συζητήσεις για να παρακολουθήσουν τον αγώνα Ιταλίας-Ισπανίας για τον ημιτελικό του Euro 2020. Δεδομένου του πόσο διχασμένο ήταν το συμβούλιο όταν ανέλαβε η Λαγκάρντ στα τέλη του 2019, υπήρχαν φόβοι ότι η απόφασή της για αναθεώρηση της στρατηγικής μπορεί να πυροδοτούσε εντάσεις. Αντίθετα, η ομόφωνη απόφαση για τη νέα στρατηγική, που ήλθε μήνες πριν το χρονοδιάγραμμα, αποτελεί επιτυχία για την αυτοδίδακτη τακτική της να χτίζει ομάδες, βοηθούμενη από συναντήσεις όπως αυτής της εβδομάδας.

Ομως, η πραγματική δοκιμασία για την ενότητα του συμβουλίου πιθανότατα θα έλθει όταν αποφασίσει πως θα εφαρμόσει τη νέα στρατηγική, για παράδειγμα πόσο γρήγορα θα αποκλιμακώσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων του 1,85 τρισ ευρώ. “Το πλαίσιο αγοράζει χρόνο για την ΕΚΤ,” δήλωσε ο Κρίσνα Γκούα, της Evercore ISI. “Θα κερδίσει αξιοπιστία μόνο μέσω του αποφασιστικού αφοπλισμού των εργαλείων,” τόνισε.