«Fit for 55»: Το νέο πράσινο deal της ΕΕ – Σε λίγες ώρες οι ανακοινώσεις

Η αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων και της υπερκατανάλωσης των φυσικών πόρων βρίσκεται στον πυρήνα του σχεδίου περιβαλλοντικής δράσης της ΕΕ για το 2030.

Με βάση τις προτάσεις που υπέβαλε η Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη έχουν δεσμευτεί να καταστήσουν την ΕΕ κλιματικά ουδέτερη έως το 2050 και να μειώσουν τις καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Οι δεσμεύσεις αυτές κατοχυρώνονται πλέον στον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα, ο οποίος υπογράφηκε επίσημα στις 30 Ιουνίου 2021.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, η Επιτροπή θα παρουσιάσει την Τετάρτη 14 Ιουλίου 2021 τη δέσμη νομοθετικών προτάσεων «Fit for 55». Αυτή η συνολική μεταρρύθμιση της εργαλειοθήκης της ΕΕ για την πολιτική για το κλίμα και την ενέργεια θα περιλαμβάνει αναθεωρήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας και σειρά νέων μέσων.

Ενημερώσεις για την ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ:

• Αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ ( EU ETS )
• Αναθεώρηση του κανονισμού για τη χρήση γης, την αλλαγή της χρήσης γης και τη δασοκομία ( LULUCF )
• Αναθεώρηση του κανονισμού Κανονισμός για τον επιμερισμό των προσπαθειών ( ESR )
• Τροποποίηση της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ( RED )
• Τροποποίηση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση ( EED )
• Αναθεώρηση της οδηγίας για την υποδομή εναλλακτικών καυσίμων ( AFID )
• Τροποποίηση του κανονισμού για τον καθορισμό προτύπων εκπομπών CO2 για αυτοκίνητα και φορτηγά
• Αναθεώρηση της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας

Νέες νομοθετικές προτάσεις:

• Νέα δασική στρατηγική της ΕΕ
• Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM)
• Κοινωνική διευκόλυνση δράσης για το κλίμα
• ReFuelEU Aviation – για βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα
• FuelEU Maritime – για την πρασινοποίηση του θαλάσσιου χώρου της Ευρώπης

Αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ETS)

Το τρέχον ανώτατο όριο σχεδιάστηκε για να επιτρέψει μείωση εκπομπών κατά 40% έως το 2030. Με τη μεταρρύθμιση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει να προσαρμόσει το ανώτατο όριο στον νέο στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών κατά 55%.

Στο πλαίσιο της αναθεώρησης, η Επιτροπή σχεδιάζει να επεκτείνει το ETS ώστε να καλύπτει τον ναυτιλιακό τομέα. Ένα διερχόμενο σχέδιο της μεταρρύθμισης επιβεβαίωσε επίσης τα σχέδια για τη δημιουργία ενός χωριστού συστήματος που θα καλύπτει κτίρια και οδικές μεταφορές .

Για να αντιμετωπίσει τον πιθανό κοινωνικό αντίκτυπο του νέου ETS, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να δημιουργήσει ένα κοινωνικό ταμείο δράσης για το κλίμα. Σύμφωνα με το σχέδιο «τουλάχιστον το 50%» των εσόδων που δημιουργούνται από το ETS θα διατεθεί στο νέο ταμείο.

Αναθεώρηση της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Η οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχει δύο βασικούς ρόλους: τον καθορισμό των πηγών ενέργειας που θεωρούνται «ανανεώσιμες» και τον καθορισμό δεσμευτικών στόχων για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο ευρωπαϊκό ενεργειακό μείγμα.

Ο στόχος της ΕΕ για επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών έως τα μέσα του αιώνα θα απαιτήσει τεράστια αύξηση της ικανότητας παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη. Το 2018, η ΕΕ έθεσε στόχο 32% για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο μείγμα της Ευρώπης έως το 2030, από περίπου 20% επί του παρόντος. Αυτό θα πρέπει να διπλασιαστεί περίπου στο 38-40% για να επιτευχθεί η επικαιροποιημένη φιλοδοξία του μπλοκ, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η οδηγία δέχθηκε κριτική για τον ρόλο της βιοενέργειας, με τους αγωνιστές να εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της αυξημένης παραγωγής βιομάζας και του δασικού τομέα, ο οποίος θέλει τα κριτήρια βιωσιμότητας της βιομάζας να παραμείνουν αμετάβλητα από την έκδοση του 2018.

Αναθεώρηση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση

Με τελευταία αναθεώρηση το 2018, η οδηγία για την ενεργειακή απόδοση αποσκοπεί στην εξοικονόμηση τουλάχιστον 32,5% έως το 2030. Ο στόχος είναι επί του παρόντος μη δεσμευτικός, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει τώρα να την καταστήσει νομική υποχρέωση.

Η ενεργειακή απόδοση και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα συμβαδίζουν για να διασφαλίσουν ότι η Ευρώπη θα επιτύχει τον στόχο της για καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050. Με απλά λόγια, όσο πιο ενεργειακά αποδοτική είναι η Ευρώπη, τόσο λιγότερη ανανεώσιμη ενέργεια θα χρειαστεί.

Αναθεώρηση της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας

Η οδηγία για τη φορολογία της ενέργειας χρειάζεται ενημέρωση. Καθορίζει ελάχιστους φορολογικούς συντελεστές για ενεργειακά προϊόντα, όπως θέρμανση, καύσιμα μεταφοράς και ηλεκτρική ενέργεια, αλλά δεν προσαρμόστηκε ποτέ στον πληθωρισμό.

Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι, σύμφωνα με το ισχύον σύστημα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο φορολογούνται λιγότερο από την ηλεκτρική ενέργεια, κάτι που θα πρέπει να αλλάξει καθώς η ηλεκτροδότηση των κτιρίων, των μεταφορών και της βιομηχανίας αποτελεί βασικό πυλώνα της πράσινης μετάβασης.

ReFuelEU Aviation – βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα

Το ReFuelEU Aviation στοχεύει στη μείωση των εκπομπών στον κλάδο των αερομεταφορών με υψηλή ένταση άνθρακα αυξάνοντας την ποσότητα των πράσινων καυσίμων αεριωθούμενων αεροσκαφών που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ.

FuelEU Maritime – πράσινος ευρωπαϊκός θαλάσσιος χώρος

Παρόμοια με το αντίστοιχο της αεροπορίας, η FuelEU Maritime στοχεύει σε μια πιο πράσινη ναυτιλιακή βιομηχανία με την αύξηση της χρήσης και της παραγωγής βιώσιμων εναλλακτικών καυσίμων.

Η κυκλοφορία πλοίων αντιπροσωπεύει επί του παρόντος περίπου το 11% των εκπομπών της ΕΕ στις μεταφορές, δηλαδή περίπου το 3-4% των συνολικών εκπομπών CO2 στην ΕΕ.

Ωστόσο, η αποστολή άνθρακα δεν είναι εύκολη υπόθεση. Καθώς τα εναλλακτικά καύσιμα έχουν γενικά χαμηλότερη ενεργειακή περιεκτικότητα από το πετρέλαιο, τα πλοία θα χρειαστούν μεγαλύτερες δεξαμενές για να ταξιδέψουν στην ίδια απόσταση.

Σε αντίθεση με την αεροπορία, η Επιτροπή δεν αναμένεται να αναθέσει ένα ορισμένο μερίδιο των πράσινων καυσίμων που χρησιμοποιούνται στη ναυτιλία, όπως το ανανεώσιμο υδρογόνο ή η αμμωνία. Αντίθετα, θα θέσει «στόχους έντασης αερίων θερμοκηπίου» που θα αυξηθούν με την πάροδο του χρόνου. Αυτή η ευελιξία στις επιλογές τροφοδοσίας ωθήθηκε έντονα από τη βιομηχανία κατά τη διάρκεια της νομοθετικής περιόδου διαβούλευσης.