Απειλή για την ανάκαμψη οι νέες κοινωνικές αναταραχές;

Των Μετόντι Χάτζι-Βάσκοφ, Σάμιουελ Πιενκναγκούρα και Λούκα Ρίτσι, αναλυτών του ΔΝΤ

Οι διαμαρτυρίες για τον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας αυξάνονται σ΄ ολόκληρο τον κόσμο και το φαινόμενο αυτό εκτιμάται ότι μπορεί να έχει οικονομικές επιπτώσεις διαρκείας πάνω στις οικονομίες.

Οι διαμαρτυρίες μπορεί να αποδειχθούν καταλυτικές για την πολιτική μεταρρύθμιση και την κοινωνική αλλαγή. Όμως, έχουν αντίκτυπο και στην οικονομία. Το αντίκτυπο αυτό προσπαθούν να μετρήσουν αναλυτές του ΔΝΤ.

Σύμφωνα με τον πρόσφατο Δείκτη Παγκόσμιας Ειρήνης, ο αριθμός των ταραχών, γενικών απεργιών και αντικυβερνητικών διαδηλώσεων παγκοσμίως αυξήθηκε κατά το εντυπωσιακό 244% την τελευταία δεκαετία. Τα lockdowns και ο φόβος της εξάπλωσης υποχρέωσε τον κόσμο σε μια προσωρινή περίοδο αδράνειας. Όμως, σχεδόν σε κάθε περιοχή του κόσμου, οι διαδηλώσεις επιστρέφουν δυναμικά. Οι αιτίες ποικίλουν από την απογοήτευση για τους κυβερνητικούς χειρισμούς της κρίσης μέχρι την αυξανόμενη ανισότητα και διαφθορά –παράγοντες που τείνουν να εντείνουν τις προϋπάρχουσες εντάσεις και έχουν οδηγήσει σε κοινωνική αναταρχή στον απόηχο προηγούμενων πανδημιών.

Κάνοντας χρήση του Δείκτη Κοινωνικής Αναταραχής RSUI –δείκτη που ανέπτυξε το προσωπικό του ΔΝΤ με βάση τις καταγραμμένες διαμαρτυρίες- αποδεικνύεται ότι το βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο οικονομικό κόστος της κοινωνικής αναταραχής μπορεί να είναι αρκετά μεγάλο, ειδικά σε αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες οικονομίες.

Ένα νέο κύμα αναταραχής μπορεί να επηρεάσει την ανάκαμψη

Στο έκθεση εργασίας του ΔΝΤ αναφέρεται ότι ο μακρο-οικονομικός αντίκτυπος της κοινωνικής αναταραχής την περίοδο 1990-2019 και τα γεγονότα κοινωνικής αναταραχής κατατάσσονται σε τρείς κατηγορίες με βάση την υποκείμενη αιτία: πολιτικός, οικονομικο-κοινωνικός και μικτός. Για παράδειγμα, οι διαδηλώσεις που ακολούθησαν την εκλογή του Μεξικανού Προέδρου Ενρίκε Πένια Νιέτο το 2012 ή τις προεδρικές εκλογές της Χιλής το 2013, δύο λιγότερο σημαντικά σοκ ικανά να μειώσουν το ΑΕΠ κατά περίπου 0,2 ποσοστιαίες μονάδες σε διάστημα έξι μηνών από το σοκ. Συγκριτικά, οι διαμαρτυρίες στο Χονκ Κονγκ τον Ιούλιο του 2019 και οι διαμαρτυρίες από τα κίτρινα γιλέκα το 2018 στη Γαλλία –που καλύπτουν το όριο των γεγονότων κοινωνικής αναταραχής όπως περιγράφονται παραπάνω- είχαν ως αποτέλεσμα την μείωση του ΑΕΠ κατά περίπου μία ποσοστιαία μονάδα. Αυτές οι επιπτώσεις στο ΑΕΟ φαίνεται να καθοδηγείται από απότομες συρρικνώσεις στην μεταποίηση, τις υπηρεσίες και την κατανάλωση. Η κοινωνική αναταραχή επηρεάζει την οικονομική δραστηριότητα μειώνοντας την εμπιστοσύνη και αυξάνοντας την αβεβαιότητα.

Δεν είναι όλες οι χώρες και τα γεγονότα ίδια

Η ανάλυση αποκαλύπτει ότι ο αρνητικός αντίκτυπος της αναταραχής είναι τυπικά μεγαλύτερος σε χώρες με ασθενέστερα ιδρύματα και περισσότερο χώρο πολιτικής. Ετσι, χώρες με ασθενή ουσιώδη προ-πανδημίας αναμένεται να δεχθούν μεγαλύτερες πιέσεις αν η κοινωνική δυσαρέσκεια μετατραπεί σε αναταραχή. Ο οικονομικός αντίκτυπος της αναταραχής διαφέρει επίσης ως προς τον τύπο: οι διαμαρτυρίες που βασίζονται σε οικονομικό-κοινωνικές ανησυχίες προκαλούν μεγαλύτερες μειώσεις του ΑΕΠ σε σύγκριση με διαμαρτυρίες που συνδέονται κυρίως με πολιτική και εκλογές. Οι διαδηλώσεις που προκαλεί ένας συνδυασμός των δύο έχει ακόμη μεγαλύτερο αντίκτυπο.

Θέματα πολιτικής

Οι διαμαρτυρίες μπορεί να είναι μια σημαντική έκφραση της ανάγκης για αλλαγή πολιτικής. Οι κυβερνήσεις χρειάζεται να ακούν και να απαντούν, όμως επίσης να προσπαθούν να προβλέπουν τις ανάγκες του κόσμου με πολιτικές που στοχεύουν στο να προσφέρουν σε όλους ένα δίκαιο μερίδιο ευημερίας. Η τόνωση της απασχόλησης, ο περιορισμός του μακροχρόνιου αντίκτυπου της κρίσης και η προστασία όσων έμειναν πίσω πρέπει να παραμείνουν προτεραιότητες. Ειδάλλως, το οικονομικό κόστος της πανδημίας πιθανότατα θα αναμιγνύεται με τον αντίκτυπο της αναταραχής.