Οι «ήσυχοι» αγώνες της Ιαπωνίας

Project Syndicate

Στις 8 Ιουλίου, η κυβέρνηση της Ιαπωνίας κήρυξε το Τόκιο σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης  μέχρι και τις 22 Αυγούστου, εξαιτίας  της πανδημίας του κορωνοϊού, γεγονός που σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων στο Τόκιο  (23 Ιουλίου-8 Αυγούστου), θα υπάρχουν αυστηρά μέτρα για τους θεατές.

Τα νέα περιοριστικά μέτρα αποτέλεσαν βαθιά απογοήτευση για τον Πρωθυπουργό της Ιαπωνίας, Γιοσιχίντε Σούγκα, ο οποίος ευελπιστούσε να προβάλλει τους Ολυμπιακούς Αγώνες ως σύμβολο δύναμης της Ιαπωνίας. Ήθελε να αποδείξει ότι η διοργάνωση των Αγώνων από την Ιαπωνία είναι ένα σύμβολο που αναδεικνύει την ικανότητά της να αντιμετωπίσει όλες τις δυσκολίες που προέκυψαν μετά τον σεισμό το 2011 και την πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα. Ωστόσο, το γιορτινό κλίμα που επικρατούσε στο Τόκιο έγινε σύντομα καπνός, όπως και κάθε ελπίδα ώθησης της τοπικής οικονομίας.

Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην Ιαπωνία είναι πολύ πιο ήπια από τα lockdown που έχουν επιβληθεί σε διάφορες χώρες του δυτικού κόσμου τους τελευταίους 16 μήνες. Οι πολίτες μπορούν να συνεχίσουν να ζουν μία «σχεδόν κανονική» ζωή ψωνίζοντας και τρώγοντας έξω, παρά τους περιορισμούς στα εστιατόρια και στις ώρες λειτουργίας των μεγάλων εμπορικών καταστημάτων. Ωστόσο, πρόκειται για την τέταρτη φορά από τον Απρίλιο του 2020 που το Τόκιο κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ενώ, παράλληλα, στα νέα μέτρα προστέθηκε και η μη κατανάλωση αλκοόλ στα εστιατόρια, καθώς οι συζητήσεις χωρίς μάσκα, κατά τις οποίες φωνάζουμε για να ακουγόμαστε, θεωρούνται ύποπτη πηγή εξάπλωσης κορωνοϊού.

Παρόλο που η κυβέρνηση του Σούγκα ζήτησε από τους πολίτες να αποφύγουν τις περιττές μετακινήσεις και να εργάζονται από το σπίτι, κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, η σύσταση αυτή από την πλευρά της κυβέρνησης φάνηκε να αποδίδει μόνο τον Απρίλιο μέχρι και τον Μάιο (όταν το Τόκιο τέθηκε για πρώτη φορά σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης). Από τότε, η κυβέρνηση προσπάθησε να προσεγγίσει με διαφορετικούς τρόπους τους πολίτες. Το περασμένο φθινόπωρο, για παράδειγμα, τους παρότρυνε να κάνουν ταξίδια, παρέχοντας επιδοτήσεις για την ενίσχυση του τουρισμού. Ωστόσο, έπειτα από την εκτόξευση των κρουσμάτων προς το τέλος του 2020, το Τόκιο τέθηκε για δεύτερη φορά σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, από τις 8 Ιανουαρίου μέχρι και τις 21 Μαρτίου, ενώ σύντομα ακολούθησε και μία τρίτη, από τις 25 Απριλίου μέχρι τις 20 Ιουνίου.

Αυτή η κατάσταση, όμως, δείχνει ότι η Ιαπωνία δεν πήρε το μάθημά της από τα προηγούμενα γεγονότα, ενώ έρχεται και σε πλήρη αντίθεση με την Νέα Υόρκη, η οποία θεωρείτο το επίκεντρο της πανδημίας την άνοιξη του 2020, αλλά, έπειτα από την επέκταση ενός ημί-lockdown, κατάφερε να ανοίξει σταδιακά τις δραστηριότητές της χωρίς νέα «πισογυρίσματα».

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Ιάπωνες έχουν γίνει πολύ επικριτικοί ως προς την ανικανότητα της κυβέρνησης να προβλέψει και να κρατήσει υπό έλεγχο τα κρούσματα, ενώ υπάρχει και έντονη ανησυχία για τους βραδείς ρυθμούς εμβολιασμού της χώρας. Έχουν, όμως, δίκιο: τα ποσοστά εμβολιασμού στην Ιαπωνία είναι πολύ χαμηλότερα σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες. Από τις 11 Ιουλίου, η Ιαπωνία χορηγούσε 48 δόσεις εμβολίων για κάθε 100 άτομα, έναντι 88 στη Γαλλία, 98 στη Γερμανία, 100 στις ΗΠΑ και 119 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έτσι,  σήμερα, οι Ιάπωνες στέκονται μπροστά στις οθόνες τους και, με μεγάλη ζήλια, βλέπουν στην τηλεόραση και το Youtube εικόνες που δείχνουν χαρούμενους πολίτες να επιστρέφουν στις προπανδημικές τους συνήθειες πετώντας τη μάσκα τους, ενώ η Ιαπωνία έχει τεθεί και πάλι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Ωστόσο, οι Ιάπωνες έχουν χωριστεί σε δύο κατηγορίες: σε αυτούς που ζητούν την ακύρωση των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων και σε εκείνους (κυρίως όσους δουλεύουν στην εστίαση) που αντιτίθενται στους αυστηρούς περιορισμούς που έχουν επιβληθεί στις κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες. Προφανώς, η κυβέρνηση δεν μπορεί να ικανοποιήσει και τις δύο πλευρές, με αποτέλεσμα να καταλήξει κάπου στη μέση αποφασίζοντας τη διεξαγωγή των αγώνων, αλλά χωρίς την παρουσία θεατών.

Σε ό,τι αφορά την οικονομία, παρατηρήθηκε μείωση στη συνολική κατανάλωση για το έτος 2021 εξαιτίας των απότομων αυξήσεων των κρουσμάτων και των συνεχόμενων κηρύξεων σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Από τον Απρίλιο μέχρι και τον Ιούνιο αυτού του έτους, ο δείκτης Nikkei 225 κατέγραψε χειρότερες αποδόσεις σε σχέση με άλλους σημαντικούς δείκτες μετοχών των ανεπτυγμένων οικονομιών. Δεδομένου του ότι μία αδύναμη οικονομία βλάπτει πολιτικά πάντα το κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία, ο Σούγκα τελεί υπό τεράστια πίεση να καταφέρει μία δυναμική επαναλειτουργία της οικονομίας και ανάκαμψη.

Ωστόσο, για να αρχίσει να επαναλειτουργεί ένα μεγάλο μέρος των οικονομικών δραστηριοτήτων και για να διασφαλιστεί το ότι οι Ολυμπιακοί θα είναι ένα γιορτινό γεγονός, θα πρέπει, πρώτα, τα κρούσματα να διατηρηθούν σε χαμηλά επίπεδα. Ο μόνος τρόπος να γίνει αυτό είναι οι εμβολιασμοί να ξεκινήσουν άμεσα και γρήγορα, όπως ακριβώς συνέβη και με τη Νέα Υόρκη. Η Ιαπωνία είναι μία από τις χώρες που δεν κατάφερε να εξασφαλίσει άμεσα συγκεκριμένο αριθμό εμβολίων, παρόλο που οι προμήθειες επιταχύνονται, ενώ, οι ιαπωνικές αρχές, πρόσφατα, αποκάλυψαν ότι στα τέλη Ιουνίου η χώρα δέχθηκε 13,7 από τις 40 εκατομμύρια δόσεις από το εμβόλιο Moderna που έχει παραγγείλει.

Ό,τι κι αν συμβεί αυτό το καλοκαίρι, ο Σούγκα θα έρθει αντιμέτωπος τον Σεπτέμβριο με εκλογές για την ηγεσία του κόμματός του και με γενικές εκλογές τον Οκτώβριο. Με το τέλος των Ολυμπιακών, οι πολιτικοί αγώνες της Ιαπωνίας θα ξεκινήσουν.

Ο Τακατόσι Ίτο, πρώην Υφυπουργός Οικονομικών της Ιαπωνίας, είναι καθηγητής στη Σχολή Διεθνών και Δημοσίων Υποθέσεων του Πανεπιστημίου της Κολούμπια και ανώτερος καθηγητής του Εθνικού Μεταπτυχιακού Ινστιτούτου Πολιτικών Σπουδών.