Το Facebook δεν σχεδιάζει πια να διαβάζει τις σκέψεις μας

Όλα ξεκίνησαν την άνοιξη του 2017, την εποχή που οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες άρχισαν να πειραματίζονται με τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Ήταν η εποχή που ο Ίλον Μασκ, πριν αρχίσει να στέλνει πυραύλους στο Διάστημα, ίδρυσε την Neuralink, μια εταιρεία που θα επιχειρούσε μέσω ηλεκτροδίων να καταφέρει την «επικοινωνία» με τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Ελάχιστες ημέρες μετά την ίδρυση της Neuralink, στον χορό μπήκε και η Facebook με την ίδρυση ενός γραφείου «μυστικών» ερευνών, του Building 8, στο οποίο θα γινόταν προσπάθεια να δημιουργηθεί μία μάσκα ή ένα band που θα εφαρμοζόταν στο κεφάλι και το οποίο θα επέτρεπε στους ανθρώπους να στέλνουν γραπτά μηνύματα, απλά με τη σκέψη. Θεωρητικά, θα υπήρχε η δυνατότητα «πληκτρολόγησης» 100 λέξεων ανά λεπτό.

Απώτερος στόχος της εταιρείας ήταν να δημιουργήσει ένα hands-free interface, μία μέθοδο επικοινωνίας χωρίς πληκτρολόγηση, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στον τομέα της εικονικής πραγματικότητας.

Σήμερα, τέσσερα χρόνια αργότερα, μέσω μίας ανάρτησης στο εταιρικό blog η Facebook ανακοινώνει ότι διακόπτει το πρόγραμμα. Αντί για αυτό, η εταιρεία θα επικεντρωθεί σε μία πειραματική συσκευή καρπού, πάλι στο πλαίσιο εφαρμογών εικονικής πραγματικότητας, το οποίο θα είναι σε θέση να «διαβάζει» τα μυϊκά σήματα στο χέρι. Σύμφωνα με την ανάρτηση, η εταιρεία αποφάσισε ότι είναι καλύτερο να χρησιμοποιήσει τους πόρους της σε μία διαφορετική προσέγγιση νευρολογικής διασύνδεσης που θα κατέληγε συντομότερα στην αγορά.

Όπως σημειώνει το MIT Technology Review, το συγκεκριμένο πρόγραμμα της Facebook ουσιαστικά περιπλανιόταν σε αχαρτογράφητα νερά, με χρηματοδοτήσεις χειρουργικών επεμβάσεων σε νοσοκομείο της Καλιφόρνια και δημιουργία πρωτότυπων κρανών που είχαν τη δυνατότητα να στέλνουν «σήματα» στον εγκέφαλο διαπερνώντας το κρανίο. Φυσικά, δεν πρέπει να παραβλέψουμε τις φωνές διαμαρτυρίας ότι τελικά όλη αυτή η έρευνα θα έδινε τη δυνατότητα σε μία εταιρεία να έχει πρόσβαση ακόμη και στις πιο ιδιωτικές μας σκέψεις.

Διαβάζοντας τη σκέψη

Ο λόγος πίσω από όλη αυτή την ενεργητικότητα γύρω από τον υπολογιστικό έλεγχο μέσω της σκέψης είναι ότι οι εταιρείες τεχνολογίας θεωρούν ότι το σχετικό λογισμικό θα αποτελέσει μία εξαιρετική καινοτομία – σχεδόν τόσο σημαντική όσο το ποντίκι του υπολογιστή ή το γραφικό περιβάλλον των υπολογιστών και η μετάβαση από τη μία επιφάνεια εργασίας στην άλλη απλά με τη χρήση του δακτύλου μας.

Όμως, υπάρχει και επιστημονικό ενδιαφέρον. Ερευνητές ήδη έχουν προχωρήσει σε επιδείξεις όπου με την τοποθέτηση ηλεκτροδίων απευθείας στον εγκέφαλο του ασθενούς και σε σύνδεση με συγκεκριμένους νευρώνες, τα αποτελέσματα είναι αξιοσημείωτα. Παράλυτοι ασθενείς με τέτοια εμφυτεύματα μπορούν για παράδειγμα να κινούν ρομποτικούς βραχίονες, να παίζουν βιντεοπαιχνίδια ή να πληκτρολογούν μέσω της σκέψης.

Ο στόχος της Facebook δεν ήταν βέβαια να διενεργεί χειρουργικές επεμβάσεις σε εγκεφάλους ασθενών. Στόχος ήταν η δημιουργία ενός προϊόντος, κάτι αντίστοιχο με μία μάσκα εικονικής πραγματικότητας ή ένα σετ ακουστικών που θα μπορεί κάποιος να χρησιμοποιεί όποτε το επιθυμεί.

Στην πραγματικότητα, αυτό που δημιουργούσε τις πιο σοβαρές αντιδράσεις ήταν το γεγονός ότι μία τεχνολογική εταιρεία θα είχε πρόσβαση στις σκέψεις των ανθρώπων. Με δεδομένο ότι η Facebook είναι μία εταιρεία με μάλλον φτωχές επιδόσεις στον τομέα της διαχείρισης της ιδιωτικότητας, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η απόφαση διακοπής του προγράμματος να έγινε στο πλαίσιο του να μην υπάρχουν νέες αντιδράσεις.

Τα επόμενα βήματα

Η Facebook πλέον στρέφει την προσοχή της στην τεχνολογία που απέκτησε τον Σεπτέμβριο του 2019, όταν εξαγόρασε μία start-up εταιρεία με την ονομασία CTRL-Labs για περισσότερα από 500 εκατομμύρια δολάρια. Ήταν μία από τις μεγαλύτερες εξαγορές της Facebook, μετά την απόκτηση της Oculus. Η συγκεκριμένη εταιρεία έχει αναπτύξει μία συσκευή καρπού η οποία λαμβάνει ηλεκτρικά σήματα από τον μυ του ατόμου που την φοράει μέσω μίας τεχνικής με την ονομασία EMG. Η τεχνολογία αυτή μπορεί να αναγνωρίζει χειρονομίες ή να αντιλαμβάνεται ποια δάκτυλα κουνά ο κάτοχος της συσκευής.

Προφανώς δεν πρόκειται για «ανάγνωση της σκέψης», αλλά είναι ένας απλούστερος τρόπος εμπλοκής στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης, στον οποίο θέλει να αποκτήσει πρόσβαση η Facebook. Όπως δηλώνει στο MIT Technology Review ο Krishna Shenoy, νευροεπιστήμονας στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και σύμβουλος της CTRL-Labs, μία τέτοια συσκευή μπορεί να καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα των μυών «σε ένα αξιοπρόσεκτα λεπτομερές επίπεδο» ενώ μπορεί να συλλαμβάνει κινήσεις «από πολλαπλά δάκτυλα ακόμα και με ελάχιστη φυσική κίνηση».

Όμως και η μέχρι τώρα έρευνα δεν θα πάει χαμένη. Σύμφωνα με την εταιρεία, το επόμενο βήμα είναι να διαθέσει το λογισμικό που ανέπτυξε για την αποκωδικοποίηση του εγκεφάλου και επιπλέον να παρέχει πρόσβαση στις πρωτότυπες συσκευές, ώστε άλλοι ερευνητές να ωφεληθούν από την έως τώρα εργασία.