Το Λονδίνο τινάζει στον αέρα τη συμφωνία για το Brexit

Το είπε και το έκανε η Βρετανία με την πρόταση, αν όχι απαίτηση της, για μια νέα συμφωνία για το Brexit να ανοίγει τον Ασκό του Αιόλου με ότι αυτό συνεπάγεται για τις διμερείς πολιτικές αλλά και οικονομικές της σχέσεις με την Ε.Ε.

«Για να το πω πολύ απλά, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε, ως έχει» τόνισε μιλώντας στη Βουλή των Λόρδων, ο αρμόδιος υπουργός για θέματα Brexit, Ντέιβιντ Φροστ. Μάλιστα, αν και σημείο αιχμής είναι το καθεστώς που διέπει τη Βόρειο Ιρλανδία είναι σαφές πως μιλάμε για επαναδιαπραγμάτευση και αλλαγή της συμφωνίας που έχει συζητηθεί, συμφωνηθεί και βέβαια επικυρωθεί και από τα δύο μέρη.

Το πρωτόκολλο της Β. Ιρλανδίας

Το πρωτόκολλο της Βορείου Ιρλανδίας ήταν τμήμα της συμφωνίας του 2020 για το Brexit και είχε σαν στόχο, από τη μία πλευρά να προστατέψει την ενιαία αγορά της Ε.Ε. και από την άλλη να αποφύγει με κάθε τρόπο τη δημιουργία χερσαίων συνόρων μεταξύ της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και της βρετανικής Βόρειας Ιρλανδίας. Η δημιουργία χερσαίων συνόρων θα προκαλούσε σοβαρό πρακτικό πρόβλημα, κοινωνικό και οικονομικό και στις δύο πλευρές των συνόρων και δεν είναι τυχαίο πως αποτελούσε «κόκκινη γραμμή» για το Δουβλίνο που είχε ξεκαθαρίσει προς τις Βρυξέλλες ότι θα έθετε ακόμη και βέτο σε μια συμφωνία. Από την άλλη πλευρά οι Ενωτικοί του Ώλστερ δεν ήθελαν τη δημιουργία ενός καθεστώτος που θα απομάκρυνε τη Βόρειο Ιρλανδία από το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο αναζωπυρώνοντας τις αποσχιστικές τάσεις της περιοχής.

Τελικά η συμβιβαστική λύση ουσιαστικά έκλινε τη ζυγαριά προς την πλευρά των απαιτήσεων της Ευρώπης, καθώς απέτρεπε τη δημιουργία σκληρών συνόρων διαφυλάσσοντας την ενιαία αγορά, αλλά και τους όρους της ειρηνευτικής συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής. Όμως, το επίμαχο σημείο εντοπίζεται στη διεξαγωγή των «αναγκαίων εξακριβώσεων και ελέγχων επί εμπορευμάτων που εισέρχονται στη Βόρειο Ιρλανδία από το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο ή οποιαδήποτε τρίτη χώρα».

Το Λονδίνο υποστηρίζει τώρα πως οι έλεγχοι αυτοί αποδείχτηκαν δύσκολοι για τις επιχειρήσεις, κάτι που έχει βάση δεδομένου πως υπάρχουν πράγματι επιχειρήσεις κυρίως στο λιανεμπόριο που διαμαρτύρονται για αυξημένη γραφειοκρατία και καθυστερήσεις. Όμως, τα προβλήματα στην αγορά της Βορείου Ιρλανδίας δεν είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις στην υπόλοιπη χώρα, προφανώς κυρίως αυτές που έχουν συναλλαγές με την Ε.Ε., προσπαθώντας να προσαρμοστούν στα μετά-Brexit δεδομένα.

Το κυριότερο πρόβλημα είναι πολιτικό, καθώς οι Ενωτικοί του Ώλστερ και οι σκληροί Brexitiers στους κόλπους των Τόρις θεωρούν πως οι νέες συνθήκες αποδυναμώνουν τους δεσμούς της περιοχής με το Η.Β. και άρα ευνοούν την αναζωπύρωση των αποσχιστικών τάσεων.

Μονομερής απόκλιση 

Στους σημερινούς ισχυρισμούς του ο κ. Φροστ ισχυρίστηκε πως η Βρετανία είχε κάθε… καλή πρόθεση να εφαρμόσει τους όρους, αλλά πως το σύστημα αποδείχτηκε δυσλειτουργικό για τις επιχειρήσεις και την κοινωνία της Βορείου Ιρλανδίας. Και για το λόγο αυτό διαμήνυσε προς τις Βρυξέλλες πως η δυσλειτουργία αυτή καθιστά δικαιολογημένη την πρόθεση της βρετανικής κυβέρνησης να ενεργοποιήσει το Άρθρο 16 (που επιτρέπει σε οποιαδήποτε πλευρά να δράσει μονομερώς, αν διαπιστώσει αρνητικό αντίκτυπο από τη συμφωνία) και άρα να αποκλίνει από τους συμφωνηθέντες όρους. Προφανώς δεν το έκανε ακόμη και μάλιστα παρέτεινε μονομερώς τη περίοδο χάριτος για την πλήρη εφαρμογή ελέγχων για τα τέλη Σεπτεμβρίου (επρόκειτο να λήξει το Μάρτιο), όμως η απειλή που εκτόξευσε έχει σκοπό να επαναφέρει τις Βρυξέλλες στο τραπέζι των συνομιλιών.

Η απάντηση από τις Βρυξέλλες και όχι μόνο ήταν οργισμένη, ξεκαθαρίζοντας προς το Λονδίνο, όχι μόνο πως ήξερε τι… υπέγραφε, αλλά πως δεν τίθεται θέμα επαναδιαπραγμάτευσης. Μάλιστα, την πιο κάθετη στάση υιοθέτησε –όπως ήταν επόμενο- το Δουβλίνο με τον Ιρλανδό υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Τόμας Μπάιρν να επισημαίνει πως «η Βρετανία αποφάσισε από μόνη της να φύγει από την ενιαία αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να εφαρμόσει εμπορικούς κανόνες, να επαναφέρει την γραφειοκρατία στη διακίνηση προϊόντων που φεύγουν και έρχονται στη χώρα».

Ανοιχτά… αγκάθια

Εξάλλου, τυχόν επαναδιαπραγμάτευση ενός τμήματος της συμφωνίας, μπορεί να ανοίξει ένα επικίνδυνο παράθυρο να αναβιώσουν ενστάσεις και από τις δύο πλευρές για διάφορα θέματα. Αρκεί να θυμηθούμε την όξυνση των γαλλοβρετανικών σχέσεων, τους τελευταίους μήνες, κυρίως με αφορμή τα δικαιώματα αλιείας στη Μάγχη.

Αντιστοίχως, υπάρχει επίσης και η ανοιχτή εκκρεμότητα του Γιβραλτάρ, το οποίο δεν συμπεριλαμβανόταν με σαφήνεια στη συμφωνία του Brexit και το οποίο η Μαδρίτη πολύ θα ήθελε να επαναφέρει στο τραπέζι.

Ακόμη και για το λογαριασμό του διαζυγίου οι δύο πλευρές διασταύρωσαν εκ νέου τα ξίφη τους μόλις πριν λίγες ημέρες, με το Λονδίνο να αρνείται τους υπολογισμούς των Βρυξελλών πως χρωστά στο μπλοκ 47,5 δισ. ευρώ, τοποθετώντας τον λογαριασμό πολύ χαμηλότερα, μεταξύ 41 και 45 δισ. ευρώ.