Οι Ολυμπιακοί του 2021 εξελίσσονται σε ζημιά ύψους 20 δισ. δολ.

Όταν η Toyota Motor Corp. ανακοίνωσε, αυτήν την εβδομάδα, ότι δεν θα προβάλλει διαφημίσεις στην Ιαπωνία, που να συνδέονται με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, έστειλε ένα μήνυμα πιο ηχηρό από οποιαδήποτε τηλεοπτική διαφήμιση επιβεβαιώνοντας τη ζοφερή διάθεση που επικρατεί στη χώρα που τους φιλοξενεί.

Η Toyota είναι η μεγαλύτερη εταιρεία της Ιαπωνίας και ένας από τους παγκόσμιους χορηγούς Ολυμπιακών Αγώνων. Την κορυφαία αυτή κατάταξη την μοιράζεται με μόνο 13 άλλες εταιρείες παγκοσμίως. Για το κοινό των ΗΠΑ, ξόδεψε εκατομμύρια δολάρια για μία διαφήμιση κατά τη διάρκεια του Super Bowl στην οποία παρουσίαζε τους Ολυμπιακούς δακτυλίους. Ωστόσο, στην Ιαπωνία, η εν λόγω αυτοκινητοβιομηχανία θεώρησε πολύ ευαίσθητο ζήτημα οποιαδήποτε διαφήμισή της που θα σχετιζόταν με τους Ολυμπιακούς.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αρχίζουν την Παρασκευή με καθυστέρηση ενός έτους και ενώ το Τόκιο έχει κυρηχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγης λόγω του κορωνοϊού. Οι προσδοκίες για ένα μεγάλο οικονομικό όφελος εξατμίστηκαν σε μεγάλο βαθμό. Τα γήπεδα και οι αγωνιστικοί χώροι – η κατασκευή ή η ανακαίνιση των οποίων στοίχισε πάνω από 7 δισεκατομμύρια δολάρια – θα είναι, κυρίως άδειοι, μετά την απαγόρευση θεατών.

Η Ιαπωνία ήθελε οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Τόκιο να δείξουν ότι η χώρα εξακολουθεί να αποτελεί παγκόσμια δύναμη, παρά τη μείωση του πληθυσμού και την υπάρξη μίας οικονομίας που αναπτύσσεται με αργούς ρυθμούς και η οποία επισκιάζεται από την Κίνα. Οι Αγώνες θα έδειχναν, επίσης, πώς η Ιαπωνία ανέκαμψε από ένα καταστροφικό τσουνάμι το 2011. Αντ ‘αυτού, οι Ολυμπιακοί Αγώνες επιδείνωσαν τη δυσφορία που προκλήθηκε από την πανδημία και που άσκησε πιέσεις στον Πρωθυπουργό της χώρας να μείνει στη θέση του.

Ο Πρωθυπουργός, Γιοσιχίντε Σούγκα, δήλωσε πεπεισμένος ότι τα εκτεταμένα μέτρα για να κρατηθεί το κοινό μακριά από την εκδήλωση θα αποτρέψουν την διάδοση των κρουσμάτων και ότι η χώρα θα εξακολουθήσει να επωφελείται από ένα τεράστιο παγκόσμιο τηλεοπτικό κοινό.

«Αποφάσισα ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες μπορούν να διεξαχθούν χωρίς να διακυβεύεται η ασφάλεια του ιαπωνικού λαού», δήλωσε ο κ. Σούγκα σε συνέντευξή του. «Το απλούστερο και το ευκολότερο είναι να τα παρατήσεις», πρόσθεσε. Ωστόσο, «η δουλειά της κυβέρνησης είναι να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις».

Οι Ιάπωνες αθλητές θα μπορούσαν ακόμη να βελτιώσουν το κλίμα με επιδόσεις που θα αποφέρουν μετάλλια. Ωστόσο, οι μέρες πριν από τους αγώνες ήταν γεμάτες τρόμο. Τουλάχιστον οκτώ αθλητές που έχουν ταξιδέψει στην Ιαπωνία για τους Αγώνες και δεκάδες άλλοι που σχετίζονται με τους Ολυμπιακούς Αγώνες έχουν βρεθεί θετικοί στον ιό. Πολλοί παίκτες της ομάδας ποδοσφαίρου ανδρών της Νότιας Αφρικής τέθηκαν σε απομόνωση, όταν δύο μέλη της ομάδας τους ήρθαν σε επαφή με επιβεβαιωμένα κρούσματα.

REUTERS/Naoki Ogura

Οι διοργανωτές επιμένουν στη διεξαγωγή των Αγώνων μόνο για τη τηλεθέαση, γεγονός που οι Ιάπωνες υποστηρίζουν ότι δεν θα αποφέρει κάποιο οικονομικό όφελος.

Η KNT-CT Holdings Co., ένα από τα μεγαλύτερα ταξιδιωτικά πρακτορεία της Ιαπωνίας, είχε πουλήσει ταξιδιωτικά πακέτα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. «Δυστυχώς δεν μπορούμε να οργανώσουμε ταξίδια για τους πελάτες μας που ανυπομονούσαν να δουν τους αγώνες», ανακοίνωσε η εταιρεία.

Η Γιοσίκο Τόμπε ξόδεψε περισσότερα από ένα εκατομμύριο δολάρια για να ολοκληρώσει την ανακαίνιση του παραδοσιακού πανδοχείου της το 2019 κοντά στην Asakusa, μια περιοχή του Τόκιο με μια αίσθηση παλαιότερων εποχών όπου παλαιστές σούμο περιπλανώνται στους δρόμους όταν δεν προπονούνται.

Η κα. Τόμπε ήλπιζε ότι όσοι θα παρακολουθούσαν τους Ολυμπιακούς θα κάλυπταν ένα ποσό της αρχικής επένδυσης. Οι απόψεις της, τώρα, αντανακλούν εκείνες μιας μεγάλης μερίδας του ιαπωνικού κοινού. Σχεδόν τα δύο τρίτα δεν προσδοκούν να απολαύσουν τους Αγώνες, σύμφωνα με δημοσκόπηση της εφημερίδας Mainichi που κυκλοφόρησε την Κυριακή.

 REUTERS/Kim Kyung-Hoon

«Ίσως να ήμασταν καλύτερα χωρίς τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τουλάχιστον αυτό θα απομάκρυνε τον κίνδυνο εξάπλωσης της πανδημίας», συμπλήρωσε η κα. Τόμπε.

Εχει περάσει καιρός από τότε που η Ιαπωνία ξεκίνησε, πριν από μια δεκαετία, την προσπάθειά της να φιλοξενήσει τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το 2012, που χαιρετίστηκαν ευρέως ως επιτυχία, η Ιαπωνία πέτυχε την καλύτερη συγκομιδή διακρίσεων με 38 μετάλλια.

Ο τότε Πρωθυπουργός, Σίνζο Αμπε, είχε τονίσει ότι η διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων θα ανύψωνε το φρόνημα της χώρας, μετά το τσουνάμι του 2011, που στοίχισε τη ζωή σε σχεδόν 20.000 ανθρώπους. Και οι τοπικοί διοργανωτές προέβλεπαν μία πλημμύρα επισκεπτών στην Ιαπωνία για τους Αγώνες, οι οποίοι θα δαπανούσαν σχεδόν 2 δισεκατομμύρια δολάρια για γεύματα, μεταφορές, ξενοδοχεία και αναμνηστικά. Θεώρησαν ότι το υπερθέαμα των 17 ημερών θα παρακινούσε και άλλους να επισκεφθούν την Ιαπωνία, φέρνοντας περισσότερα δισεκατομμύρια.

Μέχρι το 2019, οι περισσότεροι χώροι για τους αγώνες ολοκληρώθηκαν στην ώρα τους ή ακόμη και νωρίτερα, ενώ η ζήτηση εισιτηρίων ήταν υψηλή. Εκτός από την καλοκαιρινή ζέστη του Τόκιο, υπήρχαν λίγες ανησυχίες σχετικά με την ετοιμότητα των πόλεων να φιλοξενήσουν τους Ολυμπιακούς.

Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή χαρακτήρισε το Τόκιο την καλύτερα προετοιμασμένη πόλη στην Ολυμπιακή ιστορία. Πανό για τους Αγώνες αναρτήθηκαν σε όλη την πόλη και οι χορηγοί κατόστρωναν σχέδια μάρκετινγκ για να «εξαργυρώσουν την καλή διάθεση».

Η απόφαση, τον Μάρτιο του 2020, από την Ιαπωνία και τη ΔΟΕ να αναβάλουν τους Αγώνες κατά ένα χρόνο, αποτέλεσε, κατά κάποιο τρόπο, ένα στοίχημα ότι η πανδημία θα περιοριζόταν μέχρι το καλοκαίρι του 2021.

Αυτό δεν συνέβη. Μερικές εβδομάδες πριν από τους αγώνες, η μετάλλαξη Δέλτα οδήγησε σε αύξηση μολύνσεων σε όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και στο Τόκιο, όπου καταγράφονταν πάνω από 1.000 νέα κρούσματα κορωνοϊού σε καθημερινή βάση τις τελευταίες ημέρες. Από τη Δευτέρα, μόλις το 22% του πληθυσμού είχε εμβολιαστεί πλήρως, ενώ η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο Τόκιο πρόκειται να συνεχιστεί έως τις 22 Αυγούστου.

Έχουν καταγραφεί λοιμώξεις σχεδόν σε κάθε ομάδα ατόμων που εμπλέκονται στους Αγώνες, από αθλητές και προπονητές έως αξιωματούχους της ΔΟΕ, καθώς και εργολάβους, αλλά και μέλη των ΜΜΕ. Στο Ολυμπιακό Χωριό, στο οποίο οι αθλητές μπορούν να εισέλθουν μόνο αφού υποβληθούν σε μία σειρά τεστ πριν και μετά την άφιξή τους στην Ιαπωνία, έχουν ήδη εμφανιστεί τα πρώτα κρούσματα.

Ο αριθμός των ατόμων που προέρχονται από το εξωτερικό για τους Ολυμπιακούς Αγώνες έχει μειωθεί κατά περίπου δύο τρίτα. Ωστόσο, περισσότεροι από 50.000 αθλητές, αξιωματούχοι, δημοσιογράφοι και άλλοι έχουν φτάσει στο Τόκιο για τους Αγώνες, κάνοντας την πόλη να φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών από την αρχή της πανδημίας.

Οι διοργανωτές λένε ότι δεκάδες κανόνες που περιορίζουν την αλληλεπίδραση θα αποτρέψουν την εξάπλωση κρουσμάτων. Οι επισκέπτες απομονώνονται από τον τοπικό πληθυσμό, υπό την απειλή απέλασης, εάν παραβιάσουν τους κανόνες.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι από επιχειρησιακή άποψη διεξαγωγής, αυτή είναι, πιθανώς, η πιο περίπλοκη και δύσκολη διεξαγωγή των Αγώνων που υπήρξε ποτέ», δήλωσε ο Μάικλ Πέιν, διευθυντής μάρκετινγκ και δικαιωμάτων εκπομπών της ΔΟΕ από το 1983 έως το 2004.

Δημοσκόπηση που διεξήχθη από τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό NHK, μεταξύ 9 και 11 Ιουλίου, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι σχεδόν τα δύο τρίτα των Ιαπώνων δεν πείστηκαν ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες πρέπει πράγματι να διεξαχθούν. Αρκετές δημοσκοπήσεις, τις τελευταίες ημέρες, δείχνουν ότι ο κ. Σούγκα, ο διάδοχος του κ. Αμπε, απολαμβάνει την υποστήριξη μόνο του ενός τρίτου του κοινού, ένα νέο χαμηλό ρεκόρ.

Μερικοί Ιάπωνες πιστεύουν ότι η εκδήλωση πραγματοποιείται με πιέσεις της ΔΟΕ, πράγμα που αρνείται η Επιτροπή. Περίπου το 73% του προϋπολογισμού της ΔΟΕ χρηματοδοτείται από την πώληση δικαιωμάτων μετάδοσης των Ολυμπιακών Αγώνων.

Στα τέλη Μαΐου, το μέλος της ΔΟΕ, Ντικ Πουντ, είπε ότι μόνο ένας Αρμαγεδδών θα μπορούσε να σταματήσει τη διεξαγωγή των Αγώνων, προσθέτοντας,αργότερα, ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα προχωρούσαν ακόμη κι εαν ο κ. Σούγκα ήθελε να ακυρωθούν.

Από την άφιξή του στην Ιαπωνία νωρίτερα αυτό το μήνα, ο Πρόεδρος της ΔΟΕ, Τόμας Μπαχ , ακολουθείται σε κάθε του βήμα από μία μικρή αλλά δυναμική ομάδα  διαδηλωτών κατά των Ολυμπιακών, ακόμα και όταν επισκέφθηκε τη Χιροσίμα, για να καταθέσει στεφάνι στο μνημείο.

«Γνωρίζουμε πολύ καλά τον σκεπτικισμό που έχουν αρκετοί άνθρωποι εδώ στην Ιαπωνία», είπε ο κ. Μπαχ αυτήν την εβδομάδα. «Το γεγονός ότι μία τέτοια συζήτηση γίνεται ακόμη πιο έντονη και πιο συναισθηματική στην περίπτωση μιας πανδημίας είναι κάτι που πρέπει να κατανοήσουμε».

Το 2013, ο τότε πρωθυπουργός Αμπε, στη συνάντηση της ΔΟΕ στην Αργεντινή κατά την οποία αποφασίστηκε η πόλη που θα φιλοξενούσε τους αγώνες του 2020, ήλπιζε να βρίσκεται στο τιμόνι της χώρας του όταν θα διεξάγονταν οι αγώνες, ωστόσο αναγκάστηκε να παραιτηθεί τον Αύγουστο του 2020, λόγω προβλημάτων υγείας.

Η Μικέκο Νακαμπαγιάσι, καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Waseda, στο Τόκιο, δήλωσε ότι ο κ. Αμπε εξακολουθεί να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην απόφαση της Ιαπωνίας να μην κάνει πίσω με τους Ολυμπιακούς. Αυτό το φθινόπωρο, ο κ. Σούγκα θέλει να επανεκλεγεί αρχηγός του κυβερνώντος κόμματος και  Πρωθυπουργός, και χρειάζεται την υποστήριξη του κ. Αμπε για να το πράξει, είπε η κ. Νακαμπαγιάσι.

Τα άδεια στάδια – με εξαίρεση μερικούς αγώνες που θα διεξαχθούν εκτός Τόκιο – θα στερήσουν από τους Ιάπωνες αθλητές τη συμπαράσταση των συμπατριωτών τους, που συνήθως βοηθούν τη χώρα που φιλοξενεί του αγώνες να αυξήσει τον αριθμό των μεταλλίων της. Οι διοργανωτές λένε ότι θα χρησιμοποιήσουν ηχητικό υλικό από προηγούμενους αγώνες για να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση ύπαρξης θεατών.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το 2012, μεγάλα κέντρα προβολής σε πάρκα και πλατείες στο κέντρο της πόλης βοήθησαν να ξεπεραστεί ο αρχικός δημόσιος σκεπτικισμός και να μετατραπούν οι Αγώνες σε ένα από τα πιο δημοφιλή και επιτυχημένα αθλητικά γεγονότα στην ιστορία της χώρας. Η Ιαπωνία σχεδίαζε να έχει και δημόσιες προβολές. Μετά από διαμαρτυρίες, τα σχέδια ακυρώθηκαν και η κυβέρνηση είπε στον κόσμο να παρακολουθεί τους αγώνες από το σπίτι τους.

Η Κιόκο Ισικάουα έχει παρακολουθήσει και τους επτά θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες ως θεατής, από τους Αγώνες της Βαρκελώνης του 1992 μέχρι σήμερα. Είχε εξασφαλίσει εισιτήρια για δύο αγωνίσματα κάθε μέρα κατά τη διάρκεια των Αγώνων του Τόκιο, μεταξύ άλλων και της τελετής λήξης, αλλά υποχρεώθηκε να τα παραδώσει.

«Για μένα, αυτοί οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι οι πιο κοντινοί αλλά και οι πιο απόμακροι εδώ και 30 χρόνια», είπε η κα Ισικάουα.

Οι διοργανωτές του Τόκιο έχουν δηλώσει ότι ορισμένοι Ολυμπιακοί και κυβερνητικοί αξιωματούχοι και χορηγοί θα επιτρέπεται να παραβρεθούν σε διάφορους χώρους όπου δεν θα υπάρχουν θεατές. Αυτοί οι άνθρωποι θα έχουν απαραίτητους ρόλους, όπως η απονομή μεταλλίων, η επίβλεψη αθλημάτων και η παρακολούθηση επιχειρήσεων προς όφελος των μελλοντικών Ολυμπιακών Αγώνων.

Μια τέτοια πολιτική θα μπορούσε να πυροδοτήσει δυσαρέσκεια στην κοινή γνώμη που αντιμετωπίζει ήδη τους Ολυμπιακούς αξιωματούχους ως προνομιούχους, δήλωσε ο Φιλ Σέργουντ, ο οποίος ήταν επικεφαλής της κατάρτισης εθελοντισμού και εργατικού δυναμικού των Αγώνων του Λονδίνου το 2012.

«Νομίζω ότι η είσοδός τους σε γήπεδα χωρίς θεατές θα μπορούσε να είναι επιζήμια για τη φήμη του Ολυμπιακού κινήματος», είπε ο κ. Σέργουντ.

Από την πλευρά της, η Toyota ανακοίνωσε ότι κανένα από τα στελέχη της, ούτε ο Πρόεδρος Ακίο Τογιόντα, δεν θα παρευρεθεί στη τελετή έναρξης.

Όπως συμβαίνει σχεδόν με όλους τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ο προϋπολογισμός για τους Αγώνες του Τόκιο διογκώθηκε πέραν των αρχικών εκτιμήσεων. Ο επίσημος προϋπολογισμός είναι 15,4 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά οι ελεγκτές της ιαπωνικής κυβέρνησης δήλωσαν ότι οι συνολικές δαπάνες ξεπερνούν τα 20 δισεκατομμύρια δολάρια, σχεδόν τρεις φορές πάνω από την αρχική πρόβλεψη των περίπου 7,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, όταν το Τόκιο κατέθεσε την προσφορά του για τους Ολυμπιακούς.

Οι Ιάπωνες χορηγοί συνεισέφεραν πάνω από 3 δισεκατομμύρια δολάρια, το μεγαλύτερο ποσό από εταιρείες χώρας υποδοχής για τη διοργάνωση Ολυμπιακών μέχρι σήμερα.

Για να είμαστε σαφείς, ακόμη και οι χειρότερες προβλέψεις των απωλειών από τους Αγώνες είναι μικρότερες από μια εκατοστιαία μονάδα του μεγέθους της οικονομίας της Ιαπωνίας. Ο Τακαχίντε Κιούτσι, οικονομολόγος στο Nomura Research Institute, δήλωσε ότι εξακολουθεί να υπάρχει πιθανότητα απόσβεσης από όσους παρακολουθήσουν τους αγώνες του Τόκιο από το εξωτερικό και ενδεχομένως αποφασίσουν να επισκεφθούν την Ιαπωνία μετά την πανδημία.

«Όσα εστιατόρια και ξενοδοχεία έχουν ανακαινίσει τις εγκαταστάσεις τους για να καλωσορίσουν τους ξένους επισκέπτες, δεν θα χαθούν», είπε. Τα Ολυμπιακά στάδια και οι αγωνιστικοί χώροι θα διοργανώσουν κάποια στιγμή εκδηλώσεις με θεατές.

Ο μεγαλύτερος οικονομικός κίνδυνος είναι ο ίδιος με τον κίνδυνο για την υγεία που οδήγησε πολλούς Ιάπωνες να αντιταχθούν στους Αγώνες, καθώς τους θεώρησαν πιθανή εστία υπερμετάδοσης κρουσμάτων κορωνοϊού. Κάτι τέτοιο θα είχε ως αποτέλεσμα η Ιαπωνία να καταβάλει τεράστιες προσπάθειες για να επιτύχει την ανάκαμψη και θα ανάδεικνυε την ανάγκη να ξοδέψει πολύ περισσότερα.