Το «σύνδρομο της Αβάνας» και η θηλειά του Μπάιντεν στην Κούβα

Ο Ουίλιαμ Μπερνς είναι ο πρώτος διπλωμάτης καριέρας που αναλαμβάνει την ηγεσία της CIA στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι θα είναι λιγότερο σκληρός και περισσότερο ανεκτικός απέναντι σε όσους θεωρούνται εχθροί της χώρας του, στις τάξεις των οποίων συγκαταλέγεται αναμφίβολα και η Κούβα.

Ανάμεσα στα άλλα, λοιπόν, ο Μπερνς φαίνεται πως έχει χρεωθεί το καθήκον να συλλέξει όσο το δυνατόν περισσότερα επιβαρυντικά στοιχεία για το καθεστώς της. Αυτός είναι και ο λόγος που διάλεξε ένα από τα πιο επίλεκτα στελέχη της υπηρεσίας του – τον πράκτορα ο οποίος εντόπισε πού κρύβεται ο Οσάμα μπιν Λάντεν, δίνοντας το στίγμα στους SEALs για να τον εξοντώσουν – προκειμένου να ερευνήσει την υπόθεση που έχει γίνει γνωστή ως «σύνδρομο της Αβάνας».

Τα περίεργα συμπτώματα

Με αυτό τον όρο έχουν χαρακτηριστεί τα συμπτώματα που, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή της Ουάσιγκτον, εμφάνισαν περισσότεροι από 200 αξιωματούχοι που υπηρέτησαν στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Κούβα. Μάλιστα, τα πρώτα περιστατικά αναφέρθηκαν το 2016, λίγο μετά τα επίσημα εγκαίνια της πρεσβείας από τον Μπαράκ Ομπάμα, που έγινε ο πρώτος εν ενεργεία Αμερικανός πρόεδρος ο οποίος επισκέφθηκε τη νησιωτική χώρα μετά από σχεδόν 90 χρόνια.

Όπως δήλωσε δε ο ίδιος ο Μπερνς, «υπάρχει πολύ ισχυρή πιθανότητα» το σύνδρομο αυτό – που προκαλεί συμπτώματα όπως ζάλη, ναυτία, ημικρανίες και απώλεια μνήμης – να προκλήθηκε εκουσίως, ίσως και με την παρέμβαση μιας ξένης δύναμης, δηλαδή της Ρωσίας. Πρόκειται για μία εκδοχή, άλλωστε, που δεν είναι καινούρια, καθώς αρκετοί έχουν μέχρι σήμερα κάνει λόγο για εξαπόλυση στοχευμένης επίθεσης κατά του προσωπικού της πρεσβείας των ΗΠΑ, όπως και άλλων χωρών, με ενεργειακά μικροκύματα.

Σε κάθε περίπτωση, όποια κατάληξη και εάν έχει η έρευνα της CIA, φαίνεται ότι ο Τζο Μπάιντεν έχει αποφασίσει να ξεμπερδεύει οριστικά με την υπόθεση της Κούβας. Όχι επειδή αποτελεί κάποιου είδους απειλή για τις ΗΠΑ, αλλά διότι και μόνο η ύπαρξή της, η ιστορία της και η διαχρονική στάση της αποτελούν ένα «αγκάθι» για το κυρίαρχο αφήγημα του θριάμβου απέναντι στον κομμουνισμό και τις επαναστάσεις της προηγούμενης περιόδου.

Ο Μπάιντεν «αδειάζει» τον Ομπάμα

Γι’ αυτό και ο νυν πρόεδρος έχει ήδη αποδείξει ότι θα ακολουθήσει τη γραμμή που χάραξε ο προκάτοχός του, Ντόναλντ Τραμπ, τερματίζοντας την πολιτική της συμφιλίωσης και των «ανοιγμάτων» που είχε ξεκινήσει ο Ομπάμα, του οποίου ήταν αντιπρόεδρος. Το κάνει δε τόσο κυνικά και απροκάλυπτα, ώστε να προκαλεί αντιδράσεις ακόμη και στο εσωτερικό των Δημοκρατικών, όπου εξακολουθούν να υπάρχουν αρκετές φωνές κατά του εξοντωτικού αμερικανικού εμπάργκο.

Ο Μπάιντεν, ωστόσο, δεν δείχνει να πτοείται, όπως απέδειξε και με τις κυρώσεις που επέβαλε την Πέμπτη σε στελέχη του κυβερνητικού και κρατικού μηχανισμού, αλλά και με τη δήλωσή του ότι πρόκειται «μόνο για την αρχή».

Η στάση αυτή δεν είναι τυχαία. Οφείλεται στις εκτιμήσεις που κάνουν οι υπηρεσίες των ΗΠΑ, με βάση και τις πληροφορίες που έρχονται τόσο από την Αβάνα όσο και από τις τάξεις των αντικαθεστωτικών του Μαϊάμι και οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η Κούβα βρίσκεται σήμερα σε μια «ρωγμή του χρόνου». Με άλλα λόγια, σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι που θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την περαιτέρω πορεία της.

Διαδηλώσεις-ορόσημο

Οι ασυνήθιστες – σε όγκο και σε ένταση – διαδηλώσεις που σημειώθηκαν πριν από δύο περίπου εβδομάδες ερμηνεύθηκαν ως επιβεβαίωση των παραπάνω εκτιμήσεων και ως σαφής ένδειξη ότι κάτι αλλάζει πλέον στην Κούβα. Και ότι, ταυτόχρονα, εάν οι ΗΠΑ σκληρύνουν τη στάση τους και ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση, η κυβέρνηση και το καθεστώς είναι πιθανό να μη αντέξουν για πολύ ακόμη.

Η συγκυρία μοιάζει να ενισχύει αυτή τη θεωρία. Μετά από δύο σχεδόν χρονιές δραματικής μείωσης του αριθμού των τουριστών, που αποτελεί μια από τις βασικότερες πηγές εισοδήματος (νόμιμου και «μαύρου») για τους Κουβανούς, οι περισσότεροι μοιάζουν να έχουν εξαντλήσει τα όποια αποθέματα είχαν καταφέρει να μαζέψουν.

Την ίδια στιγμή, το εμπάργκο κάνει καλά τη δουλειά του: Οι ελλείψεις σε βασικά είδη είναι αισθητές εδώ και μήνες, καθώς η Κούβα εισάγει περίπου το 90% των ειδών που καταναλώνει. Επίσης, οι διακοπές ρεύματος γίνονται ολοένα πιο συχνές και μεγάλες, λόγω της μη επάρκειας σε καύσιμα, τα οποία έχουν γίνει πλέον είδος πολυτελείας, μετά και τη μεγάλη αύξηση στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου.

Παράλληλα, τις τελευταίες εβδομάδες έχει αρχίσει να ραγίζει και η εικόνα ενός από τα πιο μεγάλα επιτεύγματα αυτής της μικρής χώρας: Το σύστημα υγείας δοκιμάζεται από το νέο κύμα του κορονοϊού, με αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των κρουσμάτων και των θανάτων (πάνω από 50 καθημερινά), όπως και των νοσηλειών. Όσο για τα εμβόλια που έχει παράξει η ίδια η Κούβα, φτάνοντας σε ένα ακόμη «θαύμα», δεν έχουν προλάβει να δημιουργήσουν ακόμη το αναγκαίο «τείχος ανοσίας».

Ο τελευταίος Κάστρο

Δίπλα σε όλα αυτά, πρέπει να συνυπολογίσει κανείς και τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί σε πολιτικό επίπεδο. Η αποχώρηση του τελευταίου Κάστρο, του Ραούλ, από την ενεργό πολιτική και η παραχώρηση της σκυτάλης στη νέα γενιά του ΚΚ Κούβας, αποτελεί αναμφίβολα μια σημαντική εξέλιξη, που επιδρά μαζικά στις συνειδήσεις των Κουβανών. Ειδικά της νεολαίας, η οποία δεν έχει άμεσα βιώματα από το ηρωικό παρελθόν και «μετρά» πολύ περισσότερο τα όσα συμβαίνουν στην καθημερινότητά της και τις προοπτικές που υπάρχουν.

Βεβαίως, στην Ουάσιγκτον γνωρίζουν – το διαπίστωσαν και στις διαδηλώσεις, πέρα από όσα δήλωσαν επισήμως – ότι η πλειοψηφία του λαού της Κούβας εξακολουθεί να στηρίζει την κυβέρνησή του και να τιμά τις παραδόσεις. Εκτός των άλλων, επειδή τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και το Διαδίκτυο του επιτρέπουν να βλέπει τι συμβαίνει σε πολλές άλλες χώρες της Λατινικής και της Κεντρικής Αμερικής, που έχουν ήδη «απελευθερωθεί».

Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως ο πρόεδρος Ραούλ Ντίαζ-Κάνες και το επιτελείο του μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς. Και ούτε θα μπορέσουν να αισθανθούν όσο η μοναδική προοπτική για καλύτερη ζωή συνεχίζει να έρχεται από το Μαϊάμι…