Στη Βουλή το νέο Επικουρικό Ταμείο – Οι τέσσερις δικλίδες και το αγκάθι

Τέσσερις δικλίδες ασφαλείας για τις παροχές των ασφαλισμένων και ένα «αγκάθι» για τα οικονομικά του νέου συστήματος, περιλαμβάνουν το νομοσχέδιο για την μετάβαση της επικουρικής ασφάλισης στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, καθώς και οι τρεις συνοδευτικές μελέτες του.

Πρόκειται για το νομοσχέδιο «Ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά» του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, το οποίο κατατέθηκε την προηγούμενη Παρασκευή στη Βουλή, μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας της δημόσιας διαβούλευσης.

Την εβδομάδα που έρχεται αναμένεται να εισαχθεί προς συζήτηση στις αρμόδιες Επιτροπές της Βουλής, ενώ η ψήφισή του από την Ολομέλεια του Κοινοβουλίου θα γίνει μετά τις θερινές διακοπές, πιθανότατα εντός του μηνός Σεπτεμβρίου.

Στο νέο ταμείο εντάσσονται από 1.1.2022 – υποχρεωτικά – οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας και εθελοντικά οι μισθωτοί και αυτοαπασχολούμενοι έως 35 ετών. Θα καλύπτει ασφαλιστικούς κινδύνους του γήρατος, της αναπηρίας και του θανάτου και ως εκ τούτου θα καταβάλλει συντάξεις γήρατος, συντάξεις αναπηρίας και συντάξεις χηρείας.

Σύμφωνα με το κείμενο του νομοσχεδίου το κράτος αναλαμβάνει τέσσερις εγγυήσεις απέναντι στους ασφαλισμένους:

Πρώτον, εγγυάται την καταβολή των συντάξεων του υφισταμένου συστήματος όπως θα γινόταν εάν δεν υπήρχαν αλλαγές στο σύστημα.

Δεύτερον, στην εξαιρετικά απίθανη περίπτωση που οι σωρευτικές αποδόσεις των επενδύσεων του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου στο νέο σύστημα είναι αρνητικές, το κράτος εγγυάται ότι η επικουρική του σύνταξη θα αντιστοιχεί στις εισφορές που κατέβαλε ο ασφαλισμένος σε πραγματικούς όρους. Δηλαδή προστατεύει τους ασφαλισμένους από τυχόν ακραίες διακυμάνσεις των αγορών.

Τρίτον, προβλέπεται ελάχιστο ποσό κατώτατης επικουρικής σύνταξης σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος ή θανάτου του ασφαλισμένου

Τέταρτον, προβλέπεται επιστροφή εισφορών ακόμη κι αν ο ασφαλισμένος δεν θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης, δηλαδή έχει λιγότερα από 15 έτη ασφάλισης στο σύστημα, κάτι που δεν ισχύει σήμερα.

Το «αγκάθι» της επικείμενης μεταρρύθμισης

Το βασικότερο «αγκάθι» της επικείμενης μεταρρύθμισης είναι το λεγόμενο κόστος μετάβασης. Η αλλαγή από το ένα σύστημα στο άλλο, που απαιτεί ένα βάθος δεκάδων ετών και θα δημιουργεί σταδιακά ολοένα και μεγαλύτερο χρηματοδοτικό κενό στο υφιστάμενο σύστημα, από το οποίο θα λείπουν οι εισφορές των νεοεισερχόμενων εργαζομένων, οι οποίες θα πηγαίνουν στο νέο ταμείο. Σύμφωνα με αναλογιστικές μελέτες σε βάθος πεντηκονταετίας υπάρχει ένα ακαθάριστο κόστος μετάβασης που φθάνει τα 56 δισ. ευρώ. Όταν όμως από το ακαθάριστο κόστος αφαιρεθούν τα επιπρόσθετα δημοσιονομικά έσοδα – που θα προκύψουν από την επένδυση των εισφορών του νέου συστήματος – τότε κατά την κυβέρνηση, το κόστος μετάβασης γίνεται απολύτως διαχειρίσιμο.

Το νέο ταμείο με την επωνυμία Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) θα είναι δημόσιο (Ν.Π.Δ.Δ.). Θα υπόκειται σε ισχυρή κρατική εποπτεία, ενώ θα επενδύει με αυστηρά και διαφανή κριτήρια. Το συγκεκριμένο επικουρικό ταμείο από κοινού, με τα ταμεία κύριας ασφάλισης, συνιστούν τον πρώτο πυλώνα του ασφαλιστικού μας συστήματος.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Εργασίας που περιλαμβάνονται στα κείμενα που συνοδεύουν το νομοσχέδιο, με το νέο σύστημα σε βάθος 40 ετών ασφάλισης δημιουργούνται προϋποθέσεις για αυξήσεις στις παρεχόμενες συντάξεις της τάξεως του 43% έως 68%.

Βασικό χαρακτηριστικό του νέου συστήματος είναι η δημιουργία ατομικών λογαριασμών από τους οποίους θα καταβληθούν οι μελλοντικές συντάξεις των νέων εργαζομένων. Αντί δηλαδή οι εισφορές των νέων να χρησιμοποιούνται για την πληρωμή της επικουρικής σύνταξης των σημερινών συνταξιούχων, θα αποταμιεύονται και θα επενδύονται, δημιουργώντας ένα αποθεματικό, από το οποίο θα πληρωθούν οι μελλοντικές τους συντάξεις. Οι εισφορές που πληρώνει ο κάθε νέος εργαζόμενος θα πηγαίνουν στη δική του σύνταξη, η οποία θα υπολογίζεται στη βάση του σωρευμένου ποσού εισφορών και αποδόσεων.

Η διαχείριση των ατομικών λογαριασμών θα γίνεται μέσω ενός νέου δημοσίου φορέα, που θα διοικείται από πιστοποιημένους επαγγελματίες. Θα δημιουργηθεί περιορισμένος αριθμός προσεκτικά σχεδιασμένων επενδυτικών χαρτοφυλακίων, όπου – με επιλογή του ασφαλισμένου και ανάλογα με το προφίλ του – θα επενδύονται τα κεφάλαια του «ασφαλιστικού κουμπαρά» του. Ο ασφαλισμένος θα επιλέγει – κάθε τρία χρόνια – ανάμεσα σε τρία επενδυτικά προϊόντα τα οποία θα είναι: υψηλού μεσαίου και χαμηλού ρίσκου. Κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί να έχει τον πλήρη έλεγχο του λογαριασμού του, μέσω ενός συστήματος αναλόγου με το e-banking.