Περιφερειακοί σχηματισμοί και συνεργασίες

Το νέο φαινόμενο στις διεθνείς σχέσεις λέγεται connectivity (συνδεσιμότητα). Και εκφράζεται μέσα από πρωτοβουλίες χωρών της περιφέρειας να παραμερίσουν διαφορές, ανταγωνισμούς και ιστορικές αντιπαλότητες και να συνδεθούν επιχειρηματικά, εμπορικά και τεχνολογικά – με ή χωρίς την παρουσία μεγάλων δυνάμεων – για να αποκτήσουν φωνή, επιρροή και οικονομική ισχύ στις εξελίξεις που διαμορφώνονται. Παίζοντας έτσι ρόλο καταλύτη στις περιφερειακές εξελίξεις, μπαίνουν, μέσα από την κοινή τους φωνή και παρουσία, και στο ευρύτερο γεωστρατηγικό παιχνίδι.

Το βλέπουμε αυτό να γίνεται στον μουσουλμανικό κόσμο, αν και κυρίως ανάμεσα στις χώρες του Κόλπου. Το παρατηρούμε σε κομμάτια της Αφρικής, αν κι ακόμα οι μουσουλμάνοι δεν μπορούν να αποβάλουν την καχυποψία τους για τους ετερόθρησκους και φυλετικά βέβαια εντελώς διαφορετικούς πληθυσμούς της Μαύρης Αφρικής. Εκεί όμως που πετυχαίνει και κοντεύει να εδραιωθεί είναι μεταξύ των χωρών της Κεντρικής και της Νότιας Ασίας. Οχι όμως και με τα κράτη της ΝΑ Ασίας και την Ινδοκίνα.

Στην Τασκένδη, πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν, που βρέθηκα την περασμένη εβδομάδα, είναι φανερός ο κρίσιμος ηγετικός ρόλος στο ζήτημα αυτό του προέδρου της χώρας Shavkat Mirziyoyev. Επί των ημερών του αποκαταστάθηκε μια σειρά από θεσμοποιημένες επαφές ανάμεσα στους ηγέτες των χωρών της Κεντρικής και Νότιας Ασίας (Ουζμπεκιστάν, Καζακστάν, Κιργκιστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν, Πακιστάν, Αφγανιστάν και Ινδία). Παράλληλα ενεργοποιήθηκαν πολλές δράσεις συνεργασίας ανάμεσά τους (συμπόσια, συνέδρια, αποστολές ειδικών, ζητήματα οικονομικής συνεργασίας κ.λπ.) που έχουν οδηγήσει σε στενότερες επαφές και καλύτερες σχέσεις. Το πιο ακανθώδες πρόβλημα που αντιμετωπίζουν βέβαια είναι οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν. Και το ψυχρό κλίμα, που κάποιες στιγμές φτάνει στα όρια σύγκρουσης, ανάμεσα σε Πακιστάν και Ινδία.

Στο πρόσφατο συνέδριο που οργανώθηκε στην Τασκένδη για την περιοχή, οι ηγέτες του Αφγανιστάν και του Πακιστάν δεν δίστασαν να αναδείξουν τις διαφορές τους. Ο πρόεδρος του πρώτου απευθύνθηκε κυρίως στο Πακιστάν και ζήτησε συγκράτηση των Ταλιμπάν ώστε να ευοδωθεί κάποιο κλίμα συνεργασίας και να επικρατήσει η ειρήνη. Ο πρωθυπουργός όμως Ιμραν Κχαν του Πακιστάν εξήγησε πως αυτός κυρίως νοιάζεται για την ειρήνη, διότι οι συγκρούσεις ευνοούν τις ροές προσφύγων που η χώρα του δεν μπορεί άλλο να αντέξει. Στράφηκε όμως και κατά των ΗΠΑ, επισημαίνοντας πως ανακοινώνοντας ημερομηνία αποχώρησης (τέλος Αυγούστου) έδωσαν στους Ταλιμπάν γεύση θριάμβου για τις εξελίξεις. «Τώρα που αυτοί αισθάνονται νικητές, τι περιμένετε εγώ να κάνω;» τόνισε σαν κατακλείδα της παρέμβασής του.

Για ολόκληρη την περιοχή όμως οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν αποτελούν ένα στοίχημα που οφείλει να κερδηθεί. Η ενίσχυση των οικονομικών σχέσεων, η μεσολάβηση μεταξύ Καμπούλ και Ταλιμπάν και οι στενότερες σχέσεις όλων με τις πρωτεύουσες των χωρών στα βόρεια της περιοχής δίνουν κάποια ψήγματα αισιοδοξίας για το μέλλον.

Η ιδέα των περιφερειακών συνεργασιών πρέπει να οδηγήσει κι εμάς για τις διαφορές μας με την Τουρκία. Η κυβέρνηση με τα ανοίγματα που κάνει στις χώρες γύρω από τη Μεσόγειο και τον Αραβικό Κόλπο φαίνεται να εχει αγκαλιάσει το μήνυμα. Δεν μένει παρά να επιμείνει…