Νέα έξοδος στην ΝΑ Ευρώπη για τις ελληνικές τράπεζες

Στις αρχές του δεκαετίας του 1990 μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ ξεκινούσε μία νέα εποχή για τις οικονομίες των Βαλκανίων και ευρύτερα της ΝΑ Ευρώπης.

Τα πρώτα ανοίγματα ελληνικών επιχειρήσεων που έβλεπαν τις χώρες της περιοχής ως μίας πρώτης τάξεως ευκαιρία για επενδύσεις με υψηλές αποδόσεις, δεν άργησαν.

Δόθηκε με τον τρόπο αυτό το έναυσμα στις τραπεζικές διοικήσεις να ξεκινήσουν την εκτός Ελλάδος επέκταση, με κεντρικό στόχο τα πρώτα χρόνια την χρηματοπιστωτική εξυπηρέτηση του ελληνικού επιχειρείν.

Η είσοδος στην Ευρωζώνη

Η μεγέθυνση όμως που κατέστησε τους ελληνικούς ομίλους πρωταγωνιστές σε πλειάδα χωρών της ΝΑ Μεσογείου ξεκίνησε μετά την ένταξη στην ΟΝΕ.

Οι χρηματοδοτικοί πόροι ήταν πλέον απεριόριστοι, δίνοντας μία μοναδική ευκαιρία στις μεγαλύτερες τράπεζες για εδραίωση στις αναπτυσσόμενες ευρωπαϊκές οικονομίες, τόσο με την αυτόνομη δημιουργία δικτύων, όσο και με εξαγορές τοπικών πιστωτικών ιδρυμάτων.

Έτσι, μέσα σε περίπου 7 χρόνια, ήλεγχαν σχεδόν το 1/3 του συνολικού ενεργητικού σε Βουλγαρία, Ρουμανία, Αλβανία και Σερβία, ενώ αξιοσημείωτα ποσοστά διατηρούσαν σε Σκόπια, Ουκρανία και Κύπρο.

Επιπλέον, ο εγχώριος κλάδος είχε πατήσει πόδι και στο τουρκικό τραπεζικό σύστημα, μετά την εξαγορά από την Εθνική Τράπεζα της Finansbank, που ήταν τότε μέσα στο TOP-5 στη λιανική τραπεζική της γείτονος.

Με τις κινήσεις αυτές δημιουργήθηκε ένα παράλληλο τραπεζικό σύστημα σε 15 χώρες, με ενεργητικό 90 δισ. ευρώ, δίκτυο καταστημάτων 3.500 μονάδων και πάνω από 40.000 εργαζομένους.

Η αρχή του τέλους

Το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης στα τέλη της δεκαετίας του 2000 ανέτρεψε πλήρως τα δεδομένα, καθώς προκάλεσε αναταράξεις τόσο σε μακροοικονομικό επίπεδο, όσο και στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, ειδικά μετά το κούρεμα του δημοσίου χρέους (PSI).

Ακολούθησαν τρεις διαδοχικές ανακεφαλαιοποιήσεις για να σταθούν οι συστημικοί όμιλοι στα πόδια τους. Όποιος δεν είχε την ευχέρεια να συγκεντρώσει τους αναγκαίους πόρους από τον ιδιωτικό τομέα, υπέγραφε «συμβόλαιο» με τον ευρωπαϊκό επόπτη για συρρίκνωση των εκτός Ελλάδος δραστηριοτήτων.

Κι αν μετά τις ανακεφαλαιοποιήσεις 2013 – 2014, οι τράπεζες κατάφεραν να κρατήσουν ένα σημαντικό μέρος των επενδύσεών τους στο εξωτερικό, τα πάντα άλλαξαν την αμέσως επόμενη χρονιά.

Η αποτυχία της τότε κυβέρνησης στις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές και η προκήρυξη δημοψηφίσματος οδήγησαν αναπόφευκτα στην επιβολή των capital controls και σε μία τρίτη ανακεφαλαιοποίηση.

Οι εξελίξεις αυτές σήμαναν το οριστικό διαζύγιο με τις περισσότερες βαλκανικές αγορές, αλλά και την αποχώρηση της Εθνικής Τράπεζας από την τουρκική αγορά με την πώληση του 100% της Finansbank.

Μόνο Alpha Bank και Eurobank κράτησαν μέρος των επενδύσεών τους, καθώς κατάφεραν και στις αυξήσεις κεφαλαίου του 2015 να καλύψουν τα ελλείμματα από ιδιώτες επενδυτές.

Η πρώτη δραστηριοποιείται σήμερα σε Αλβανία, Κύπρο, Ρουμανία και η δεύτερη σε Βουλγαρία, Σερβία και Κύπρο. Από την άλλη Πειραιώς και Εθνική Τράπεζα αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν από παντού, καθώς έλαβαν κρατική στήριξη για στην τελευταία ανακεφαλαιοποίησή τους.

Έρχεται νέα επέκταση

Από τότε βέβαια έχει κυλίσει πολύ νερό στο αυλάκι. Η χώρα βγήκε από τα μνημόνια, επέστρεψε στις αγορές, αποκαταστάθηκε σε μεγάλο βαθμό η εμπιστοσύνη και οι τράπεζες έχουν κάνει αποφασιστικά ανοίγματα για την πλήρη εξυγίανση των ισολογισμών τους.

Στο πλαίσιο αυτό έχουν ενεργοποιηθεί εκ νέου σχεδιασμοί για διεύρυνση των πηγών κερδοφορίας τους στο εξωτερικό. Μάλιστα, ήδη Alpha Bank και Eurobank έχουν κάνει τα πρώτα βήματα εφαρμογής του στρατηγικού τους πλάνου.

Η τελευταία ανακοίνωσε πριν λίγες ημέρες την συγχώνευση δια απορροφήσεως της σερβικής θυγατρικής της με την Direktna, που θα την κατατάξει στην 7η θέση μεταξύ όλων των εμπορικών τραπεζών στη χώρα, με μερίδιο 6,50% στα δάνεια.

Πρόκειται για την πρώτη επεκτατική κίνηση που πραγματοποιείται γενικώς στο εξωτερικό από τη δεκαετία του 2000, με την απόκτηση πιστωτικού ιδρύματος που δεν ανήκει σε εγχώριο όμιλο.

Η διοίκηση της Eurobank μάλιστα δηλώνει έτοιμη να εκμεταλλευτεί κάθε ευκαιρία που θα τις παρουσιαστεί στο εξωτερικό σε χώρες με ή χωρίς παρουσία σήμερα.

Το νέο σχήμα στη Σερβία θα έχει συνολικά περιουσιακά στοιχεία άνω των 2 δισ. ευρώ, συνολικά ίδια κεφάλαια άνω των 300 εκατ. ευρώ και μετά την πλήρη υλοποίηση των εκτιμώμενων συνεργειών, προ προβλέψεων και καθαρά κέρδη άνω των 50 εκατ. ευρώ και 35 εκατ. ευρώ αντιστοίχως. Τα κέρδη ανά μετοχή εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά 3% μετά την υλοποίηση των συνεργιών.

Από την άλλη η Alpha Bank, μετά και την αύξηση κεφαλαίου των 800 εκατ. ευρώ θα δώσει έμφαση στην αύξηση των χρηματοδοτήσεων σε Ρουμανία και Κύπρο, με στόχο την ενίσχυση της κερδοφορίας των θυγατρικών της.

Παράλληλα, με τη δημιουργία μίας εταιρείας συμμετοχών που θα λειτουργεί ως ομπρέλα για το σύνολο των δραστηριοτήτων της στο εξωτερικό, η διοίκησή της στοχεύει στην ανάδειξη αξίας για τον όμιλο συνολικά.

Μέσω αυτής της κίνησης εκτιμά ότι θα προκύψουν στρατηγικές ευελιξίες, που θα επιτρέψουν στην «Alpha Bank εξωτερικού» να αναδειχθεί σε βασική πηγή κερδοφορίας για τον όμιλο.