Γιατί η ολυμπιακή δόξα συμβαδίζει με την οικονομική ισχύ

Ορισμένες χώρες φαίνεται πως έχουν την ικανότητα για επιτυχίες και νίκες σε συγκεκριμένα αθλήματα. Η Αυστραλία, για παράδειγμα, διακρίνεται στην κολύμβηση, η Βραζιλία στο μπιτς βόλεϊ, η Κούβα στην πυγμαχία και η Βρετανία στην ιστιοπλοΐα. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, με τα εκατοντάδες αγωνίσματα και μετάλλια σε πλήθος αθλημάτων, είναι μια δοκιμασία της αθλητικής δυναμικότητας των χωρών.

Οι 32οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Τόκιο ολοκληρώθηκαν στις 8 Αυγούστου με τους Αμερικανούς αθλητές να επιστρέφουν στην πατρίδα τους με τα περισσότερα μετάλλια από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η ομάδα των ΗΠΑ έχει κατακτήσει την κορυφή του πίνακα των ολυμπιακών μεταλλίων σε 16 από τους τελευταίους 24 Ολυμπιακούς Αγώνες και κάθε φορά από το 1992 (εάν ληφθούν υπόψη οι βαθμοί αναλόγως  με τα μετάλλια, με τρεις βαθμούς για χρυσό μετάλλιο, δύο για ασημένιο και έναν για χάλκινο).

Αυτή η αμερικανική κυριαρχία στους Ολυμπιακούς Αγώνες μπορεί να φαίνεται αδιάσειστη, αλλά κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ ανταγωνίστηκαν σκληρά με την τότε Σοβιετική Ένωση για το ποια από τις δύο χώρες θα επικρατούσε. Μεταξύ 1952 και 1992, η Σοβιετική Ένωση κέρδισε τις ΗΠΑ σε έξι από τις εννέα ολυμπιακές διοργανώσεις στις οποίες και οι δύο χώρες βρέθηκαν αντιμέτωπες (οι νέες ανεξάρτητες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες αγωνίστηκαν ως μία ομάδα το 1992).

Στα χαρτιά, δεν θα έπρεπε να ταιριάζει πολύ: παρόλο που ο πληθυσμός της ΕΣΣΔ ήταν κατά 1/6 μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο των ΗΠΑ, οι εκτιμήσεις για την οικονομική ισχύ της με βάση το ΑΕΠ, την έφερναν στο 1 / 4 του αντίστοιχου της αντιπάλου της. Αλλά οι αθλητές από την ΕΣΣΔ και άλλες χώρες του ανατολικού μπλοκ επωφελήθηκαν από μια τεράστια κατανομή πόρων στον αθλητισμό και κρατικά χορηγούμενα προγράμματα ντόπινγκ.

Από το 2008, ο πιο κοντινός αντίπαλος των ΗΠΑ στο βάθρο έχει γίνει η Κίνα. Το 1988, στους δεύτερους Ολυμπιακούς Αγώνες στους οποίους συμμετείχε, κατέλαβε την ένατη θέση στον πίνακα των μεταλλίων, παίρνοντας το 3,5% των βαθμών. Η αυξανόμενη κυριαρχία της Κίνας από τότε, συμβαδίζει με την αυξανόμενη οικονομική επιρροή της. Από το 2000, η χώρα δεν έχει πέσει κάτω από την τρίτη θέση στον πίνακα της ολυμπιακής κατάταξης.

Ο ρόλος της οικονομικής ισχύος

Μια ανάλυση του The Economist διαπιστώνει ότι η οικονομία καθορίζει μεγάλο μέρος της Ολυμπιακής δόξας. Ελέγχθηκε η σχέση μεταξύ πολλών μεταβλητών – πληθυσμού, υγείας, εκπαίδευσης και οικονομικής απόδοσης – και του μεριδίου των ολυμπιακών μεταλλίων που κέρδισαν οι χώρες σε κάθε ολυμπιακή διοργάνωση.

Διαπιστώθηκε ότι το μερίδιο επί του παγκόσμιου ΑΕΠ ήταν ο σημαντικότερος παράγοντας για τον καθορισμό της επιτυχίας. Από μόνο του το ΑΕΠ εξηγεί το 55% της διακύμανσης των ολυμπιακών μεταλλίων από το 1960. Κατά μέσο όρο, διατηρώντας σταθερές άλλες παραμέτρους, ένα μερίδιο δύο ποσοστιαίων μονάδων του παγκόσμιου ΑΕΠ (μετρούμενο στην ισοτιμία αγοραστικής δύναμης) μεταφράζεται σε μερίδιο 3% στα ολυμπιακά μετάλλια.

Ορισμένες χώρες, πάντως, υπεραποδίδουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες σε σχέση με την οικονομική τους ισχύ.

Μεταξύ των 71 χωρών που έχουν κερδίσει περισσότερα από 10 Ολυμπιακά μετάλλια από το 1992 και μετά, κάθε χρυσό μετάλλιο κόστισε το ισοδύναμο των 120 εκατομμυρίων δολαρίων ΑΕΠ (διαιρώντας το σταθμισμένο σύνολο μεταλλίων που κερδήθηκαν με βάση το ΑΕΠ, μετρούμενο σε τιμές 2011).

Τα χρυσά μετάλλια των αθλητών από τις ΗΠΑ κοστίζουν σχεδόν το διπλάσιο του μέσου όρου, περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια ΑΕΠ.

Η Τζαμάικα τα καταφέρνει καλύτερα: κάθε χρυσό μετάλλιο που κέρδισε ένας από τους αθλητές της είναι ισοδύναμο με περίπου 3 εκατομμύρια δολάρια της οικονομικής της ισχύος. Πολύ πίσω είναι η Ινδία, η οποία εμφανίζεται πολύ χειρότερη σε σύγκριση με το αναμενόμενο μερίδιό της με βάση την οικονομική ισχύ της (επί του παρόντος 7%). Κάθε μετάλλιο που κερδίζουν οι αθλητές της Ινδίας ισοδυναμεί με 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια του ΑΕΠ της.