Αν το Σχήμα Πόνζι είχε όνομα Γερμανίδας

Σαν σήμερα το 1920 ο Τσαρλς Πόνζι συλλαμβάνεται για οικονομική απάτη στη Βοστώνη, αφού έλαβε περισσότερα από 6 εκατομμύρια δολάρια από χιλιάδες επενδυτές. Εξόφλησε κάθε επενδυτή που είχε επενδύσει $ 1.000 με $1.500 μέσα σε μόλις 90 ημέρες – αλλά μόνο παίρνοντας περισσότερα χρήματα από νεοεισαγώμενους στο κόλπο, όπως είπε αργότερα ένας δικαστής, “λήστευε τον Πέτρο για να πληρώσει τον Παύλο”. Τέτοιες πυραμιδικές ρυθμίσεις έμεινα έκτοτε γνωστές ως “σχήματα Πόνζι”.

Ένα σχήμα Πόνζι είναι μια απάτη επενδύσεων που πληρώνει τους υπάρχοντες επενδυτές με κεφάλαια που συλλέγονται από νέους επενδυτές. Οι διοργανωτές τέτοιων σχημάτων συχνά υπόσχονται να επενδύσουν τα χρήματά σας και να δημιουργήσουν υψηλές αποδόσεις με μικρό ή καθόλου κίνδυνο. Αλλά σε πολλά τέτοια σχήματα, οι απατεώνες δεν επενδύουν τα χρήματα. Αντ’ αυτού, τα χρησιμοποιούν για να πληρώσουν όσους επένδυσαν νωρίτερα και μπορεί να κρατήσουν μερικά για τον εαυτό τους.

Με λίγα ή καθόλου νόμιμα κέρδη, τα σχήματα Πόνζι απαιτούν μια συνεχή ροή νέων χρημάτων για να επιβιώσουν. Όταν καθίσταται δύσκολη ο προσεταιρισμός νέων επενδυτών ή όταν εξαργυρώνεται μεγάλος αριθμός υφιστάμενων επενδυτών, αυτά τα προγράμματα τείνουν να καταρρεύσουν.

Μπορεί τα σχήματα αυτά να πήραν το όνομα τους από τον Τσαρλς Πόνζι, ωστόσο, οι πρώτες καταγεγραμμένες περιπτώσεις αυτού του είδους επενδυτικής απάτης μπορούν να εντοπιστούν στα μέσα έως τα τέλη του 19ου αιώνα και ενορχηστρώθηκαν από την Αντέλ Σπιτσέντερ στη Γερμανία και τη Σάρα Χάου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μάλιστα τo 1872, μετά τη σύλληψη της Σπιτσέντερ αποδείχτηκε ότι είχε εξαπατήσει 32.000 πελάτες, οι οποίοι διεκδικούσαν 38 εκατομμύρια γκίλντες – ισοδύναμο με 450 εκατομμύρια δολάρια. Χιλιάδες άνθρωποι έχασαν ό, τι είχαν, και δημιουργήθηκε ένα κύμα αυτοκτονιών.

Αντέλ Σπιτσέντερ

Στην πραγματικότητα, οι μέθοδοι αυτού που έγινε γνωστό ως σχήμα Πόνζι περιεγράφηκαν σε δύο ξεχωριστά μυθιστορήματα του Τσαρλς Ντίκενς το “Μάρτιν Τσαζελουίτ” Charles Dickens, που δημοσιεύθηκε το 1844 και το “Μικρή Ντορίτ” το 1857.

Το αρχικό σχέδιο του Τσαρλς Πόνζι το 1919 επικεντρώθηκε στην Ταχυδρομική Υπηρεσία των ΗΠΑ. Η ταχυδρομική υπηρεσία, εκείνη την εποχή, είχε αναπτύξει διεθνή κουπόνια απάντησης που επέτρεπαν σε έναν αποστολέα να προ-αγοράσει τα ταχυδρομικά τέλη και να τα συμπεριλάβει στην αλληλογραφία τους. Ο παραλήπτης πήγαινε το κουπόνι σε ένα τοπικό ταχυδρομείο και το αντάλλασσε με τα γραμματόσημα αεροπορικής προτεραιότητας που απαιτούνται για την αποστολή μιας απάντησης.

Υπό τον τίτλο της εταιρείας του, Securities Exchange Company, υποσχόταν απόδοση 50% σε 45 ημέρες ή 100% σε 90 ημέρες. Λόγω της επιτυχίας του στο σχέδιο με τα γραμματόσημα, οι επενδυτές προσελκύσθηκαν αμέσως. Αντί να επενδύσει πραγματικά τα χρήματα, ο Πόνζι απλώς τα αναδιένεμε και έλεγε στους επενδυτές ότι κέρδιζαν. Το σχέδιο διήρκεσε μέχρι τον Αύγουστο του 1920, όταν η εφημερίδα The Boston Post άρχισε να ερευνά την Securities Exchange Company. Ως αποτέλεσμα της έρευνας της εφημερίδας, ο Πόνζι συνελήφθη από τις ομοσπονδιακές αρχές στις 12 Αυγούστου 1920 και κατηγορήθηκε για διάφορες απάτες μέσω ταχυδρομείου.

Η έννοια του σχήματος Πόνζι δεν τελείωσε το 1920. Καθώς η τεχνολογία άλλαξε, το ίδιο άλλαξε και η υφή του σχήματος Πόνζι. Το 2008, ο Μπέρναρντ Μάντοφ καταδικάστηκε στις ΗΠΑ για την δημιουργία ενός σχήματος Πόντσι που παραποιούσε εμπορικές αναφορές για να δείξει ότι ένας πελάτης κέρδιζε από επενδύσεις που δεν υπήρχαν. Ο Μάντοφ πρώην χρηματιστής, σύμβουλος επενδύσεων, διετέλεσε πρόεδρος του Nasdaq στη χρυσή εποχή της κούρσας των τεχνολογικών μετοχών και έχαιρε της αποστολής εμπιστοσύνης τόσο των εποπτικών αρχών όσο και της υψηλής διεθνούς οικονομικής τάξης. Υποτίθεται ότι τα χρήματα που διαχειριζόταν επενδύονταν σε μετοχές εταιρειών, με περίπλοκες δικλείδες ασφάλειας για προσφορές για αγοραπωλησίες τίτλων στο μέλλον. Ο Μάντοφ πέθανε στη φυλακή στις 14 Απριλίου 2021.

Μπέρναρντ Μάντοφ