Εμβόλια – Ο «γρίφος» της τρίτης δόσης

του Γιάννη Γορανίτη

Μέσα στον Σεπτέμβριο, εφόσον προηγηθεί η έγκριση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, θα αρχίσει και στην Ελλάδα η χορήγηση της τρίτης δόσης του εμβολίου κατά της COVID-19.

Οπως δήλωσε ο γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους, η χώρα μας είναι επιχειρησιακά έτοιμη να χορηγήσει αναμνηστικές δόσεις.

Σύμφωνα με πληροφορίες, αρχικά θα εμβολιαστούν ανοσοκατεσταλμένοι και πολίτες πολύ μεγάλης ηλικίας, οι οποίοι έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό τους τουλάχιστον έξι μήνες πριν.

Τρίτη δόση διεθνώς

Η πρακτική έχει ήδη υιοθετηθεί στο Ισραήλ όπου πολίτες άνω των 60 ετών, οι οποίοι έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό τους τουλάχιστον πέντε μήνες πριν, μπορούν ήδη να εμβολιαστούν με την τρίτη δόση του εμβολίου των Pfizer/BioNTech.

Η αύξηση των μολύνσεων λόγω της επικράτησης της μετάλλαξης Δέλτα, σε συνδυασμό με τη μείωση του τίτλου αντισωμάτων μετά την πάροδο κάποιων μηνών ακόμη και στους πλήρως εμβολιασμένους, επιτάχυνε την απόφαση της κυβέρνησης. Σε μια συμβολική κίνηση, ο 60χρονος πρόεδρος της χώρας, Ισαάκ Χέρτσογκ, έγινε ο πρώτος πολίτης που έλαβε την τρίτη αναμνηστική δόση του εμβολίου.

Στη Ρωσία από τις αρχές Ιουλίου χορηγείται ενισχυτική δόση σε όσους εμβολιάστηκαν προ εξαμήνου με το Sputnik V. Σχεδιασμός για χορήγηση τρίτης δόσης εκπονήθηκε και από την κυβέρνηση της Ουγγαρίας, η οποία ήταν η μοναδική στην ΕΕ η οποία διέρρηξε την κοινή ευρωπαϊκή γραμμή και αγόρασε εμβόλια από τη Ρωσία και την Κίνα (1,8 εκατ. δόσεις του Sputnik-V και 2 εκατ. του Sinopharm αντίστοιχα). Πλέον επιλέγει την ανάμειξη εμβολίων, συστήνοντας στους πολίτες που το επιθυμούν να λάβουν τρίτη δόση με διαφορετικό εμβόλιο.

Η στρατηγική ανάμειξης διαφορετικών εμβολίων (mix ‘n’ match), η οποία βάσει των επιστημονικών ευρημάτων φαίνεται να οδηγεί σε ισχυρότερη ανοσολογική απάντηση, θα ακολουθηθεί και σε άλλες χώρες, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ταϊλάνδη και η Καμπότζη.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου ξεκινά ο εμβολιασμός με ενισχυτικές δόσεις τουλάχιστον 32 εκατομμυρίων Βρετανών, με στόχο να έχει ολοκληρωθεί έως τον Δεκέμβριο. H ενισχυτική δόση θα χορηγηθεί σε πρώτη φάση στους πολίτες άνω των 70 ετών, αλλά και στους εξαιρετικά ευάλωτους και ανοσοκατεσταλμένους, σε όσους διαμένουν σε δομές φροντίδας ηλικιωμένων και σε υγειονομικούς «πρώτης γραμμής». Στη Γερμανία αναμένεται πρόγραμμα χορήγησης τρίτης δόσης, αρχικά στους τροφίμους των οίκων ευγηρίας, ενώ στη Γαλλία το πρόγραμμα θα ξεκινήσει από τους ανοσοκατεσταλμένους.

Έκκληση για μορατόριουμ

Ο γενικός διευθυντής επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Τέντρος Αντχανομ Γκεμπρεγέσους ζήτησε από τις πλούσιες χώρες την επιβολή «μορατόριουμ» στη χορήγηση αναμνηστικών δόσεων κατά της COVID-19 μέχρι τουλάχιστον τα τέλη Σεπτεμβρίου, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι θα διατεθούν αρκετά εμβόλια στις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Στόχος είναι να εμβολιαστεί τουλάχιστον το 10% του πληθυσμού όλων των χωρών με τουλάχιστον μία δόση, προτού οι «προνομιούχοι» εμβολιαστούν με τρίτη δόση.

Οι διαρκείς εκκλήσεις του ΠΟΥ για εμβολιαστική ισότητα ή έστω δικαιότερη κατανομή των διαθέσιμων δόσεων δεν έχουν εισακουστεί στον επιθυμητό βαθμό. Είναι ενδεικτικό ότι οι πλουσιότερες χώρες έχουν χορηγήσει κατά μέσο όρο πάνω από 100 δόσεις εμβολίων για κάθε 100 κατοίκους, ενώ οι χώρες χαμηλού εισοδήματος έχουν διαθέσει μόλις 1,5 δόσεις ανά 100 άτομα.

Οσο δισεκατομμύρια άνθρωποι ανά τον κόσμο δεν έχουν τη δυνατότητα να εμβολιαστούν, τόσο πολλαπλασιάζεται ο κίνδυνος να εμφανιστούν νέες παραλλαγές του ιού, οι οποίες ενδέχεται να διαφεύγουν την προστασία που διασφαλίζουν τα υπάρχοντα εμβόλια. Γι’ αυτό και οι επιστήμονες του ΠΟΥ καλούν τις πλούσιες χώρες να εμπεδώσουν, έστω και αργά, τον αφορισμό «Ουδείς είναι ασφαλής μέχρι να είναι όλοι ασφαλείς».

Ψευτοδίλημμα για τον Λευκό Οίκο η πρόταση του ΠΟΥ

Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζεν Ψάκι χαρακτήρισε «ψευτοδίλημμα» την πρόταση του ΠΟΥ για μορατόριουμ, επισημαίνοντας ότι οι ΗΠΑ μπορούν να συνεχίσουν να δωρίζουν εμβόλια σε τρίτες χώρες, ενώ παράλληλα προσφέρουν ενισχυτικές δόσεις στους πολίτες τους.

«Εφόσον ο FDA αποφασίσει ότι συνιστώνται ενισχυτικά εμβόλια για μια μερίδα του πληθυσμού, έχουμε επαρκές απόθεμα προκειμένου να τα χορηγήσουμε» δήλωσε.

«Αναμφίβολα θα χρειαστεί για συγκεκριμένες ομάδες»

Οι φαρμακευτικές εταιρείες, όπως η Pfizer και η Moderna (τα κέρδη των οποίων έχουν εκτοξευθεί), εισηγούνται την καθολική καθιέρωση της τρίτης δόσης, αλλά αρκετοί επιστήμονες θεωρούν ότι οι υπάρχουσες μελέτες δεν τεκμηριώνουν επαρκώς την αναγκαιότητά της.

«Η πλειονότητα των εμπειρογνωμόνων με τους οποίους συζητούμε, θεωρεί ότι σε αυτή τη φάση τα δεδομένα δεν συνηγορούν υπέρ της χορήγησης τρίτης δόσης στον γενικό πληθυσμό» δήλωσε η Κέιτ Ο’ Μπράιεν, διευθύντρια εμβολιασμών του ΠΟΥ.

Στο ίδιο πλαίσιο, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων και το ECDC, με κοινή τους ανακοίνωση, υπογραμμίζουν ότι «αυτή τη στιγμή είναι πολύ νωρίς για να επιβεβαιωθεί εάν και πότε θα χρειαστεί αναμνηστική δόση», επειδή δεν υπάρχουν ακόμη αρκετά δεδομένα που να καταδεικνύουν τη χρονική διάρκεια της προστασίας από τα εμβόλια.

Ο Γεώργιος Παπαζήσης, αναπληρωτής καθηγητής Φαρμακολογίας στο Τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ, θεωρεί ότι η ενισχυτική δόση αναμφίβολα θα χρειαστεί σε πρώτη φάση για συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες που εμφανίζουν μειωμένη ανοσιακή απάντηση (μεταμοσχευθέντες, ανοσοκατεσταλμένοι και άτομα άνω των 65 ετών) και πιθανότατα για τον γενικό πληθυσμό σε δεύτερη φάση.

Ο κ. Παπαζήσης συμμετέχει σε ερευνητική ομάδα που μελετά την ανοσιακή απόκριση εμβολιασμένων στην Ελλάδα. Τα αναλυτικά ευρήματα της μελέτης θα δημοσιευθούν προσεχώς, αλλά καταδεικνύουν ότι η μείωση του τίτλου των αντισωμάτων γίνεται αντιληπτή μετά το τρίμηνο και ακόμη μεγαλύτερη στο εξάμηνο.

«Ωστόσο, από μόνος του ο τίτλος αντισωμάτων δεν αποτελεί αποκλειστικό κριτήριο προτεραιοποίησης για την τρίτη δόση» δηλώνει στο «Βήμα» ο καθηγητής, επισημαίνοντας ότι υπάρχει επιπλέον η κυτταρική ανοσία και τα Β-κύτταρα μνήμης που μας προσφέρουν προστασία από τα εμβόλια.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟ ΒΗΜΑ