Οι Ταλιμπάν, η Τουρκία, το Πακιστάν και ο άξονας του «πολιτικού Ισλάμ»

Την ώρα που οι Ταλιμπάν έφταναν στην Καμπούλ και ετοιμάζονταν να εισέλθουν πανηγυρικά σε αυτήν, περίπου 4.500 χιλιόμετρα πιο δυτικά, λάμβανε χώρα μια επίσημη τελετή: Η παράδοση από τον Ταγίπ Ερντογάν στον Πακιστανό ομόλογό του, Αρίφ Άλβι, μιας κορβέτας η οποία κατασκευάστηκε στα τουρκικά ναυπηγεία και προορίζεται για το ναυτικό της «αδελφής» και «ομόθρησκης» χώρας.

Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο, ο Ερντογάν δεν έχασε την ευκαιρία να αναφερθεί στις εξελίξεις στο Αφγανιστάν. Για μια ακόμη φορά δε, επιχείρησε να εμφανιστεί ως εγγυητής της σταθερότητας, επικαλούμενος και τη συμμαχία της χώρας του με το Πακιστάν, στο οποίο οι Ταλιμπάν χρωστάνε κυριολεκτικά πολλά – αν όχι τα πάντα.

«Θα καταβάλουμε κάθε προσπάθεια για τη σταθερότητα στην περιοχή και το Αφγανιστάν», δήλωσε, χαρακτηρίζοντας παράλληλα ζωτικής σημασίας τον ρόλο του Πακιστάν. Λίγες ώρες αργότερα, μάλιστα, καθώς οι δυτικές πρεσβείες είχαν εκκενωθεί άρον-άρον και είχε στηθεί μια «αερογέφυρα» για τον επαναπατρισμό διπλωματών, πολιτών και συνεργατών, η Άγκυρα ανακοίνωνε ότι η πρεσβεία της Τουρκίας στην Καμπούλ δεν πρόκειται να κλείσει…

Τα σχέδια του Ερντογάν

Οι πληροφορίες αναφέρουν, επίσης, ότι περίπου 500 Τούρκοι στρατιώτες βρίσκονται στο αεροδρόμιο της Καμπούλ όπου, μαζί με τους περίπου 5-6.000 Αμερικανούς, διασφαλίζουν τη συνέχιση της λειτουργίας του. Τουλάχιστον μέχρις ότου η κατάσταση ομαλοποιηθεί και αποχωρήσουν από τη χώρα όλοι όσοι έχουν περιληφθεί στους σχετικούς καταλόγους ή καταφέρουν την τελευταία στιγμή να «τρυπώσουν» στα τεράστια μεταγωγικά.

Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι η τουρκική κυβέρνηση έχει εδώ και μήνες εκφράσει την πρόθεση να αναλάβει καίριο ρόλο στο αεροδρόμιο, θέτοντας ως προϋπόθεση γι’ αυτό να συμφωνήσουν τόσο οι ΗΠΑ και οι άλλες άμεσα ενδιαφερόμενες χώρες όσο και οι Ταλιμπάν, με τους οποίους βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις. Προβάλει δε ως βασικό επιχείρημα και πλεονέκτημα την θρησκευτική συγγένεια με τα νέα αφεντικά της Καμπούλ.

«Συνήγορος» της Τουρκίας σε αυτή την προσπάθεια, που αναμφίβολα έχει στόχο να αναβαθμίσει σημαντικά τη γεωστρατηγική θέση της στην περιοχή της κεντρικής Ασίας, είναι το Πακιστάν. Τη χώρα, δηλαδή, η οποία αποτελεί μια από τις πιο στενές της συμμάχους, μαζί με το Αζερμπαϊτζάν, κάτι που έχει αποδείξει και με τις συμφωνίες που έχουν υπογραφεί, αλλά και με τη στάση της σε διάφορα ζητήματα – συμπεριλαμβανομένων των ελληνοτουρκικών.

Το Πακιστάν και οι άλλοι

Η προοπτική της ύπαρξης ενός άξονα του «πολιτικού Ισλάμ», στο οποίο η Άγκυρα και ο Ερντογάν θα διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο, είναι πιο εμφανής παρά ποτέ. Τουρκία και Αζερμπαϊτζάν, Πακιστάν και Αφγανιστάν, Σαουδική Αραβία και Κατάρ, με ιδιαίτερο ρόλο (λόγω σιϊτισμού) και του Ιράν, ενδέχεται στο άμεσο μέλλον να αποτελέσουν ένα ισχυρό «παίκτη» στις εξελίξεις.

Είναι κάτι δε που, εκτός από τις ΗΠΑ και την ΕΕ, αποτελεί παράγοντα ανησυχίας και για δύο ακόμη ισχυρές και φιλόδοξες δυνάμεις στην περιοχή: Τη Ρωσία και την Κίνα.

Είναι γεγονός ότι Μόσχα και Πεκίνο μοιάζουν να μην βρίσκονται στην ίδια μοίρα με τους Δυτικούς και δεν έχουν τραπεί σε φυγή, ενώ διατηρούν διαύλους επικοινωνίας και διαλόγου με τους Ταλιμπάν. Μάλιστα, έχουν αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να αναγνωρίσουν το νέο καθεστώς και να συνάψουν διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις μαζί του, με αντάλλαγμα εγγυήσεις «καλής γειτονίας» και, ενδεχομένως, μιας δυνάμει συμμαχίας κατά των ΗΠΑ, που θα τις διώξει οριστικά και αμετάκλητα από την κεντρική Ασία.

Τέλος η παντοκρατορία των ΗΠΑ

Για την ώρα, ωστόσο, είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε ποια από τα παραπάνω σχέδια θα ευοδωθούν και σε ποιο βαθμό. Το σίγουρο είναι ότι και σε αυτό το σημείο του πλανήτη, ο γεωπολιτικός χάρτης και οι συμμαχίες αλλάζουν, με τον ρόλο της Δύσης και κυρίως των Αμερικανών να αποδυναμώνεται.

Αυτός είναι και ο πραγματικός λόγος που υπαγόρευσε την κυνική δήλωση του Άντονι Μπλίνκεν, ότι «οι ΗΠΑ δεν έχουν πλέον εθνικό συμφέρον στο Αφγανιστάν» και για τον λόγο αυτό αποχωρούν. Άλλωστε, αν θέλουμε να είμαστε ακριβοδίκαιοι, μπορεί το «νέο Βιετνάμ» να χρεωθεί στον Τζο Μπάιντεν, όμως η αλλαγή πορείας είχε ξεκινήσει επί Μπαράκ Ομπάμα και είχε επιταχυνθεί επί Ντόναλντ Τραμπ.

Η εγκατάλειψη του Αφγανιστάν και της κεντρικής Ασίας αποτελεί μια στρατηγική, συνειδητή και σε μεγάλο βαθμό αναγκαστική επιλογή για τις ΗΠΑ, καθώς η εποχή της Pax Americana έχει παρέλθει οριστικά και αμετάκλητα.