Υποβαθμίζοντας την ανάπτυξη της Αφρικής

Project Syndicate

Tο 2020, η πανδημία του COVID-19 πυροδότησε την πρώτη ύφεση της Αφρικής σε ένα τέταρτο του αιώνα και, μαζί με αυτό, μια χιονοστιβάδα κρατικών πιστοληπτικών αξιολογήσεων σε όλη την περιοχή. Δεκαοκτώ από τις 32 αφρικανικές χώρες που βαθμολογήθηκαν από τουλάχιστον έναν από τους «μεγάλους τρεις» οργανισμούς – Fitch Ratings, Moody’s και S&P Global Ratings – υπέστησαν υποβαθμίσεις που κινδυνεύουν να επιδεινώσουν την άμεση κρίση. Το 56% των αξιολογούμενων αφρικανικών χωρών υποβαθμίστηκαν πέρυσι σημαντικά πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο του 31,8% και τους μέσους όρους σε άλλες περιοχές (45% στην Αμερική, 28% στην Ασία και 9% στην Ευρώπη).

Οι περσινές υποβαθμίσεις του Μαρόκου και της Νότιας Αφρικής σε «σκουπίδια» σημαίνουν ότι η Αφρική θα βγει από την πανδημία με πάνω από το 93% των κρατών της να είναι βαθμολογημένα κάτω από την επενδυτική βαθμίδα, εξέλιξη που θα μπορούσε να προκαλέσει δυσανάλογα αρνητικές επιπτώσεις.

Στις αρχές της κρίσης του COVID-19 οι ευρωπαϊκές Αρχές προειδοποίησαν τους οίκους αξιολόγησης να μην εμβαθύνουν την ύφεση μέσω ταχείας υποβάθμισης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου επανέλαβε αυτές τις ανησυχίες, τονίζοντας την ανάγκη για μεγαλύτερη διαφάνεια και έγκαιρη ενσωμάτωση στα μοντέλα πιστοληπτικής αξιολόγησης των μεταβαλλόμενων οικονομικών θεμελιωδών στοιχείων. Με σκοπό τη μείωση της μεταβλητότητας, αυτές οι ρυθμιστικές Αρχές υποστήριξαν επίσης μια προσέγγιση καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου για την αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου. Οι ανησυχίες τους αντικατοπτρίζουν τους πιθανούς κινδύνους που ενέχουν οι προκυκλικές υποβαθμίσεις για την ανάπτυξη και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Αυτοί οι κίνδυνοι είναι ακόμη πιο έντονοι στην Αφρική, όπου οι ιδιώτες κάτοχοι ομολόγων και οι εμπορικές τράπεζες έχουν γίνει οι κύριοι πάροχοι μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης ανάπτυξης.

Η προσιτή πρόσβαση σε τέτοια χρηματοδότηση θα αυξήσει τις αποδόσεις των επενδύσεων της Αφρικής και θα επιταχύνει τη διαφοροποίηση των πηγών ανάπτυξης και εμπορίου της. Αυτό, με τη σειρά του, θα αυξήσει τον δημοσιονομικό χώρο των αφρικανικών χωρών και θα τις θέσεις σε μια πορεία προς τη μακροπρόθεσμη δημοσιονομική και βιωσιμότητα του χρέους, και οι δύο θετικές για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας. Οι οίκοι αξιολόγησης θα πρέπει συνεπώς να ακολουθήσουν μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση που να λαμβάνει υπόψη την αύξηση του πιστωτικού κινδύνου χωρίς να υπονομεύουν την οικονομική ανάκαμψη των αναπτυσσόμενων χωρών ή τους μακροπρόθεσμους αναπτυξιακούς στόχους. Η επίτευξη αυτής της ισορροπίας θα επιτρέψει στις αφρικανικές οικονομίες να ξεφύγουν από τις καταστροφικές διπλές παγίδες της χρηματοδότησης της ανάπτυξης υψηλού κόστους και της εξάρτησης από τα βασικά προϊόντα, και να επιταχύνουν τη σύγκλιση του παγκόσμιου εισοδήματος.

Ο Ιππόλυτος Φοφάκ είναι επικεφαλής οικονομολόγος της African Export-Import Bank (Afreximbank)