Φταίνε οι κεντρικές τράπεζες για την αύξηση των ανισοτήτων;

Είναι σαφές ότι οι φορείς χάραξης νομισματικής πολιτικής αισθάνονται πίεση καθώς οι ανησυχίες για την αύξηση της ανισότητας συνεχίζουν να αυξάνονται. Φταίει όμως η νομισματική πολιτική για αυτό το πρόβλημα και είναι όντως το κατάλληλο εργαλείο για την ανακατανομή του εισοδήματος;

Οι προσαρμογές των επιτοκίων είναι πολύ αμβλύ εργαλείο για τη συμβατική νομισματική πολιτική ώστε να διαδραματίσει κάθε είδους ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση της ανισότητας. Η δημοσιονομική πολιτική – συμπεριλαμβανομένων των φόρων, των μεταβιβάσεων και των στοχευμένων κρατικών δαπανών – είναι πολύ πιο αποτελεσματική και στιβαρή τέτοια πολιτική. Μια δημοφιλής λύση στο πρόβλημα της ανισότητας στον πλούτο, που προτάθηκε κυρίως από τους οικονομολόγους Emmanuel Saez και Gabriel Zucman από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϊ, είναι φόρος πλούτου. Ομως είναι δύσκολο να εφαρμοστεί δίκαια και δεν έχει σπουδαίο ιστορικό σε προηγμένες οικονομίες. Αναμφισβήτητα, υπάρχουν απλούστερες προσεγγίσεις, όπως η μεταρρύθμιση του φόρου ακίνητης περιουσίας και η αύξηση των φόρων κεφαλαιουχικών κερδών, που θα μπορούσαν να επιτύχουν το ίδιο αποτέλεσμα.

Μια άλλη ιδέα θα ήταν η μετάβαση σε ένα σύστημα προοδευτικών φόρων κατανάλωσης, μια πιο εξελιγμένη έκδοση φόρου προστιθέμενης αξίας ή φόρο επί των πωλήσεων που θα πλήξει τους κατόχους πλούτου όταν πάνε να ξοδέψουν τα χρήματά τους. Και ένας φόρος άνθρακα θα αποφέρει τεράστια έσοδα που θα μπορούσαν να ανακατευθυνθούν σε νοικοκυριά χαμηλού και χαμηλού μεσαίου εισοδήματος. Κάποιοι θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι η πολιτική παράλυση σημαίνει ότι καμία από αυτές τις προτάσεις αναδιανομής δεν προχωρά αρκετά γρήγορα και ότι οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να καλύψουν το κενό για να εξαλειφθεί η ανισότητα. Αυτή η άποψη φαίνεται να αγνοεί ότι παρ’ όλο που οι κεντρικές τράπεζες έχουν έναν ορισμένο βαθμό λειτουργικής ανεξαρτησίας, δεν έχουν την εξουσία από τους νομοθέτες να αναλάβουν τη λήψη αποφάσεων για τη δημοσιονομική πολιτική.

Καθώς η ακραία φτώχεια έχει μειωθεί σε πολλές χώρες τις τελευταίες δεκαετίες, η ανισότητα έχει γίνει η κύρια κοινωνική πρόκληση. Αλλά η άποψη ότι η πολιτική επιτοκίων μιας κεντρικής τράπεζας μπορεί και θα πρέπει να είναι η κύρια κινητήρια δύναμη πίσω από τη μεγαλύτερη ισότητα εισοδήματος είναι εκπληκτικά αφελής, ανεξάρτητα από το πόσο συχνά εκφράζεται. Οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να κάνουν περισσότερα για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανισότητας, ιδιαίτερα μέσω της ρυθμιστικής πολιτικής τους, αλλά δεν μπορούν να κάνουν τα πάντα. Ας σταματήσουμε να αγνοούμε την υπόλοιπη ανθρωπότητα σε αυτήν την κρίσιμη συζήτηση.

Ο Κenneth Rogoff είναι καθηγητής Οικονομικών και Δημόσιας Πολιτικής στο Harvard University. Διετέλεσε επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου από το 2001 έως το 2003.