Ασφαλιστικό – Τα νέα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και οι ανατροπές

Κλίμα αναστάτωσης, με έκρηξη των συνταξιοδοτήσεων έως 70%, επικρατεί στους ασφαλισμένους ενόψει των αλλαγών στο Ασφαλιστικό από το 2022. Οι κύριες συντάξεις επανυπολογίζονται και αυξάνονται με τα ενισχυμένα ποσοστά αναπλήρωσης που εισήγαγε ο νόμος 4670/2020 (νόμος Βρούτση) από τα 30 έτη ασφάλισης και άνω, συμμορφούμενος προς τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε ότι τα αντίστοιχα ποσοστά του νόμου 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου) μείωναν υπέρμετρα τις συντάξεις σε σχέση με τις καταβαλλόμενες εισφορές.

Οι αυξήσεις ξεπερνούν τα 192 ευρώ και φθάνουν έως και 220 ευρώ τον μήνα για συνταξιούχους ΙΚΑ, Ταμείων ΔΕΚΟ, τραπεζών, απόστρατους και πολιτικούς συνταξιούχους, ενώ για τους συνταξιούχους ειδικών μισθολογίων του Δημοσίου (όπως δικαστές) τα νέα ποσά είναι αυξημένα έως και 451 ευρώ.

Στον ΟΑΕΕ οι αυξήσεις κινούνται μέχρι τα 100 ευρώ, ενώ κερδίζουν ακόμη και όσοι νέοι – μετά τις 13/5/2016 – συνταξιούχοι παίρνουν την προσωπική διαφορά του νόμου 4387, λόγω μείωσης άνω του 20% από τη σύνταξη που θα είχαν με το προηγούμενο καθεστώς.

Όλες οι αλλαγές

Εναν χρήσιμο οδηγό με τις αλλαγές που επέρχονται το 2022 παρουσιάζουν «ΤΑ ΝΕΑ», με τις αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης οι οποίες δεν αφορούν όλους τους ασφαλισμένους, ενώ υπάρχουν δύο μεγάλα παράθυρα που αφορούν:

• Οσους έχουν συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης και την ηλικία σύνταξης μέχρι 31/12/2021 οι οποίοι δεν θίγονται από τις αλλαγές της ασφαλιστικής νομοθεσίας που ισχύουν από 1/1/2022 και εφεξής.
• Τους ασφαλισμένους που έχουν θεμελιώσει το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα αλλά συμπληρώνουν το μεταβατικό όριο των διατάξεών του μετά την 1/1/2022, η σύνταξή τους καταβάλλεται κατά το έτος που συμπληρώνεται το νέο – μεταβατικό – όριο ηλικίας. Παράλληλα το δικαίωμα για αναγνωρίσεις πλασματικών χρόνων ασφάλισης εξακολουθεί να ισχύει κανονικά και δεν καταργείται μετά την 1/1/2021.

Τι αλλάζει στο συνταξιοδοτικό καθεστώς από το 2022;

Οπως προβλέπει ρητά ο νόμος 4336/2015, από το 2022 τα γενικά όρια ηλικίας διαμορφώνονται στα 62 με 40 έτη ασφάλισης και στα 67 με τουλάχιστον 15ετία (στα 62 με 15ετία για μειωμένη). Εντός της εξαετούς μεταβατικής περιόδου που ξεκίνησε το 2015, όλα τα υπόλοιπα όρια ηλικίας που υπήρχαν σε επιμέρους Ταμεία του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα ακολούθησαν συγκεκριμένο βηματισμό, με αύξηση κάθε χρόνο, ώστε να συγκλίνουν όλα στα 62 ή στα 67 από το 2022. Εντός της εξαετούς μεταβατικής περιόδου, περίπου 100.000-120.000 ασφαλισμένοι θεμελίωσαν ή θεμελιώνουν δικαίωμα σε ηλικία πριν από τα 62 ή τα 67 και δεν έχουν ακόμη συνταξιοδοτηθεί. Πολλοί εξ αυτών συμπληρώνουν το νέο απαιτούμενο όριο ηλικίας μετά το 2022. Αυτοί και μόνο αυτοί θα μπορούν να αποχωρήσουν μετά την 1/1/2022 σε ενδιάμεσες ηλικίες πριν από τα 62 και τα 67.

Ποιοι ασφαλισμένοι μπορούν να συνταξιοδοτηθούν και μετά το 2022 χωρίς επιβάρυνση;

Τα θεμελιωμένα δικαιώματα (συντάξιμα έτη και όριο ηλικίας) δεν επηρεάζονται και οι ασφαλισμένοι μπορούν να τα ασκήσουν όποτε το θελήσουν, δηλαδή και μετά το 2022.

Τι ισχύει για όσους έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης και περιμένουν να «πιάσουν» το απαιτούμενο όριο ηλικίας προκειμένου να υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης;

Η πρόωρη συνταξιοδότηση δεν θα καταργηθεί μετά το 2022 καθώς οι περισσότεροι από τους ασφαλισμένους που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης θα περιμένουν να «πιάσουν» το απαιτούμενο όριο ηλικίας (με τα ισχύοντα) προκειμένου να υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης. Τονίζεται ότι:

• Στο Δημόσιο το δικαίωμα συνταξιοδότησης θεμελιώνεται τη χρονιά που ο υπάλληλος συμπληρώνει 25ετία.
• Στο πρώην ΙΚΑ η έξοδος για σύνταξη προϋποθέτει να έχουν οι παλαιοί ασφαλισμένοι 35 έτη έως το 2012 και οι μητέρες με ανήλικο 5.500 ένσημα έως το 2012 για να κατοχυρώσουν πλήρη ή μειωμένη σύνταξη.

Χιλιάδες ασφαλισμένοι μπορούν να αποχωρήσουν πρόωρα και μετά το 2022 που εκπνέει το μεταβατικό διάστημα. Πρόκειται κυρίως για μητέρες ανηλίκων στον ιδιωτικό τομέα, γονείς στο Δημόσιο, ασφαλισμένους με 35ετίες στο Δημόσιο και ΔΕΚΟ ¢ Τράπεζες κ.α. που «πιάνουν» τα μεταβατικά όρια ηλικίας σύμφωνα με τους πίνακες του νόμου 4336 του 2015, ώστε να φύγουν πριν από τα 62 ή τα 67 έτη.

Τι θα ισχύσει από το 2022 για την 35ετία;

Εφόσον η 35ετία συμπληρωθεί έως τις 31/12/2021, τότε ο ασφαλισμένος κατοχυρώνει όριο ηλικίας μικρότερο των 62 ετών και μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με την κατοχυρωμένη ηλικία ακόμη και αν την πιάνει μετά το 2022, που η συνταξιοδότηση απαιτεί ηλικία 62 και 40ετία. Για παράδειγμα, με 35 έτη το 2018 σύνταξη στα 60 ακόμη και αν η ηλικία των 60 συμπληρωθεί το 2024. Αν όμως η 35ετία συμπληρωθεί μετά την 1/1/2022, τότε για τη συνταξιοδότηση απαιτούνται 40 έτη ασφάλισης και όριο ηλικίας 62 ετών.

Τι ισχύει για το συνταξιοδοτικό όσον αφορά τις μητέρες ανηλίκων;

Οι µητέρες που είναι γεννημένες µέχρι το 1970 προλαβαίνουν στις περισσότερες περιπτώσεις να υπαχθούν στα νέα µεταβατικά ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης που ισχύουν από 19/8/2015. Βασική προϋπόθεση για τη συνταξιοδότηση των µητέρων είναι ότι πρέπει να έχουν µέχρι το 2010 ή το 2011 ή το 2012 συµπληρώσει 5.500 ηµέρες ασφάλισης ή 25 έτη προϋπηρεσίας µε πραγµατικό ή πλασµατικό χρόνο ασφάλισης. ∆ιαφορετικά, όσες γυναίκες συµπληρώνουν µετά το 2013 τις 5.500 ηµέρες ή τα 25 έτη ασφάλισης δεν µπορούν να διεκδικήσουν σύνταξη ως µητέρες ανηλίκων. Η µητέρα που έχει ελπίδες µετά την αύξηση των ορίων ηλικίας να συνταξιοδοτηθεί νωρίτερα λόγω ανηλίκου θα πρέπει να έχει ηλικία που να επιτρέπει να συµπληρώσει το απαιτούµενο νέο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης εγκαίρως, δηλαδή εντός του µεταβατικού σταδίου που θέτει ο νέος νόµος και σίγουρα µέχρι το 2021.

Ποιο είναι το ισχύον καθεστώς των πλασματικών ετών;

Οι ασφαλισμένοι μπορούν να κερδίσουν με εξαγορά μέχρι και 10 χρόνια πλασματικών ετών ασφάλισης. Η αναγνώριση και η εξαγορά πλασματικών ετών ασφάλισης που προβλέπεται από τη νομοθεσία αποτελεί μία επιλογή για να μπορέσει κάποιος όχι μόνο να βγει νωρίτερα στη σύνταξη, αλλά και να αυξήσει το ποσό της σύνταξης που θα πάρει. Οι πλασματικοί χρόνοι που αναγνωρίζονται με εξαγορά συνυπολογίζονται για την αύξηση της ανταποδοτικής (επηρεάζουν τα ποσοστά αναπλήρωσης αλλά και το ύψος των συντάξιμων αποδοχών) και για τη διαμόρφωση της «εθνικής σύνταξης» (σε περίπτωση που αφορούν έτη ασφάλισης μεταξύ 15 και 20 ετών). Οι χρόνοι χωρίς εξαγορά αφορούν μόνο τη συμπλήρωση του απαιτούμενου για τη συνταξιοδότηση χρόνου ασφάλισης.

Με βάση ποιες αποδοχές υπολογίζονται οι εξαγορές πλασματικών ετών;

Με βάση τις αποδοχές του ασφαλισμένου κατά τον τελευταίο μήνα απασχόλησης που προηγείται του μήνα υποβολής της αίτησης εξαγοράς. Στην περίπτωση που η απασχόληση δεν είναι πλήρης, τότε ανάγεται σε πλήρη απασχόληση και υπολογίζεται στις αποδοχές που αντιστοιχούν σε αυτήν.