Hugo Dixon – Ηρθε η ώρα για μια Pax Planeta

Η δυτική συμμαχία ίσως έχει πληγεί τόσο πολύ από την κρίση στο Αφγανιστάν που δεν μπορεί να παράσχει ηγεσία για την αντιμετώπιση της κλιμακούμενης έκτακτης ανάγκης για το κλίμα. Δεν είναι μόνο ότι η αξιοπιστία της Αμερικής και κατ ‘ επέκταση του ΝΑΤΟ που είναι τόσο διαλυμένη που η Δύση θα δυσκολευτεί να παράσχει ηγεσία σε οτιδήποτε τα επόμενα χρόνια. Η αφγανική καταστροφή θα τραβήξει την προσοχή των ηγετών τους επόμενους μήνες, πράγμα που σημαίνει ότι θα είναι πιο δύσκολο να δοθεί ώθηση εν όψει της κρίσιμης διάσκεψης για το κλίμα COP26 του Νοεμβρίου, η οποία υποτίθεται ότι θα οδηγήσει σε μια μεγάλη ώθηση από χώρες σε όλο τον κόσμο με πιο φιλόδοξα σχέδια απαλλαγής από τον άνθρακα.

Εάν η προσπάθεια αντιμετώπισης τα επείγοντα σημάδια της κλιματικής κρίσης, δεν είναι μόνο ότι ο πλανήτης θα βράσει και θα υπάρξουν πιο ακραία καιρικά φαινόμενα του είδους που βιώθηκαν τους τελευταίους μήνες. Θα υπάρξουν μυριάδες επιπτώσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές: θα υπάρξουν λιγότερες επενδύσεις σε τεχνολογίες μηδενικού και χαμηλού άνθρακα από ό, τι αλλιώς. Η τιμή του άνθρακα, η οποία αυξήθηκε κατακόρυφα τον τελευταίο χρόνο, ενδέχεται να μην διατηρήσει την ανοδική τροχιά της. Και αποτυγχάνοντας να λάβει γρήγορα μέτρα για τον μετριασμό της ζημιάς, ο πλανήτης θα ενθυλακώνει τεράστιο οικονομικό και δημοσιονομικό πόνο.

Η Κίνα, η Ρωσία και άλλα αυταρχικά κράτη θα επιδιώξουν να εκμεταλλευτούν τον εξευτελισμό της Αμερικής στο Αφγανιστάν. Το επιχείρημά τους ότι η Δύση βρίσκεται σε παρακμή και οι υποσχέσεις της δεν μπορούν να πιστευτούν θα μπορούσαν να γίνουν αυτοεκπληρούμενες προφητείες, εάν οι τρίτες χώρες δουν πού φυσάει ο άνεμος και αλλαξοπιστήσουν. Αν ναι, η παγκόσμια τάξη – η οποία παρείχε σταθερότητα στο εμπόριο και τις επενδύσεις τις τελευταίες δεκαετίες – θα μπορούσε να κλονιστεί.

Αλλά η Δύση έχει επίσης την ευκαιρία να ανασυνταχθεί μετά το φιάσκο στο Αφγανιστάν. Θα πρέπει να επιδιώξει τη δημιουργία μιας νέας παγκόσμιας τάξης, κεντρικός πυλώνας της οποίας θα ήταν η προστασία του πλανήτη. Θέτοντας στο επίκεντρο της νέας μετα-αφγανικής στρατηγικής την αλλαγή του κλίματος, ο αγώνας για τον μετριασμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη θα αποκτήσει επιπλέον ενέργεια και συγκέντρωση αντί να περιθωριοποιηθεί καθώς οι ηγέτες αγωνιούν για τη στρατιωτική τους ανικανότητα.

Ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσε να είναι ένας εκσυγχρονισμός της Pax Americana, αλλά χωρίς τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Ονομάστε το Pax Planeta (Πλανητική Ειρήνη). Θα μπορούσε να έχει ουσιαστική απήχηση σε ολόκληρο τον κόσμο, δεδομένου του σημερινού πνεύματος που διαπνέει την εποχή μας.

Στον πυρήνα του Pax Planeta θα υπήρχε ένα σύνολο αξιών – ανθρώπινα δικαιώματα, κράτος δικαίου, οικονομική ζωτικότητα, παγκόσμια δικαιοσύνη και προστασία του πλανήτη. Αυτά έχουν κάποια ομοιότητα με εκείνα που υποτίθεται ότι έκαναν το Pax Americana, εκτός από τον πιο έντονο εστιασμό στη δικαιοσύνη και τον πλανήτη – και, φυσικά, ότι η Αμερική ήταν πολύ συχνά πρόθυμη να παρακάμψει τις αξίες της όταν το θεωρούσε συμφέρον της.

Θα χρειαζόταν μια πιο ρεαλιστική, ταπεινή προσέγγιση  από τη στρατιωτική επέμβαση. Η Αμερική και οι σύμμαχοί της θα πρέπει να είναι λιγότερο εύκολοι στο τράβηγμα της σκανδάλης και να επικεντρώνονται περισσότερο στην άμυνα παρά στην επίθεση. Πράγματι, μετά την αποτυχία της “Επιχείρησης Διαρκής Ελευθερία”, είναι απίθανο να υπάρχει μεγάλη όρεξη για φιλοπόλεμες περιπέτειες ούτως ή άλλως.

Θα πρέπει επίσης να υπάρχει μεγαλύτερη διάθεση για χρήση του καρότου και όχι του μαστίγιου. Είναι συχνά ευκολότερο για τη Δύση να δικαιολογήσει τις στρατιωτικές δαπάνες παρά τις δαπάνες για την προβολή της ήπιας δύναμής της – παρόλο που οι πόλεμοι είναι συνήθως πολύ ακριβότεροι ακόμη και από πολύ γενναιόδωρα «καρότα».

Πολλά από τα παγκόσμια ιδρύματα που ήταν κεντρικά στην Pax Americana – όπως το ΝΑΤΟ, τα Ηνωμένα Έθνη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα – θα μπορούσαν να συνεχίσουν με νέο επίκεντρο στο πλαίσιο του Pax Planeta.

Αλλά θα πρέπει επίσης να δοθεί ώθηση για να διοχετευθούν πολύ περισσότερες επενδύσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες, ώστε να μπορέσουν να αναπτυχθούν με πράσινο τρόπο. Αυτό θα παρείχε επίσης μια εναλλακτική λύση στην πρωτοβουλία της Κίνας για το νέο δρόμο του μεταξιού (Belt and Road Initiative), η οποία δεν είναι φιλική προς το κλίμα. Παρόλο που ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να παρέχει το μεγαλύτερο μέρος του κεφαλαίου, ο δημόσιος τομέας θα πρέπει να χειρίζεται την αντλία, όπως υποστήριξε ο Larry Fink, διευθύνων σύμβουλος της BlackRock, σε μια συνάντηση των G20 τον περασμένο μήνα.

Αυτή είναι η σκέψη πίσω από το «Ξαναφτιάχνουμε Έναν Καλύτερο Κόσμο» (“Build Back Better World” -B3W), μια πρωτοβουλία για την οποία οι ηγέτες της G7 δεσμεύτηκαν στην τελευταία τους σύνοδο κορυφής τον Ιούνιο. Το B3W, γνωστό και ως «Πρωτοβουλία για Καθαρό Πράσινο» (Clean Green Initiative) και «Πράσινο Σχέδιο Μάρσαλ» (Green Marshall Plan), θεωρείται ως μια προσπάθεια απελευθέρωσης εκατοντάδων δισεκατομμυρίων και δυνητικά τρισεκατομμυρίων δολαρίων ιδιωτικού κεφαλαίου για επένδυση σε έργα πράσινης ανάπτυξης σε αναδυόμενες αγορές. Αυτή είναι μια ιδέα που εγώ προσωπικά προωθώ.

Παρόλο που οι λεπτομέρειες είναι ακόμα ελάχιστες, το B3W υποτίθεται ότι θα είναι επιπλέον των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως για χρηματοδότηση του κλίματος που οι πλούσιες χώρες έχουν υποσχεθεί να κινητοποιήσουν για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Με τη Δύση να αναζητά μια νέα στρατηγική μετά το Αφγανιστάν, τώρα είναι η ώρα να μετατρέψουμε το B3W σε μια πραγματικά τολμηρή πρωτοβουλία.

Είναι πιθανό ότι η Αμερική και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της θα διαφωνήσουν για την άθλια έξοδο από το Αφγανιστάν, με την Ουάσινγκτον να υποχωρεί σε έναν θλιβερό απομονωτισμό. Αν ναι, η Δύση θα δυσκολευτεί να βρει κάποιο κοινό σκοπό τα επόμενα χρόνια – και παραπάνω καταστροφή θα συσσωρευτεί επάνω στην υπάρχουσα καταστροφή – ακριβώς όταν ο πλανήτης χρειάζεται αποφασιστική και συνεχή δράση.

Αλλά αυτό δεν θα ήταν προς το συμφέρον της Δύσης. Επιπλέον, η Αμερική και οι σύμμαχοί της μπορούν ακόμα να αποφύγουν αυτό το αποτέλεσμα εάν επιδείξουν επαρκή σοφία και δύναμη θέλησης. Η εικονική συνάντηση των ηγετών της G7 που προγραμματίζεται για την επόμενη εβδομάδα θα ήταν μια καλή στιγμή για να ξεκινήσουμε να σχεδιάζουμε ένα Pax Planeta που αποτρέπει το φιάσκο του Αφγανιστάν να μετατραπεί σε μια γενικότερη υποχώρηση.

REUTERS BREAKINGVIEWS