Ποιες αγορές θα επηρεαστούν περισσότερο από τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν;

Αυτά που φάνηκαν άσχημα νέα στην αρχή, κατέληξαν να είναι καλά νέα αργότερα. Έτσι βλέπει ο Ματ Γκέρτκεν, επικεφαλής γεωπολιτικής στρατηγικής της BCA Research, τις επιπτώσεις της κατάληψης του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν.

Μετά τις καταθλιπτικές εικόνες του χάους στην Καμπούλ, η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ θα μπορέσει να προχωρήσει σε κινήσεις μεγαλύτερης στρατηγικής σημασίας. «Βρισκόμαστε σε μία κρίσιμη κατάσταση με το Ιράν», δήλωσε ο Γκέρτκεν, σε πρόσφατη τηλεφωνική του συνέντευξη στο Barron’s.

Οι ΗΠΑ θα αποκτήσουν, επίσης, «μεγαλύτερη ευελιξία» στο πώς αντιμετωπίζουν την Κίνα, τον κύριο γεωπολιτικό και οικονομικό τους αντίπαλο, προσέθεσε ο ίδιος.

Αυτά είναι βασικά σημεία που πρέπει να εξετάσουμε, με κύριο γνώμονα το μέλλον, είπε, και να μην σταθούμε απλά στη σύγκριση της υποχώρησης των ΗΠΑ από την Καμπούλ με την επιχείρηση αποχώρησης από τη Σαϊγκόν, το 1975, στο τέλος του πολέμου του Βιετνάμ, ή στο παιχνίδι της απόδοσης ευθυνών για την εκπληκτικά γρήγορη κατάρρευση της αφγανικής κυβέρνησης, η οποία υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ.

Το τέλος της αμερικανικής εμπλοκής στο Αφγανιστάν, μετά από 20 χρόνια, αντανακλούσε τη στάση των ψηφοφόρων, οπότε η απόφαση του προέδρου Τζο Μπάιντεν να απομακρύνει τα αμερικανικά στρατεύματα ήταν σύμφωνη με την κοινή γνώμη. Άλλωστε, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ήταν ένας αντιπολεμικός Ρεπουμπλικανός που νίκησε τη Δημοκρατική Χίλαρι Κλίντον, τον ισχυρότερο υποστηρικτή των στρατιωτικών επιθέσεων, το 2016, σημείωσε ο Γκέρτκεν. «Δεν θεωρώ ότι η απόσυρση από μόνη της θα αποτελέσει κάποιο πρόβλημα για τον Μπάιντεν», συνέχισε ο ίδιος.

Μεγαλύτερη σημασία έχουν οι διαπραγματεύσεις με το Ιράν. «Είναι πιθανό οι ΗΠΑ και το Ιράν να εξομαλύνουν κάπως τις σχέσεις τους. Κάτι τέτοιο θα ήταν μνημειώδες γεγονός για τη γεωπολιτική σκηνή», είπε, αν και σημείωσε ότι οι πιθανότητες για τον κατευνασμό των σχέσεών τους έχουν στενέψει.

Δεδομένου ότι το Ιράν δεν εξαρτάται, πλέον, από τις κινήσεις των αμερικανικών στρατευμάτων στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, η Τεχεράνη θα μπορούσε να επιδιώξει ταχύτερο εμπλουτισμό ουρανίου, ενισχύοντας την ικανότητά της στην παραγωγή πυρηνικών όπλων. «Αν συμβεί κάτι τέτοιο κατά τη θητεία του Μπάιντεν, θα κοιτάξουμε πίσω μας και θα πούμε, δεν είναι απλώς ότι βιώσαμε ξανά μία «στιγμή Σαϊγκόν », αλλά η στιγμή αυτή έγινε ακόμη χειρότερη, καθώς κλιμάκωσε την κρίση με το Ιράν», δήλωσε ο Γκέρτκεν. «Και ο Μπάιντεν θα φαίνεται ότι έχει χειριστεί με ιδιαίτερα κακό τρόπο την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ».

Όλα, όμως, δείχνουν ότι το αποτέλεσμα δεν θα είναι το επιθυμητό.

Πολλά θα εξαρτηθούν από την απόφαση του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, και όχι από τον πρόσφατα εκλεγμένο πρόεδρο, Εμπραχίμ Ραΐσι, δήλωσε ο Γκέρτκεν. Ο 82χρονος Χαμενεΐ κρυβόταν πίσω από την πυρηνική συμφωνία του 2015, αλλά αντιμετωπίζει μια σειρά πιέσεων, από τις οικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ μέχρι τις αρχικές κοινωνικές αναταραχές και τα ερωτήματα σχετικά με τη διαδοχή του. Το να κλείσει συμφωνία με τους Αμερικανούς κατά τη διαδοχή του θα ενίσχυε τη ζωή του καθεστώτος, αναφέρει ο σχεδιαστής στρατηγικής στο BCA. «Και να θυμάστε, δεν χρειάζεται να εγκαταλείψουν το πυρηνικό τους πρόγραμμα, απλώς και μόνο για να επανενταχθούν στην παλιά συμφωνία, η οποία έχει χρονικό περιορισμό», δήλωσε ο Γκέρτκεν.

Το να μην «είναι παγιδευμένες πλέον στα Ιμαλάια» αυξάνει, επίσης, την ευελιξία των ΗΠΑ με την Κίνα, σύμφωνα με τον Γκέρτκεν. Ορισμένοι στην ηγεσία της Κίνας μπορεί να θεωρήσουν την πολιτική των ΗΠΑ αναποτελεσματική, αμφίβολη και ανίκανη, μετά τα γεγονότα στο Αφγανιστάν, και μπορεί να θέλουν να εκμεταλλευτούν την αδυναμία αυτή της Αμερικής. Πιθανότατα, είπε, οι ΗΠΑ θα έχουν την ικανότητα να αντιμετωπίσουν μια ξένη απειλή.

Οι Κινέζοι είναι πιθανό να «επιμείνουν στην ευρασιατική τους στρατηγική επειδή γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να νικήσουν το αμερικανικό ναυτικό», δήλωσε ο Γκέρτκεν. Η Κίνα θα προσπαθήσει να αυξήσει περαιτέρω τους δεσμούς και την επιρροή της στο Πακιστάν, το Αφγανιστάν και την κεντρική Ασία, συνέχισε ο ίδιος.

Η Κίνα εξαρτάται από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής, το οποίο δίνει στις ΗΠΑ τεράστια μόχλευση. «Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι διαπραγματεύσεις με το Ιράν και τον Περσικό Κόλπο θα παραμείνουν στο στόχαστρο της οικονομίας σε παγκόσμιο επίπεδο, παρά τα γεγονότα με το Αφγανιστάν», δήλωσε ο Γκέρτκεν.

Ο αντίκτυπος αυτών των εξελίξεων στην αγορά θα γίνει αισθητός περισσότερο στα νομίσματα και το αργό πετρέλαιο. Ενώ τα διπλά ελλείμματα της Αμερικής στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό και το εμπόριο θα είχαν, υπό κανονικές συνθήκες, αρνητικές επιπτώσεις στο νόμισμα, ωστόσο, οι γεωπολιτικές εντάσεις είναι πιθανό να κάνουν το δολάριο πιο ανθεκτικό. Η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας θα παράσχει, επίσης, μια βάση στήριξης για το δολάριο σε μια περίοδο γεωπολιτικής αβεβαιότητας.

Όσον αφορά το πετρέλαιο, οι εντάσεις στη Μέση Ανατολή είναι πιθανό να προκαλέσουν αύξηση τιμών. Αλλά ο Γκέρτκεν αναφέρει ότι ο ΟΠΕΚ 2.0 έχει αποκαταστήσει την πειθαρχία μετά τους περσινούς πολέμους μεριδίου αγοράς. Ο όμιλος δεν θα επιθυμεί την άνοδο των τιμών, γεγονός που θα επιταχύνει τις παγκόσμιες προσπάθειες για μία περισσότερο πράσινη πολιτική. Το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι η αυξημένη αστάθεια στις τιμές του πετρελαίου.

Τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει τα γεγονότα που συνέβησαν στο Αφγανιστάν τις τελευταίες ημέρες. Τώρα, τουλάχιστον, η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ μπορεί να επικεντρωθεί πλήρως σε αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία για το μέλλον.