Προσφυγική κρίση και ΕΕ – Στοιχεία και αριθμοί – Τι συζήτησαν Μητσοτάκης – Ερντογάν

Η ανθρωπιστική κρίση που αναδεικνύεται στο Αφγανιστάν με την επέλαση των Ταλιμπάν, δημιουργεί εύλογες ανησυχίες για ένα ακόμα μετανευστικό κύμα προς τη Δύση.

To φλέγον αυτό θέμα απασχόλησε σύμφωνα με πληροφορίες την τηλεφωνική συνομιλία που είχε την Παρασκευή το απόγευμα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, με τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η συνομιλία διήρκησε μισή ώρα και διεξήχθη σε θετικό κλίμα.

Οι δύο ηγέτες συζήτησαν για τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν και για τις προσφυγικές πιέσεις που ενδέχεται να προκύψουν και συμφώνησαν πως Ελλάδα και Τουρκία αντιμετωπίζουν την ίδια πρόκληση.

Tην Πέμπτη, ο Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι η Τουρκία δεν θα γίνει αποθήκη προσφύγων της Ευρώπης.

Το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα, τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, η οποία έχει αναλάβει αρκετά μεγάλο βάρος ως εξωτερικό σύνορο της Ε.Ε. – και η οποία, άλλωστε, έχει αναγνωρίσει στο πλαίσιο της Ε.Ε. και το βάρος που έχει δεχθεί η Τουρκία.

Οι δύο ηγέτες συμφώνησαν στην ανάγκη να υποστηριχθούν οι χώρες της άμεσης γειτονίας με το Αφγανιστάν, ώστε οι Αφγανοί να μείνουν όσο το δυνατόν εγγύτερα στις εστίες τους.

Covid και μετανάστευση

Η πανδημία COVID-19 μείωσε δραστικά τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι περιορισμοί μετακίνησης που επιβλήθηκαν λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού οδήγησαν στην ελάττωση τόσο της νόμιμης όσο και της παράνομης μετανάστευσης.
Ωστόσο, οι αδυναμίες του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου που ανέδειξε η άφιξη σχεδόν ενός εκατομμυρίου αιτούντων άσυλο και προσφύγων στην Ευρώπη το 2015 παραμένουν.
Όπως αναφέρει σε σχετική ανάρτησή του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επεξεργάζεται προτάσεις για τη δημιουργία μιας πιο δίκαιης και αποτελεσματικότερης πολιτικής ασύλου.

Αποφάσεις για το άσυλο στην ΕΕ

Ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου που υποβλήθηκαν για πρώτη φορά μειώθηκε κατά 34% σε όλη την ΕΕ, με την εξαίρεση της Αυστρίας όπου οι αιτήσεις αυξήθηκαν κατά 17,5% σε σύγκριση με το 2019. Ο αριθμός των αιτήσεων μειώθηκε σημαντικά στη Γερμανία και στη Γαλλία, παρότι η Γερμανία παρέμεινε η βασική χώρα προορισμού το 2020, εκπροσωπώντας το 24,6% όλων των αιτήσεων ασύλου που υποβλήθηκαν για πρώτη φορά (102.500). Ακολούθησε η Ισπανία (86.400 ή 20,7%) και η Γαλλία (81.800 ή 19,6%).

Οι Σύριοι συνεχίζουν να αποτελούν τη μεγαλύτερη ομάδα αιτούντων άσυλο το 2020 (15,2%), ενώ οι Αφγανοί αντιπροσωπεύουν το 10,6% του συνολικού αριθμού αιτούντων, οι υπήκοοι της Βενεζουέλας το 7,3% και οι Κολομβιανοί το 7%.

Η μεγαλύτερη πτώση στις αιτήσεις ασύλου καταγράφηκε στην Αλβανία (-70,8%), στη Γεωργία (-65,6%) και το Ιράν (-62,3%).

Πάνω από το ένα τρίτο (78,7%) των ατόμων που υπέβαλαν αίτηση ασύλου για πρώτη φορά στην ΕΕ το 2020 ήταν κάτω των 35 ετών, ενώ 13 600 αιτούντες ήταν ασυνόδευτοι ανήλικοι.

Ποια η διαφορά μεταξύ αιτούντων άσυλο και προσφύγων; (σύμφωνα με το Ευρωκοινοβούλιο)

Αιτών άσυλο είναι ο πολίτης τρίτης χώρας ή ανιθαγενής που έχει υποβάλει αίτηση παροχής διεθνούς προστασίας, στην οποία ζητά άσυλο ή επικουρική προστασία.

Πρόσφυγας είναι κάποιος που έχει εγκαταλείψει τη χώρα του εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου διώξεως λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης ή πολιτικών πεποιθήσεων δεν δύναται ή δεν επιθυμεί να απολαμβάνει την προστασία της χώρας αυτής, ή εξαιτίας φόβου διώξεως, να επιστρέψει σε αυτήν. Στην ΕΕ η οδηγία περί ελάχιστων προδιαγραφών θέτει τους όρους χορήγησης διεθνούς προστασίας σε όσους τη χρειάζονται.

Οι υπήκοοι τρίτων χωρών πρέπει να κάνουν αίτηση για προστασία στην πρώτη χώρα μέσω της οποίας εισήλθαν στην Ένωση. Κάνοντας την αίτηση αυτή μπορούν αυτόματα να γίνουν αιτούντες άσυλο. Οι τελευταίοι μπορούν να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες ή να τύχουν άλλης διεθνούς προστασίας μόνο εφόσον δώσουν το πράσινο φως οι εθνικές αρχές του κράτους μέλους όπου εξετάστηκε η αίτησή τους.

Μετανάστευση στην Ευρώπη

Ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex), συλλέγει στοιχεία σχετικά με τις παράνομες διελεύσεις στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, όπως αυτά καταχωρίζονται από τις εθνικές αρχές.

Το 2015 και το 2016 καταγράφηκαν πάνω από 2.3 εκατ. παράνομες διελεύσεις. Το 2020, ο συνολικός αριθμός των παράτυπων διελεύσεων των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ ανήλθε σε 124.000, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη μείωση από το 2013 και πτώση ύψους 13% σε σύγκριση με το 2019. Η Συρία παραμένει μια από τις κύριες χώρες καταγωγής ως προς τις παράτυπες διελεύσεις, μαζί με το Μαρόκο, τη Τυνησία και την Αλγερία.

Ωστόσο, τους πέντε πρώτους μήνες του 2021, ο αριθμός παράτυπων διελεύσεων άγγιξε τις 47.100, ποσοστό 47% μεγαλύτερο από το σύνολο πριν από ένα χρόνο.

Η διάβαση της Μεσογείου παρέμεινε θανατηφόρα, με 1.754 νεκρούς ή αγνοούμενους το 2020, σε σύγκριση με 2.095 το 2019. Οι παράτυπες αφίξεις δια της οδού της Κεντρικής Μεσογείου (στην Ιταλία και στη Μάλτα) σχεδόν τριπλασιάστηκαν, καθιστώντας την ως την πιο ενεργή οδό μετανάστευσης προς την Ευρώπη.

Καταγράφηκαν πάνω απο 35.600 τέτοιες αφίξεις το 2020, σε σχέση με τις σχεδόν 11.500 αφίξεις το 2019, με την πλειοψηφία των ανθρώπων να φθάνει στη Λαμπεντούζα. Οι αφίξεις στην Ισπανία, και ιδιαίτερα στις Κανάριες Νήσους, αυξήθηκαν κατα 46% (35.800) το 2020 σε σύγκριση με το 2019.

Εν τω μεταξύ οι αφίξεις στις Κανάριες Νήσους αυξήθηκαν κατακόρυφα το 2020, κυρίως λόγω της σημαντικής τους αύξησης τους τέσσερις τελευταίους μήνες του έτους. Συνολικά, πάνω από 22.600 παράτυπες διελεύσεις εντοπίστηκαν στην μεταναστευτική οδό της Δυτικής Αφρικής, αριθμός εξαπλάσιος σε σχέση με το 2019.

Πολλές νέες αφίξεις προέρχονται από χώρες που πλήττονται από την οικονομική ύφεση και όχι από συρράξεις. Η μείωση των παγκόσμιων εμβασμάτων είναι επίσης πιθανό να ενισχύσει την τάση αυτή. Έως ότου τιθασευτεί η πανδημία και ξεκινήσει η οικονομική ανάκαμψη, οι ισχνές προοπτικές απασχόλησης και υγειονομικής περίθαλψης σε χώρες καταγωγής θα εξακολουθήσουν να αποτελούν κίνητρο για τους ανθρώπους να έρθουν στην ΕΕ.

Τι γνώμη έχουν οι Ευρωπαίοι πολίτες;

Η διαχείριση της προσφυγικής κρίση αποτελεί εδώ και χρόνια μία από τις προτεραιότητες της ΕΕ. Έχουν ήδη ληφθεί διάφορα μέτρα για την καλύτερη διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών και τη βελτίωση του συστήματος παροχής ασύλου.

Παρ’ όλο που το Ευρωβαρόμετρο του Ιουνίου 2019 δείχνει ότι η μετανάστευση ήταν το πέμπτο μεγαλύτερο ζήτημα που επηρέασε τις αποφάσεις ψήφου των Ευρωπαίων πολιτών στις ευρωεκλογές του Μαΐου, η πανδημία φαίνεται να εκτόπισε το μεταναστευτικό, σύμφωνα με έρευνα “Parlemeter 2020”. Το 46% των ερωτηθέντων θεωρεί πάντως τη μετανάστευση ως έναν από τους βασικότερους τομείς διαφωνιών μεταξύ της ΕΕ και των εθνικών κυβερνήσεων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αύξησε σημαντικά τη χρηματοδότησή της για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, το άσυλο και τις πολιτικές ένταξης μετά την αυξημένη άφιξη αιτούντων άσυλο το 2015. 22,7 δισ. ευρώ (σε τιμές του 2018) θα διατεθούν για τη διαχείριση των συνόρων και την μετανάστευση στα πλαίσια του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ (2021-2027), σε σύγκριση με τα 10 δισ. ευρώ που είχαν διατεθεί για το άσυλο και τη μετανάστευση την περίοδο 2014-2010.

Μάθετε περισσότερα σχετικά με τις δράσεις της ΕΕ για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης.

Πρόσφυγες στον κόσμο

Ο αριθμός των ανθρώπων που εγκαταλείπουν τη χώρα τους λόγω διώξεων, συγκρούσεων και βίας αγγίζει τα 80 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο. Αυτό ισοδυναμεί με σχεδόν κάθε άνδρα, γυναίκα και παιδί στη Γερμανία. Τα παιδιά αντιπροσωπεύουν περίπου το 42% του παγκόσμιου πληθυσμού προσφύγων.

Οι χώρες που φιλοξενούν τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων είναι η Τουρκία, η Κολομβία, το Πακιστάν, η Ουγκάντα ​​και η Γερμανία. Μόνο το 14% των προσφύγων παγκοσμίως φιλοξενούνται σε ανεπτυγμένες χώρες.