Η τρίτη δόση διευρύνει το «απαρτχάιντ» των εμβολίων

Όλο και διευρύνεται το χάσμα στο εμβολιαστικό πρόγραμμα ανάμεσα στις πλούσιες και φτωχές χώρες ενισχύοντας με πιο μελανά χρώματα το παγκόσμιο «απαρτχάιντ» των εμβολίων, σύμφωνα με άρθρο του Politico.

Οι πλούσιες χώρες έχουν επιδοθεί σε αγώνα δρόμου για να χορηγήσουν σε μερίδα του πληθυσμού τους την τρίτη -γνωστή και ως αναμνηστική- δόση εμβολίου, την ώρα που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ζητά να σταματήσουν μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου ώστε να πραγματοποιηθεί ο στόχος της εμβολιαστικής κάλυψης του 10% του πληθυσμού όλων των χωρών.

Την ίδια στιγμή οι πιο φτωχές χώρες, που αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα στην προμήθεια των εμβολίων, εξετάζουν το ενδεχόμενο να χορηγήσουν μισή δόση ώστε να έχουν οι πολίτες τους ένα ποσοστό προστασίας απέναντι στον κορωνοϊό.

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι ζούμε «μια πανδημία δύο ταχυτήτων», καθώς το 1,4% των κατοίκων των φτωχών χωρών έχει λάβει μόλις μια δόση εμβολίου, ενώ το 82% των εμβολίων πηγαίνει στις πλούσιες και μεσαίου εισοδήματος χώρες.

Το γεγονός ότι οι πλούσιες χώρες προχωράνε σε ενισχυτική δόση, ενώ οι φτωχότερες σε μισή δόση αναδεικνύει ξεκάθαρα την αυξανόμενη ανισότητα στην διανομή των εμβολίων παγκοσμίως.

«Όλοι οι ευπαθείς κι όσοι κινδυνεύουν περισσότερο θα πρέπει να λάβουν την πρώτη και τη δεύτερη δόση του εμβολίου, προτού ξεκινήσει να εμβολιάζεται με τρίτη δόση ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ή όλος ο πληθυσμός σε ορισμένες χώρες», δήλωσε πρόσφατα στο CNN η τεχνική επικεφαλής του ΠΟΥ για τον COVID-19, Μαρία Βαν Κερκχόβε.

Οι πλούσιες όμως χώρες δε φαίνεται να αλλάζουν τα σχέδια τους. ΗΠΑ, Ισραήλ, Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία και Ουγγαρία είναι μερικές από τις χώρες που έχουν ήδη ξεκινήσει τη χορήγηση αναμνηστικής δόσης ή σκοπεύουν να το πράξουν στο άμεσο μέλλον. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες χώρες αναμένουν τις συστάσεις των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών τις επόμενες εβδομάδες για να ακολουθήσουν το παράδειγμα των προαναφερόμενων χωρών.

Το πόσο θα επηρεάσουν τα προγράμματα αναμνηστικής δόσης στις δωρεές εμβολίων που έχουν υποσχεθεί οι πλούσιες χώρες είναι κάτι που θα διαπιστωθεί άμεσα αλλά μια επιβράδυνση στην αποστολή δόσεων προς τις φτωχότερες χώρες μπορεί να είναι αναπόφευκτη.

Λιγότερες δόσεις, μεγαλύτερη κάλυψη

Προς το παρόν, οι ειδικοί αναζητούν λύσεις. Ο Μπεν Κάουλινγκ, συν-διευθυντής του Συνεργαζόμενου Κέντρου Επιδημιολογίας και Ελέγχου Λοιμωδών Νοσημάτων του ΠΟΥ στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ, υποστήριξε την ιδέα της μείωση της δόσης. Οι μισές δόσεις θα μπορούσαν να διπλασιάσουν την κάλυψη του πλυθησμού και να προσφέρουν περισσσότερο από το 50% της προστασίας που προσφέρει μια ολόκληρη δόση, σημείωσε. «Καταλήγετε με καλύτερα αποτελέσματα σε επίπεδο πληθυσμού», δήλωσε ο Κάουλινγκ σε συνάντηση του ΠΟΥ στις 13 Αυγούστου για τα εμβόλια, σύμφωνα με το Health Policy Watch.

Δεν είναι μια καινούρια σκέψη ή θέση αυτή που εξέφρασε ο Κάουλιγκ, καθώς μισές δόσεις έχουν χορηγηθεί και σε άλλα εμβόλια όπως αυτό του κίτρινου πυρετού. Ακόμα και στις ΗΠΑ υπήρχε η συζήτηση τον Ιανουάριο να χορηγηθεί μισή δόση εμβολίου Moderna. Βέβαια οι ΗΠΑ δεν ακολούθησαν ποτέ αυτό το μονοπάτι και επιλέγουν την 3η δόση. Εν τω μεταξύ το Μάιο δημοσιεύθηκε μελέτη που έδειξε ότι μια μισή δόση του εμβολίου Moderna προκάλεσε «ισχυρή» ανοσολογική απόκριση σε υγιείς ενήλικες.

Η απόφαση για τη χορήγησ δεύτερη δόσης δεν είναι εύκολη, αλλά «σίγουρα υπάρχουν χώρες και οργανισμοί που εξετάζουν το σενάριο», εξηγεί ο Σάνι Κρότι, καθηγητής στο Ινστιτούτο Ανοσολογίας La Jolla, ενώ έχει δηλώσει στο STAT ότι του ζητήθηκε από πολλές χώρες η συμβουλή του για τη χορήγηση μειωμένων δόσεων.

Στην πράξη μια πόλη της Βραζιλίας δοκιμάζει τη θεωρία χορήγησης μισής δόσης, καθώς δεν κατάφερε να προμηθευτεί ικανό αριθμό εμβολίων για να καλύψει τον πληθυσμό της από την ηλικία των 18 ώς 49 χρονών. Η δοκιμή αφορά τη χορήγηση δύο μισών δόσεων του εμβολίου AstraZeneca.

 Σωσίβια μόνο για μερικούς;

Οι πλούσιες χώρες προχωρούν ολοταχώς στην χορήγηση της αναμνηστικής δόσης, καθώς επικαλούνται στοιχεία που δείχνουν ότι μειώνεται η αποτελεσματικότητα του εμβολίου με την πάροδο του χρόνου. Αλλά ο ΠΟΥ πιέζει, καθώς διαφωνεί με την απόφαση για χορήγηση τρίτης δόσης. Σύμφωνα με εκτίμηση του οργανισμού –  που έχει ενημέρωση από 2.000 ειδικούς – δεν υπάρχουν προς το παρόν στοιχεία που να υποστηρίζουν την ανάγκη ενισχυτικών δόσεων. Από τις διαθέσιμες πληροφορίες, τα εμβόλια μοιάζουν να γίνονται λιγότερο αποτελεσματικά στην πρόληψη ήπιας νόσησης. Ωστόσο, ο Joachim Hombach, εκτελεστικός γραμματέας της συμβουλευτικής ομάδας ανοσοποίησης του ΠΟΥ, επεσήμανε στις 18 Αυγούστου ότι αυτά τα δεδομένα δείχνουν ότι τα εμβόλια εξακολουθούν να είναι αποτελεσματικά ενάντια στη σοβαρή νόσηση που οδηγεί σε νοσηλεία και θάνατο.

Οι περισσότερες ρυθμιστικές αρχές δεν έχουν ακόμα ξεκάθαρη άποψη για την χορήγηση αναμνηστικής δόσης στον γενικό πληθυσμό. Η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων δεν έχει συστήσει ακόμη την τρίτη δόση, προκαλώντας κριτική από ειδικούς ότι η αμερικανική κυβέρνηση προχώρησε στην τρίτη δόση για πολιτικούς και όχι για επιστημονικούς λόγους.

Ο επικεφαλής των εμβολίων της Wellcome Trust, Charlie Weller, σχολίασε ότι ο κόσμος βρίσκεται «σε μια πανδημία δύο ταχυτήτων.» Πιστεύει ότι αντί να χορηγούνται αναμνηστικές δόσεις, «θα πρέπει να εστιάσουμε στην παροχή της πρώτης και της δεύτερης δόσης στους ανθρώπους που κινδυνεύουν παντού».

Την ίδια ώρα η ΕΕ υπέγραψε σύμβαση προμήθειας άλλων 1,8 δισ. δόσεων του εμβολίου BioNTech/Pfizer έως το 2023. Στα τέλη Αυγούστου, το Ηνωμένο Βασίλειο αγόρασε επιπλέον 35 εκατ. δόσεις του ίδιου εμβολίου. Σύμφωνα με εκτίμηση think tank, οι ΗΠΑ θα έχουν πάνω από 1 δισ. πλεονασματικές δόσεις εμβολίου έως το τέλος του έτους, ακόμη και αν εμβολιάσουν όλους τους πολίτες ηλικίας 5 ετών και άνω.

Οι χώρες της ΕΕ έχουν υποσχεθεί να δωρίσουν στις φτωχές χώρες τουλάχιστον 200 εκατομμύρια δόσεις μέχρι το τέλος του έτους, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο έχει δεσμευτεί για 100 εκατομμύρια δόσεις μέχρι τα μέσα του 2022 και οι ΗΠΑ έχουν διαθέσει 500 εκατομμύρια το ίδιο διάστημα. Αυτό σημαίνει ότι οι πλούσιες χώρες θα έχουν ακόμη ένα πλεόνασμα δόσεων για να δώσουν ακόμη περισσότερο. Αλλά τα σχέδια για επιπλέον δόσεις εγείρουν ερωτήματα σχετικά με το πότε θα γίνουν αυτές οι δωρεές. Ο Μάικ Ράιαν, εκτελεστικός διευθυντής του προγράμματος έκτακτης ανάγκης για την υγεία του ΠΟΥ, καταδίκασε τα σχέδια των χωρών να δώσουν προτεραιότητα στον πληθυσμό τους, λέγοντας οτι «μοιράζουμε επιπλέον σωσίβια σε άτομα που έχουν ήδη σωσίβια ενώ αφήνουμε άλλους ανθρώπους να πνιγούν».

Ψεύτικη διχογνωμία;

Οι πλούσιες χώρες επιμένουν ότι δεν χρειάζεται να επιλέξουν μεταξύ τρίτης  δόσης και δωρεάς εμβολίων. Ο Αμερικανός Χειρουργός Γενικός Vivek Murthy απέρριψε την ιδέα ότι η χορήγηση αναμνηστικής δόσης θα αποβεί εις βάρος του εμβολιασμού άλλων χωρών τονίζοντας οτι «δεν αποδέχεται την ιδέα ότι πρέπει να επιλέξουμε μεταξύ Αμερικής και κόσμου». Ο Κρότι της La Jolla συμφωνεί, αποκαλώντας αυτή τη συζήτηση «ψευδή διχογνωμία». Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ έχουν ήδη αποστείλει 110 εκατομμύρια δόσεις στο εξωτερικό και σχεδιάζει να μοιράσει εκατοντάδες εκατομμύρια ακόμη, ο αντίκτυπος της τρίτης δόσης θα είναι σχετικά μικρός, υποστηρίζει.

Ο Σκοτ Χένλει, ερευνητής εμβολίων στο Ινστιτούτο Ανοσολογίας Penn του Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας, έχει διαφορετική άποψη. «Όποιος πιστεύει ότι ο εμβολιασμός των Αμερικανών με μια τρίτη δόση δεν πρόκειται να αποβεί εις βάρος της μεταφοράς του εμβολίου σε άλλα μέρη του κόσμου, κοροϊδεύει τον εαυτό του», λέει στο STAT.

Άλλοι ειδικοί λένε ότι το ζήτημα είναι η ενίσχυση της παραγωγής εμβολίων σε όλο τον κόσμο. «Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και τις ευπαθείς ομάδες  σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματο να μην έχουν λάβει την πρώτη δόση όταν οι κατασκευαστές σε όλο τον κόσμο είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν την παραγωγή περισσότερων εμβολίων», δήλωσε η Κάρυ Τέιτσερ, διευθύντρια προγραμμάτων για τα φάρμακα χωρίς σύνορα στις ΗΠΑ.

Ο Πήτερ Χότεζ, κοσμήτορας της Εθνικής Σχολής Τροπικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Baylor,εξήγησε ότι οι χώρες της G7 και οι οργανισμοί του ΟΗΕ «είναι μονοδιάστατοι στη σκέψη τους» εστιάζοντας στις δωρεές εμβολίων – μια τρύπα στο νερό όσον αφορά το σύνολο των εμβολίων που χρειάζονται παγκοσμίως. Με περίπου 5 δισ. εμβόλια που απαιτούνται για την ανοσοποίηση των ανθρώπων στην υποσαχάρια Αφρική, τη Λατινική Αμερική και τις ασιατικές χώρες χαμηλού εισοδήματος, οι πλούσιες χώρες θα πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στην ενίσχυση της παραγωγής εμβολίων-και όχι μόνο σε αυτά που χρησιμοποιούνται ήδη, είπε.