Γερμανικές εκλογές – Τι ψηφίζουν οι μετανάστες;

Στις επικείμενες εκλογές, σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, θα ψηφίσει και μία ομάδα που συχνά πολιτικοί και κόμματα ξεχνούν: Περίπου 7,4 εκατομμύρια ψηφοφόροι, μετανάστες οι ίδιοι ή οι πρόγονοί τους Έλληνες, Τούρκοι, Ρώσοι και Σύριοι. Πρόκειται για ένα 12%, από το σύνολο όλων εκείνων που έχουν δικαίωμα ψήφου. Παρά το αξιοσημείωτα υψηλό ποσοστό σπάνια γίνεται άμεση αναφορά στην ομάδα αυτή από τους ίδιους τους πολιτικούς, παρατηρεί η κοινωνιολόγος Σαμπρίνα Μάγιες, η οποία την περίοδο αυτή εργάζεται σε μία μελέτη για πολίτες με μεταναστευτικό υπόβαθρο στο Πανεπιστήμιο το Ντούισμπουργκ. Μάλιστα, όπως παρατηρεί, αν και η πόλη που εργάζεται και η ίδια θεωρείται από τις πιο πολυπολιτισμικές στη Γερμανία, την εκπλήσσει το γεγονός ότι «σε μια τέτοια πόλη οι άνθρωποι με μεταναστευτικό υπόβαθρο σπάνια αναφέρονται στις προεκλογικές αφίσες».

Αυτός θα μπορούσε να είναι ένας από τους λόγους για την χαμηλή προσέλευση στις κάλπες: Στις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές, το 2017, οι ψηφοφόροι με μεταναστευτικό υπόβαθρο ήταν περίπου 20 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το μέσο όρο. Σύμφωνα με τη Μάγιερ, αυτό το «χάσμα» δεν είναι ασυνήθιστο σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά είναι επίσης μια αφορμή για να το μελετήσει κανείς προσεκτικότερα. Καθώς, όπως επισημαίνει η Μάγιερ, υπάρχει ο κίνδυνος να εδραιωθεί ένας φαύλος κύκλος: «Εάν μια ομάδα δεν αισθάνεται ότι της δίνουν σημασία, ελαττώνονται οι ψήφοι και αυτό με τη σειρά του μειώνει το κίνητρο για τα κόμματα να ασχοληθούν με τη συγκεκριμένη ομάδα».

Κίνητρα για τους ψηφοφόρους

Ένα πρόβλημα που ο ακτιβιστής Άλι Τσαν γνωρίζει πολύ καλά. Ο δημιουργός του hashtag #MeTwo, με το οποίο επιδιώκει να επιστήσει την προσοχή στις διακρίσεις, γεννήθηκε στην Τουρκία, είναι κουρδικής καταγωγής και η οικογένειά του διέφυγε μαζί με τον ίδιο στη Γερμανία το 1995. Και εκείνος αγωνίζεται για μεγαλύτερη συμμετοχή των μεταναστών στις γερμανικές εκλογές.

Για τις φετινές ομοσπονδιακές εκλογές έστησε, μεταξύ άλλων, μια πολύγλωσση εφαρμογή που προσφέρει βοήθεια και απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με τη διεξαγωγή των εκλογών – συγκρίσιμη με τη δημοφιλή εφαρμογή Wahl-O-Mat. «Στον 21ο αιώνα η βοήθεια προς τους ψηφοφόρους θα έπρεπε να προσφέρεται με συμπερίληψη» δήλωσε στην DW. Ασκεί κριτική στο γεγονός ότι και πάλι οι ίδιες οι ομάδες μεταναστών πρέπει να αναλάβουν δράση: «Το εγχείρημα να δοθεί στους ανθρώπους με μεταναστευτικό υπόβαθρο η αίσθηση ότι ανήκουν και αυτοί στη Γερμανία απέτυχε». Αλλά, όπως συμπληρώνει, «στο τέλος όλοι θέλουμε μεγαλύτερη συμμετοχή στις εκλογές».

Ελλιπή επιστημονικά δεδομένα

Ένα ακόμη πρόβλημα είναι όμως η έλλειψη δεδομένων. Ελάχιστα γνωρίζουμε σχετικά με το ποιες ομάδες μεταναστών ψηφίζουν ποιο κόμμα και γιατί. Οι λόγοι είναι επίσης στατιστικής φύσης: στις κλασικές αναλύσεις των εκλογικών αποτελεσμάτων, το δείγμα είναι συνήθως πολύ μικρό για να δώσει αξιόπιστα αποτελέσματα. Μια διέξοδος από αυτό το πρόβλημα είναι οι ειδικά σχεδιασμένες μελέτες, οι οποίες, ωστόσο, είναι ακριβές και επιπλέον συχνά περιλαμβάνουν μόνο τις μεγαλύτερες ομάδες μεταναστών.

Το ίδρυμα Κόνραντ Αντενάουερ, το οποίο είναι συνδεδεμένο με τους Χριστιανοδημοκράτες, διεξήγαγε δύο τέτοιες μελέτες, το 2015 και το 2019, εστιάζοντας στις τρεις μεγαλύτερες ομάδες μεταναστών στη Γερμανία, από την Τουρκία (2,8 εκατομμύρια), τη Ρωσία (1,4 εκατομμύρια) και την Πολωνία (2,2 εκατομμύρια).

Σε δύο από τις ομάδες, το αποτέλεσμα παρέμεινε σχετικά σταθερό για μεγάλο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με μία από τις μελέτες: «Οι μετανάστες από τη Ρωσία έδωσαν κατά βάση την ψήφο τους στα κόμματα της Χριστιανικής Ένωσης, ενώ μετανάστες τουρκικής καταγωγής στους Σοσιαλδημοκράτες». Όμως, εδώ και μερικά χρόνια, τα «σταθερά πρότυπα» εξασθενούν, φέρνοντας στο προσκήνιο μία «κομματική και πολιτική κινητικότητα». Σύμφωνα με τις μελέτες, πολλοί από τους μετανάστες ρωσικής καταγωγής μεταπήδησαν από το CDU/CSU στο λαϊκιστικό κόμμα AfD. Ταυτόχρονα, οι ψηφοφόροι τουρκικής καταγωγής δεν παρέμειναν πιστοί στο SPD, αλλά αντίθετα επέλεξαν συχνά το CDU/CSU. Στην περίπτωση των ψηφοφόρων από την Πολωνία, οι Πράσινοι επωφελήθηκαν από την αλλαγή πολιτικής πορείας των ψηφοφόρων.

Δικαίωμα ψήφου για όλους;

Και παρόλα αυτά, οι μελέτες δεν λαμβάνουν καν υπόψη μια ομάδα που είναι σχεδόν τόσο μεγάλη όσο των μεταναστών με δικαίωμα ψήφου: Τα άτομα με μεταναστευτικό υπόβαθρο που ζουν στη Γερμανία, αλλά δεν επιτρέπεται να ψηφίσουν στη χώρα. Δηλαδή 8,7 εκατομμύρια κατοίκους συνολικά. Αν και σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο η Γερμανία δεν αποτελεί εξαίρεση με τον ισχύοντα νόμο -ότι μόνον οι κάτοχοι ενός γερμανικού διαβατηρίου μπορούν να ψηφίσουν- υπάρχουν πρωτοβουλίες που ζητούν την αναθεώρησή του.

Σε κάθε περίπτωση όμως, τα πρότυπα, μεταξύ των οποίων θα μπορούσαν να εντάσσονται και πολιτικοί με μία δική τους ιστορία μετανάστευσης, θα ήταν εφικτό να δώσουν μία ώθηση στους ψηφοφόρους με μεταναστευτικό υπόβαθρο. Ωστόσο και εκείνοι είναι ένα φαινόμενο σπάνιο για το γερμανικό κοινοβούλιο: Από τους 709 βουλευτές αυτή τη στιγμή, μόλις οι 58 έχουν κάποιο «ιστορικό» μετανάστευσης.

ΠΗΓΗ: Deutsche Welle