Τελειώνει η «Χρυσή Εποχή» της Γερμανίας μαζί με την Μέρκελ;

Το τέλος της 16ετούς παρουσίας της Ανγκελα Μέρκελ στην καγκελαρία αποτελεί μια εξέλιξη η οποία δεν σηματοδοτεί απλώς μια αλλαγή φρουράς και κυβέρνησης, αλλά το κλείσιμο ενός ολόκληρου πολιτικού κύκλου. Από αυτή την άποψη, δικαιολογούνται τόσο οι απολογισμοί όσο και τα προγνωστικά.

Η αλήθεια είναι ότι συνήθως, το ερώτημα που τίθεται ενόψει των βουλευτικών εκλογών στη Γερμανία την άλλη Κυριακή, 26 Σεπτεμβρίου, αφορά στις συνέπειες που θα έχει το αποτέλεσμά τους για τους Ευρωπαίους εταίρους της. Λογικό, από τη μία πλευρά, καθώς με την ηγετική θέση που κατέχει η Γερμανία στην ΕΕ καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις σε αυτήν.

Από την άλλη, όμως, υπάρχει ένα πρωθύστερο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί: Ποιο είναι το μέλλον της Γερμανίας στην Ευρώπη και τον κόσμο;

Φυσικά, για να υπάρξει σαφέστερη εκτίμηση πρέπει να περιμένουμε όχι μόνο το εκλογικό αποτέλεσμα, αλλά και τη σύνθεση της νέας κυβέρνησης. Παρ’ όλα αυτά, οι ενδείξεις που υπάρχουν έχουν ήδη οδηγήσει κάποιους σε συμπεράσματα.

Αποκαλυπτική δημοσκόπηση

Τα ευρήματα της μεγάλης δημοσκόπησης που διενήργησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων είναι εξαιρετικά χρήσιμα. Αποκαλύπτουν δε μία ιδιομορφία που προκαλεί, αν μη τι άλλο, προβληματισμό: Οι ίδιοι οι Γερμανοί εμφανίζονται πιο συγκρατημένοι, αν όχι απαισιόδοξοι για την επόμενη ημέρα της χώρας τους σε σύγκριση με τους περισσότερους άλλους Ευρωπαίους.

Για του λόγου το αληθές, το 41% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι θα προτιμούσαν την Μέρκελ για πρόεδρο της ΕΕ εφόσον υπήρχε αυτή η θέση, ενώ ο Εμανουέλ Μακρόν χάνει ακόμη και στην έδρα του, όπου τον προτιμά το 20%, έναντι 32% της Γερμανίδας καγκελαρίου. Ωστόσο, το ποσοστό των «μερκελιστών» είναι υψηλότερο όχι στη Γερμανία (42%), αλλά σε άλλες χώρες – Ολλανδία (58%), Ισπανία (57%) και Πορτογαλία (52%).

Την ίδια στιγμή, επίσης, όταν τίθεται ένα διαφορετικό ερώτημα – αν οι καλύτερες ημέρες για τη Γερμανία έχουν περάσει, αν συνεχίζονται ή αν πρόκειται να έρθουν – τότε οι απαντήσεις των πολιτών της εντυπωσιάζουν: Το 52% απαντά ότι συμβαίνει το πρώτο, δηλαδή ότι η χρυσή εποχή ανήκει στο παρελθόν, σε σύγκριση με το 21% που θεωρεί ότι έφτασε στο υψηλότερο σημείο επί Μέρκελ και μόλις ένα 10% που πιστεύει ότι θα έρθει κάποια στιγμή στο μέλλον.

Η πλειοψηφία των Γερμανών θεωρεί, λοιπόν, ότι η χώρα στην οποία ζουν είναι μια δύναμη σε υποχώρηση – ενώ κάτι ανάλογο υποστηρίζει το 34% στις 12 χώρες στις οποίες διενεργήθηκε η δημοσκόπηση, όπου το 31% έχει διαφορετική άποψη.

Γερμανία και ΕΕ

Με άλλα λόγια: Πρόκειται για ένα σενάριο που για τους πολλούς είναι υπαρκτό, για τους Γερμανούς όμως μοιάζει να είναι σχεδόν σίγουρο. Γιατί συμβαίνει αυτό, άραγε; Ξέρουν ή καταλαβαίνουν κάτι που δεν μπορούμε να «πιάσουμε» οι υπόλοιποι;

Αυτό που μπορούμε να υποθέσουμε είναι ότι οι Γερμανοί καταλαβαίνουν ή διαισθάνονται δύο δεδομένα που τους κάνουν απαισιόδοξους. Το ένα είναι ότι η χώρα τους έχει ήδη εισέλθει σε πολιτική κρίση, που σφραγίζεται από κατακερματισμένο πολιτικό σκηνικό και έλλειμμα χαρισματικών ηγετών.

Όσο για το δεύτερο, έχει να κάνει με την ίδια την ΕΕ, από την οποία γνωρίζουν (όσο κι αν συχνά δεν το παραδέχονται) ότι εξαρτάται η ευημερία τους. Άλλωστε, όπως μαρτυρούν τα επίσημα στοιχεία, προς την ΕΕ κατευθύνεται σχεδόν το 55% των γερμανικών εξαγωγών (σχεδόν 40% προς την ευρωζώνη), οι οποίες αποτελούν και τον αιμοδότη της γερμανικής οικονομίας.

Έτσι, καθώς η ΕΕ μοιάζει να ακολουθεί επίσης καθοδική πορεία και ο ρόλος της διεθνώς θα περιορίζεται τα επόμενα χρόνια και δεκαετίες, οι Γερμανοί φοβούνται πως χάνουν το «όχημα» που τους είχε οδηγήσει στην κορυφή. Και το χειρότερο: Δεν ξέρουν τι ακριβώς να κάνουν – και εάν υπάρχει κάτι που μπορούν να κάνουν – προκειμένου να αντιστρέψουν αυτή την πορεία.