ΕΕ – Τα κράτη – μέλη πρέπει να προετοιμαστούν για την εκτίναξη των τιμολογίων

Στη στρατόσφαιρα εκτοξεύθηκαν οι τιμές της ενέργειας τους τελευταίους μήνες και όλες οι ενδείξεις συντείνουν στο ότι οι ανατιμήσεις θα συνεχιστούν και τους επόμενους, ιδιαίτερα απαιτητικούς ενεργειακά λόγω έλευσης του χειμώνα στο βόρειο ημισφαίριο, μήνες.

Μιλώντας χθες το βράδυ στη γαλλική τηλεόραση ενόψει της συνάντησης των υπουργών Οικονομικών των «27» για το θέμα αυτό, σήμερα Δευτέρα στις Βρυξέλλες, ο αρμόδιος για θέματα Εσωτερικής Αγοράς της ΕΕ επίτροπος Τιερί Μπρετόν είπε ότι εναπόκειται στις εθνικές κυβερνήσεις να λάβουν τα κατάλληλα σε κάθε κράτος-μέλος μέτρα ώστε να ελαφρύνουν το δυσβάστακτο για κάποια ευάλωτα νοικοκυριά οικονομικό βάρος.

«Οι αυξήσεις που αφορούν την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος αλλά και του φυσικού αερίου και όλων των καυσίμων εν γένει αγγίζουν όλους τους Γάλλους, όλους τους Ευρωπαίους και, σε ένα βαθμό, ολόκληρο τον πλανήτη», διαπίστωσε ο Τιερί Μπρετόν.

Ο γάλλος επίτροπος υποσχέθηκε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ενεργοποιήσει όλα τα απαραίτητα εργαλεία που θα επιτρέψουν στις κυβερνήσεις να περιορίσουν τη ζημιά από τις αυξήσεις στα τιμολόγια ενέργειας που θα πάρουν στα χέρια τους τους επόμενους μήνες οι Ευρωπαίοι πολίτες. Αλλά «η εξειδίκευση των μέτρων είναι στο χέρι των κρατών-μελών», σημείωσε ο Μπρετόν.

35-36 εκατ. Ευρωπαίοι σε απόγνωση

Από κοινωνική και πολιτική άποψη πρόκειται για ένα «καυτό» ζήτημα που ανέδειξαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Ιταλίας, οι οποίες ζήτησαν από την ΕΕ να δράσει σε θεσμικό επίπεδο ώστε να καταστεί δυνατή η αντιμετώπισή του από τα κράτη-μέλη.

Όπερ εστί μεθερμηνευόμενον, Μαδρίτη και Ρώμη ζήτησαν από τις Βρυξέλλες να ανάψουν το πράσινο φως για εκταμιεύσεις δημοσίου και εν πολλοίς κοινοτικού χρήματος από τα κράτη-μέλη, προκειμένου να βοηθήσουν τα νοικοκυριά που δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα με την εκτόξευση των τιμών.

Ο Μπρετόν εξέφρασε την εκτίμηση ότι πρόκειται για 35 έως 36 εκατομμύρια Ευρωπαίους που δεν τα βγάζουν πέρα με τις αυξήσεις. Εξυπακούεται ότι τον φαύλο κύκλο των ανατιμήσεων ανατροφοδοτεί και η αύξηση του πληθωρισμού, που ροκανίζει τα χαμηλά εισοδήματα και πλήττει την αγοραστική δύναμη των Ευρωπαίων.

Την Παρασκευή ο γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ χαρακτήρισε «απαρχαιωμένη» την ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. «Πρόκειται για ένα σύστημα που δεν λειτουργεί λογικά και συγκροτημένα και η παράλογη αυτή κατάσταση θα επιδεινωθεί το χειμώνα. Πρέπει να αναθεωρήσουμε σε βάθος τον τρόπο λειτουργίας της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας», δήλωσε ο Λεμέρ.

Από την πλευρά των Βρυξελλών, πάντως, ο Τιερί Μπρετόν ήδη ενέκρινε την «επιταγή ενέργειας», το χρηματικό βοήθημα που αποφάσισε να χορηγήσει η γαλλική κυβέρνηση στα πιο αδύναμα από οικονομικής απόψεως νοικοκυριά για να τα βγάλουν πέρα με τις ανατιμήσεις.

Ο επίτροπος υπενθύμισε ότι συντρέχουν και συγκυριακοί παράγοντες για τις ανατιμήσεις στην ηλεκτρική, κυρίως, ενέργεια που προβληματίζουν τους Ευρωπαίους. Ανέφερε την ταχύτερη από την αναμενόμενη ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας από τις συνέπειες της υγειονομικής κρίσης, την έλλειψη ισχυρών ανέμων για να λειτουργήσουν αποτελεσματικότερα οι ανεμογεννήτριες και επίσης τις γεωπολιτικές εντάσεις που κλιμακώθηκαν τους τελευταίους μήνες στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης.

Το πυρηνικό ερώτημα

Ο Τιερί Μπρετόν σημείωσε ότι «υπάρχουν αρκετές αδυναμίες στην ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης», αναφέροντας ως παράδειγμα τη μεγάλη εξάρτηση, κυρίως της Γερμανίας, από το ρωσικό φυσικό αέριο. «Η αιολική ενέργεια δεν μπορεί να αποτελέσει τη μοναδική απάντηση στην πρόκληση της απεξάρτησης από τον άνθρακα. Πρέπει να συμμετάσχει στην προσπάθεια, ως μεταβατική πηγή, και η πυρηνική ενέργεια. Αν η συμμετοχή των πυρηνικών εργοστασίων στη συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης μειωθεί από το 26%, που είναι σήμερα, στο 16% το 2050, που είναι ο στόχος που έχουμε βάλει, η παραγωγή ενέργειας από άλλες πηγές θα πρέπει ταυτόχρονα να διπλασιαστεί για να καλυφθεί η ολοένα αυξανόμενη ζήτηση», είπε ο Μπρετόν.

Ο γάλλος επίτροπος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «δεν πρέπει να κλείσουν οι λειτουργούσες σήμερα πυρηνικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, εφόσον βεβαίως η λειτουργία τους κρίνεται ασφαλής από τις αρμόδιες αρχές». Το ερώτημα των πυρηνικών εργοστασίων παραγωγής ενέργειας διχάζει τους «27» και κυρίως έχει φέρει σε διάσταση τις δύο μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Η κυβέρνηση Μέρκελ μετά την πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα το 2011 στην Ιαπωνία αποφάσισε να κλείσει όλα τα πυρηνικά της εργοστάσια, με αποτέλεσμα να έχει αυξηθεί πολύ η ενεργειακή της εξάρτηση τα τελευταία χρόνια από τη Ρωσία.

Ρωσογερμανικοί «έρωτες»

Παραβλέποντας την «πάγια καχυποψία», για να το πούμε κομψά, της Δύσης έναντι της Μόσχας, η κυβέρνηση του Βερολίνου την τελευταία δεκαετία καλλιεργεί όλο και στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία στο ενεργειακό επίπεδο και σ’ αυτό διαδραματίζει σίγουρα μείζονα ρόλο η πολύχρονη συνεργασία του πρώην καγκελαρίου της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ με το ρωσικό ενεργειακό γίγαντα Gazprom.

Τους τελευταίους μήνες, όπως είναι γνωστό, η Άνγκελα Μέρκελ αγνόησε τις έντονες πιέσεις των ΗΠΑ και συνεργάστηκε άψογα με τον Βλαντιμίρ Πούτιν για την κατασκευή του νέου αγωγού Nord Stream 2 που μεταφέρει αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία μέσω της Βαλτικής, παρακάμπτοντας την «ενοχλητική» για τη Μόσχα, Ουκρανία. Σημειωτέον ότι η κυβέρνηση του Κιέβου έφθασε να ζητήσει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ως… αντάλλαγμα για το ότι οι σύμμαχοι στη Δύση επέτρεψαν στη Μέρκελ να ολοκληρώσει τη συμφωνία για τον Nord Stream 2.

Το αέριο και ο άνθρακας

Η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στην ευρωπαϊκή αγορά χονδρικής (συμβόλαια παράδοσης 2022) έχει εκτιναχθεί τις τελευταίες ημέρες στα 78 ευρώ η μεγαβατώρα από τα 46 ευρώ που ήταν η περυσινή μέση τιμή των προθεσμιακών συμβολαίων (παράδοση 2021). Από το 2008 έχουν να καταγραφούν τόσο υψηλές τιμές, σημειώνει σε ρεπορτάζ της η γαλλική «Le Figaro».

Ένας από τους βασικότερους λόγους εκτόξευσης των τιμών είναι η επίσης μεγάλη εκτίναξη των τιμών του φυσικού αερίου, κάτι για το οποίο η Δύση κατηγορεί τη Ρωσία, κάνοντας λόγο για «γεωπολιτικά παιχνίδια του Πούτιν». Ο ρώσος πρόεδρος απάντησε πρόσφατα στις Βρυξέλλες ότι δεν ήταν εκείνος που ήθελε την πλήρη απελευθέρωση των τιμών, ενώ και η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας παρενέβη για να ζητήσει από το ρώσο πρόεδρο να «ανοίξει τις στρόφιγγες» και να πάψει να προκαλεί τεχνητή έλλειψη στην ευρωπαϊκή αγορά. Σημειωτέον ότι το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη παράγεται από την καύση φυσικού αερίου.

Η περιβαλλοντική εξίσωση

Οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από φυσικό αέριο, όμως, έχουν να αντιμετωπίσουν ακόμα ένα παράγοντα που φουσκώνει τις τιμές: την εξασφάλιση δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Πρόκειται για μια «αγορά» που είδε τις τιμές της να διπλασιάζονται τους τελευταίους μήνες. Συγκεκριμένα η τιμή του τόνου διοξειδίου του άνθρακα εκτινάχθηκε στα 50 ευρώ από τα 25 ευρώ που ήταν στα τέλη του 2020.

Κύρια αιτία για την αύξηση αυτή είναι η ανακοίνωση, στα μέσα Ιουλίου, του νέου στόχου που έθεσε η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη μείωση από την Ευρώπη των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 55% έως το έτος 2030. Δεν είναι εύκολη η εξίσωση της διάσωσης του πλανήτη και της διαχείρισης του οικονομικού κόστους που η προσπάθεια αυτή συνεπάγεται.