Κινδυνεύει ή όχι το Πεκίνο να σβήσει την αναπτυξιακή φλόγα της κινεζικής οικονομίας;

«Άσπρη γάτα, μαύρη γάτα… Αρκεί να πιάνει ποντίκια!», συνήθιζε να λέει ο κινέζος μεταρρυθμιστής –και μέγας πραγματιστής– ηγέτης Ντενγκ Ξιαοπίνγκ.

Ανάλογο πραγματισμό καλείται να δείξει και ο σημερινός ηγέτης της πολυπληθέστερης χώρας στον κόσμο, που εν τω μεταξύ (και χάρη στις μεταρρυθμίσεις που θεμελίωσε ο Ντενγκ) εξελίχθηκε στη δεύτερη σε ΑΕΠ οικονομία στον πλανήτη.

Ο Σι Τζινπίνγκ έχει θεωρητικά να αντιμετωπίσει μια πολυεπίπεδη κρίση: κρίση ακινήτων, κρίση ενεργειακή, χρηματιστηριακή, αλλά και κρίση στις σχέσεις του Πεκίνου με τη Δύση.

Μήπως όμως εν τέλει δεν πρόκειται για τίποτε άλλο παρά για μια… τρικυμία σε μια κούπα (κινέζικο) τσάι;

«Η Nomura αναθεώρησε επί τα χείρω τις προβλέψεις της για την κινεζική ανάπτυξη, από το 8,2% στο 7,7%», μεταδίδει το CNBC, ενώ την περασμένη Πέμπτη και ο οίκος αξιολογήσεων Fitch επίσης κατέβασε τον πήχη για την εφετινή αύξηση του κινεζικού ΑΕΠ από το 8,4% στο 8,1%.

Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Macquarie Group στην Κίνα Λάρι Χου σε ηλεκτρονικό μήνυμα που έστειλε τη Δευτέρα στους πελάτες της επενδυτικής τράπεζας διατηρεί την πρόβλεψή του για ανάπτυξη 8,5% εφέτος στην Κίνα, αλλά προειδοποιεί ότι «το ποσοστό κινδυνεύει να διαμορφωθεί χαμηλότερα με δεδομένη την επιβράδυνση του κλάδου των ακινήτων και τη μείωση της παραγωγής».

Χθες, επίσης, ο επικεφαλής μακροοικονομικών ερευνών και στρατηγικής της China Renaissance Μπρους Πανγκ σε σημείωμά του διευκρινίζει ότι η εταιρεία του δεν μεταβάλλει προσώρας την πρόβλεψή της για ανάπτυξη 8,4% εφέτος στη χώρα, αλλά προσθέτει ότι θα μπορούσε να την αναθεωρήσει στο 8,25% ή στο 8,3% «αν παραταθούν οι ελλείψεις σε ηλεκτρική ενέργεια με αποτέλεσμα να πληγούν όχι μόνο η εντάσεως ενεργείας βιομηχανική παραγωγή αλλά και το επίπεδο ζωής των πολιτών σε κινεζικές επαρχίες, ακόμα και ο κλάδος των υπηρεσιών».

Η Φρανσουάζ Χουάνγκ τέλος, επικεφαλής οικονομολόγος της Euler Hermes (πρόκειται για θυγατρική της γερμανικής Allianz) διατήρησε επίσης την πρόβλεψή της για ανάπτυξη 8,2% μέχρι να διαπιστώσει με σαφήνεια ότι «συντρέχουν αρκετοί λόγοι για να κατεβάσει κανείς τον πήχη των προσδοκιών του για την κινεζική οικονομία».

Περί μεγεθών ο λόγος

«Οι περισσότεροι οικονομολόγοι δεν έχουν ακόμα μειώσει προς το μετριοπαθέστερο τις προβλέψεις τους για την αύξηση του ΑΕΠ της Κίνας το 2021, αλλά παρακολουθούν να συμβαίνουν όλο και περισσότερα γεγονότα που συνιστούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη», γράφει η ρεπόρτερ του CNBC Έβελιν Τσενγκ. Σύμφωνοι, αλλά αυτοί οι πρωτοπόροι ή διορατικοί που μείωσαν πρώτοι τις προβλέψεις τους, τι εκτιμούν εν τέλει για το κινεζικό ΑΕΠ; Ότι θα αυξηθεί το τρέχον έτος κατά 8,1% αντί για 8,4% και για 7,7% αντί για 8,2%.

Όμως η ίδια η κινεζική κυβέρνηση τον περασμένο Μάρτιο έθεσε ως αναπτυξιακό στόχο για το κινεζικό οικονομικό έτος που ξεκίνησε την 1η Απριλίου 2021 και λήγει το Μάρτιο του 2022 αύξηση του ΑΕΠ κατά μόλις 6%! Και οι δυτικοί αναλυτές και οι οικονομικοί παρατηρητές, αυτοί που ανησυχούν ότι η ανάπτυξη δεν θα είναι εφέτος 8,2% αλλά μόνο 7,7%, σημειώνουν ότι οι Κινέζοι ενδιαφέρονται πλέον περισσότερο για την ποιότητα της ανάπτυξης της οικονομίας τους παρά για το ρυθμό της.

Μια πάγια ρυθμιστική πολιτική

«Θεωρούμε ότι δεν είναι ρεαλιστικό να αναμένει κανείς ότι η Κίνα θα διατηρήσει υψηλό και σταθερό ρυθμό ανάπτυξης ενόσω το Πεκίνο προκαλεί το ίδιο ουσιαστικά πλήγματα τόσο σε ό,τι αφορά την προσφορά όσο και τη ζήτηση στη χώρα», σημειώνει ο Λου της Nomura στην αναφορά του για την Κίνα που δημοσιοποίησε την περασμένη Παρασκευή.

Είναι αλήθεια ότι η νομενκλατούρα του Πεκίνου, επικεφαλής της οποίας βεβαίως είναι ο Σι Τζινπίνγκ, εφαρμόζει εδώ και περίπου δύο χρόνια ένα στρατηγικό σχέδιο που αποσκοπεί να θέσει υπό έλεγχο διάφορους κλάδους της οικονομίας, όπως είναι οι ιντερνετικές εταιρείες, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο χώρο της εκπαίδευσης, στο χώρο των τυχερών παιχνιδιών, στο χώρο των τραπεζών, εσχάτως και στο real estate.

Μιλάμε για ένα μονοκομματικό καθεστώς, που φαίνεται πως κάποια στιγμή αισθάνθηκε ότι κινδυνεύει να χάσει τον έλεγχο επιχειρηματικών ομίλων και κλάδων ολόκληρων της οικονομίας (κυρίως τεχνολογικών εταιρειών), που γιγαντώνονται, ανεξαρτητοποιούνται και αυτονομούνται κατά τρόπο μη ανεκτό από το Κόμμα.

Είναι επίσης αλήθεια ότι από την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα το Πεκίνο εφαρμόζει μια πολιτική συγκράτησης των ξέφρενων ρυθμών ανάπτυξης – με διψήφια ποσοστά αύξησης του ΑΕΠ ετησίως – που έχουν ως αποτέλεσμα την «υπερθέρμανση» της οικονομίας, το παραφούσκωμα των τιμών (κυρίως των ακινήτων) και τη δημιουργία κραυγαλέων οικονομικών ανισοτήτων και αποκλεισμών στην κοινωνία – κάτι που βεβαίως δεν συνάδει με την κομμουνιστική θεωρία και τα προτάγματά της.

Ελεγχόμενες κρίσεις

Διαπιστώνει κανείς ότι πολλές από τις κρίσεις που ανησυχούν τους δυτικούς παρατηρητές ως εξελίξεις ανασχετικές της ανάπτυξης έχουν προκληθεί από την ίδια την κυβέρνηση του Πεκίνου και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας ασφαλώς, για λόγους ιδεολογικοπολιτικής και κοινωνικής ευταξίας. Για να τιθασευθούν οι υπερβολές και οι κοινωνικές στρεβλώσεις του καπιταλισμού, δηλαδή, που δεν γίνονται ανεκτές από ένα καθεστώς σαν κι αυτό του Πεκίνου.

Το ερώτημα, όμως, που αυθορμήτως ανακύπτει είναι αν και κατά πόσον το Πεκίνο ελέγχει τις κρίσεις που το ίδιο προκαλεί. Και πόσο μπορεί να εμπιστευθεί η διεθνής οικονομική και επενδυτική κοινότητα τις διευθυντικές και ρυθμιστικές ικανότητες του προέδρου και της νομενκλατούρας.

Επιχειρώντας να απαντήσει κανείς στο ερώτημα αυτό θα πρέπει να παρατηρήσει ότι ο κίνδυνος ατυχημάτων πάντοτε ελλοχεύει στην πολιτική, στην οικονομία και στις διαχειριστικές πρακτικές μιας διακυβέρνησης. Οι τελευταίες εξελίξεις στη διαχείριση των κρίσεων που αντιμετωπίζει το Πεκίνο είναι μάλλον αισιόδοξες ότι ο Σι και οι συν αυτώ τα καταφέρνουν να ελέγχουν την κατάσταση.

Πρώτον, γεωπολιτικά ο ελιγμός του Πεκίνου στην τριμερή αγγλοσαξωνική AUKUS με το αίτημα για συμμετοχή της χώρας του στη Συνολική και Προοδευτική Συμφωνία για την Εταιρική Σχέση στον Ειρηνικό Ωκεανό (CPTTP), που είναι έργο των ΗΠΑ που όμως απέρριψε ο Ντόναλντ Τραμπ, δημιουργεί νέα δεδομένα στο εμπορικό και οικονομικό παιχνίδι που παίζεται στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού. Σημειωτέον ότι στην CPTTP μετέχει και η Αυστραλία, που υπέγραψε την AUKUS.

Και να μη γίνει δεκτή η Κίνα στην CPTTP (κάτι που είναι πολύ πιθανό λόγω της επιρροής των ΗΠΑ στην Αυστραλία, στην Ιαπωνία και σε άλλες χώρες, συνολικά 11, που έχουν υπογράψει την CPTTP), διπλωματικοί παρατηρητές θεωρούν ότι το Πεκίνο έχει καταφέρει να αποκτήσει εκείνο την πρωτοβουλία των κινήσεων στην περιοχή και έχει πλέον αφορμή για να διαπραγματευθεί εναλλακτικές συμφωνίες με πολλούς παραδοσιακούς συμμάχους της Ουάσιγκτον.

Ο Τζακ Μα και η Μενγκ Γουανγκτζού

Δεύτερον, η πολιτική ανάκτησης του ελέγχου των στρατηγικών κινήσεων κολοσσιαίων επιχειρηματικών ομίλων και ρύθμισης των κατευθύνσεων ολόκληρων επιχειρηματικών κλάδων φαίνεται πως αποδίδει τα αναμενόμενα από το Πεκίνο.

Ακόμα και επιχειρηματικές προσωπικότητες που είχαν όλα τα χαρακτηριστικά των σταρ του Χόλιγουντ, όπως ο δισεκατομμυριούχος ιδρυτής του ομίλου Ant και της Alibaba (της «κινεζικής Amazon») Τζακ Μα, αφού… εξαφανίστηκε για ένα διάστημα από προσώπου γης (για νουθεσίες από το καθεστώς πιθανότατα), επανεμφανίστηκε χαμογελαστός και κατοικοεδρεύει πλέον σε θέρετρα ψυχαγωγίας όπου παίζει γκολφ και ασχολείται με το φιλανθρωπικό του έργο.

Τρίτον, σε ό,τι αφορά την κρίση στις σχέσεις με τη Δύση, το Πεκίνο πέτυχε μια θεαματική κίνηση-ματ καταφέρνοντας να απελευθερώσει από τον Καναδά, όπου εκρατείτο σε κατ’ οίκον περιορισμό από το Δεκέμβριο του 2018, την κόρη του ιδρυτή της Huawei και οικονομική διευθύντρια της κορυφαίας κινεζικής εταιρείας κατασκευής έξυπνων κινητών Μενγκ Γουανγκτζού.

Η επονομαζόμενη «πριγκίπισσα της Huawei» είχε συλληφθεί από τις καναδικές αρχές έπειτα από αίτημα της Ουάσιγκτον, που την κατηγορούσε για οικονομική κατασκοπεία.

Η απελευθέρωσή της από τον Καναδά συνοδεύτηκε από την απελευθέρωση από το Πεκίνο δύο Καναδών πολιτών που κρατούνταν στην Κίνα με επίσης θολές κατηγορίες περί κατασκοπείας – ουσιαστικά είχαν συλληφθεί για αντίποινα στην κράτηση της Μενγκ, που ουδέποτε βέβαια εκδόθηκε στις ΗΠΑ για να δικαστεί.

Όλα αυτά συνέβησαν την περασμένη Παρασκευή. Πρόκειται αν μη τι άλλο για μια θεαματική βελτίωση των σινο-καναδικών σχέσεων. Να οφείλεται άραγε η όλη εξέλιξη στο αίτημα της Κίνας για συμμετοχή στην CPTTP, στην οποία μετέχει, βεβαίως, και ο Καναδάς;

Ο Χάνος, ο Σι και τα ποντίκια

Τέλος, αναφορικά με τις αγωνίες για τις επιπτώσεις στη Δύση και στην παγκόσμια οικονομία εν γένει από την κατάρρευση του γιγαντιαίου ομίλου κατασκευών και διαχείρισης ακινήτων Evergrande, θα πρέπει κατ’ αρχάς να σημειωθεί ότι το τελευταίο διάστημα αρκετοί δυτικοί αναλυτές εμφανίζονται καθησυχαστικοί.

Μόλις χθες, η Morgan Stanley εκτίμησε ότι η άτακτη χρεοκοπία του ομίλου και οι συνέπειές της στην εγχώρια αγορά ακινήτων θα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του κινεζικού ΑΕΠ κατά 1%.

Κάποιος κυνικός αναλυτής θα παρατηρούσε ότι κάτι τέτοιο… θα βοηθούσε το Πεκίνο να πετύχει τον στόχο αποθέρμανσης της αναπτυξιακής διαδικασίας και συγκράτησης της ανάπτυξης στο 6% εφέτος.

Αλλά, ο πρόεδρος και ιδρυτής της Kynikos Associates, Τζιμ Χάνος, θύμισε την περασμένη εβδομάδα ότι δεν είναι η πρώτη φορά που επιχειρεί το Πεκίνο να περιορίσει την κερδοσκοπία που κατά κανόνα και σε κάθε χώρα βρίσκει πρόσφορο έδαφος στην αγορά ακινήτων.

Ήδη, τέσσερις φορές από το 2011 η κινεζική κυβέρνηση έλαβε μέτρα για να συγκρατήσει την αλματώδη άνοδο των τιμών, τόνισε ο ελληνικής καταγωγής διάσημος διαχειριστής κεφαλαίων.

«Καθεμιά από τις προσπάθειες αυτές είχε ως αποτέλεσμα την απότομη επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας. Αμέσως όμως οι αρχές σήκωσαν το πόδι από το φρένο και πάτησαν πάλι το γκάζι», παρατήρησε ο Τζιμ Χάνος. Όλα υπό έλεγχο δηλαδή. Είναι φανερό πως ο Σι ξέρει πώς να πιάνει ποντίκια.